ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ

ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ: οι προτάσεις παρατάσσονται, μπαίνουν δηλ. η μία πλάι στην άλλη ισοδύναμα και είναι συντακτικά ισοδύναμες μεταξύ τους (κύριες + κύριες, δευτερεύουσες  + δευτερεύουσες).  Οι προτάσεις αυτές συνδέονται με τους πιο κάτω παρατακτικούς συνδέσμους:

1.     Συμπλεκτικοί → και, κι, ούτε, μήτε, ουδέ, μηδέ

2.  Αντιθετικοί → μα, αλλά, παρά, όμως, ωστόσο, μόνο (που), εντούτοις, μάλιστα, μολαταύτα, εξάλλου

3.     Διαχωριστικοί → ή, είτε

4.  Συμπερασματικοί → λοιπόν, άρα, επομένως, οπότε, ώστε (μετά από τελεία, άνω τελεία, ερωτηματικό, θαυμαστικό), ύστερα, γι’ αυτό

5.     Επεξηγηματικοί → δηλαδή

Παραδείγματα:

Ø  Πεινούσα πολύ και νύσταζα.

Ø  Η αδελφή σου είναι έξυπνη αλλά ευκολόπιστη.

Ø Πρέπει να αποφασίσεις είτε να διαβάσεις είτε να εγκαταλείψεις την προσπάθειά σου.

Ø  Βρέχει πολύ οπότε δε θα πάμε εκδρομή.

Ø  Έχει αδυνατίσει πολύ δηλαδή είναι σαν σκελετός.

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ: μία δευτερεύουσα πρόταση υποτάσσεται, δηλ. εξαρτάται από μια άλλη (κύρια ή δευτερεύουσα) πρόταση. (π.χ. «Μου έστειλε ένα μήνυμα για να μου πει ότι δεν είμαστε πλέον φίλοι»)

Στην υποτακτική σύνδεση χρησιμοποιούνται οι πιο κάτω υποτακτικοί σύνδεσμοι:

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
ΕΙΔΗ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ	ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ	ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Ειδικοί	ότι, πως, που	Ειδικές
Βουλητικοί	να	Βουλητικές
Διστακτικοί	μη(ν), μήπως	Ενδοιαστικές
Αιτιολογικοί	γιατί, επειδή, αφού, που, διότι, καθώς, μια και, μια που …	Αιτιολογικές
Χρονικοί	όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν (πριν να), μόλις, άμα, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, οπότε, άμα, έως ότου να, κάθε που …	Χρονικές
Υποθετικοί	αν, σαν, άμα	Υποθετικές
Τελικοί	για να, να (= για να)	Τελικές
Αποτελεσματικοί	ώστε (να), που, που να	Αποτελεσματικές
Εναντιωματικοί	αν και, ενώ, μολονότι, μόλο που, και ας …	Εναντιωματικές

Στην Υποτακτική Σύνδεση – εκτός από τους συνδέσμους – μπορούν να χρησιμοποιηθούν και τα εξής:

Ø Αναφορικά επιρρήματα: όπου, όπως …(στις αναφορικές προτάσεις)

Ø Ερωτηματικές αντωνυμίες ή ερωτηματικά επιρρήματα: ποιος, τι, πόσος …πού, πώς, πότε, πόσο …(στις πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις)

Ø Με συνδεσμικές φράσεις: την ώρα που, εκεί που, τη στιγμή που …(στις χρονικές προτάσεις)

Εκτός από την Παρατακτική και Υποτακτική σύνδεση προτάσεων υπάρχει κι ένας τρίτος τρόπος που ονομάζεται Ασύνδετο σχήμα. Στην περίπτωση αυτή οι προτάσεις βρίσκονται η μία κοντά στην άλλη  χωρίς σύνδεσμο αλλά με την παρουσία κόμματος.