ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ

   Σημεία στίξης είναι ένα σύνολο από «σημάδια» που χρησιμοποιούμε στο γραπτό λόγο και μας βοηθούν να τον διευθετήσουμε / οργανώσουμε σωστά και να τον ζωντανέψουμε, κάνοντας διάφορες παύσεις και χρωματίζοντας τον τόνο της φωνής μας ανάλογα με το μήνυμα που θέλουμε να στείλουμε. Με τα σημεία στίξης, δηλαδή, δίνουμε ανάλογη κύμανση στη φωνή μας (επιτονισμός) και πετυχαίνουμε να στείλουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το μήνυμά μας, έτσι ώστε ο δέκτης να μπορεί να το κατανοήσει, π.χ. να καταλάβει αν ρωτάμε κάτι ή αν εκφράζουμε το θαυμασμό μας κ.λπ.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΣΤΙΞΗΣ

1.  Μέσα σύνδεσης-σύνταξης-συνοχής του κειμένου  που εξυπηρετούν τις ανάγκες της αναγνωστικής πρόσληψης και κατανόησης…, π.χ. η τελεία μπαίνει και δηλώνει την ολοκλήρωση ενός νοήματος.

2.  Παραγλωσσικά (επιτονισμός, παύσεις...) ή εξωγλωσσικά στοιχεία(χειρονομίες, κινήσεις, έκφραση προσώπου, διάθεση...).

3.  Υφολογικά μέσα: καθορίζουν, δηλαδή, το υφολογικό επίπεδο..., π.χ. ένα ερωτηματικό ενδέχεται να προσδίδει ειρωνική διάθεση στο λόγο ή καταγγελτική...

4.  Σχόλια: συχνά τα σημεία στίξης χρησιμοποιούνται προκειμένου να δηλώσουν κάποιο σχόλιο..., π.χ.:

·      Ερωτηματικό: ενδέχεται να δηλώνει απορία ή ειρωνεία.

·      Θαυμαστικό: ενδέχεται να δηλώνει θαυμασμό, κατάπληξη, έκπληξη ή αμφισβήτηση ή ειρωνεία.

·      Εισαγωγικά: ενδέχεται να δηλώνουν έμφαση ή ειρωνεία ή μεταφορική χρήση της λέξης που περικλείουν.

·      Αποσιωπητικά: ενδέχεται να δηλώνουν απορία ή αγανάκτηση, αποστροφή ή δισταγμό, αποθάρρυνση ή χιούμορ ή ειρωνεία. 

Α. Η ΤΕΛΕΙΑ

Τελεία (.) (παυστικό σημείο στίξης: σχετικά μεγάλο σταμάτημα της φωνής) βάζουμε:

α) στο τέλος κάθε περιόδου, όπου και όταν ολοκληρώνεται ένα νόημα

β) για τη σύντμηση λέξεων (Π. Ιωάννου)

γ) στους αριθμούς για τη διάκριση χιλιάδων, εκατοντάδων χιλιάδων κ.λπ.  

δ) σε κάποιες συντομογραφίες (π.χ., μ.Χ. κ.λπ.).

ε) Μπορεί να χρησιμοποιηθεί τελεία μετά από ένα απόλυτο αριθμητικό για να νοηθεί ως τακτικό: 8. = όγδοος. (Η χρήση αυτή είναι σπάνια.)

Δε βάζουμε τελεία α) σε τίτλους κειμένων, π.χ. «Η πατρίδα μου» (όταν όμως υπάρχει και υπότιτλος, τότε μπαίνει, π.χ. «Η πατρίδα μου. Η μεγάλη επιστροφή») , β) σε επικεφαλίδες, γ) σε επιγραφές, δ) σε λεζάντες φωτογραφιών (Ο σκύλος μου, ο Παν), ε) στους αριθμούς των χρονολογιών (Γεννήθηκε το 1998 μ.Χ.) και στ) σε κάποιες συντομογραφίες (ΔΕΗ), ζ) μετά το ερωτηματικό, το θαυμαστικό και τα αποσιωπητικά.

Η τελεία και τα άλλα σημεία της στίξης:

Όταν υπάρχουν εισαγωγικά στο κείμενο, η τελεία σημειώνεται πάντα έξω από αυτά. Το ίδιο ισχύει στις περιπτώσεις χρήσης παρενθέσεων, αγκυλών. Ωστόσο, όταν μέσα στην παρένθεση υπάρχει ολόκληρη περίοδος, τότε η τελεία σημειώνεται μέσα στην παρένθεση.

Β.  Η ΑΝΩ ΤΕΛΕΙΑ

Άνω τελεία (·) (παυστικό σημείο στίξης: σταμάτημα της φωνής λίγο μικρότερη από την τελεία και λίγο μεγαλύτερη από το κόμμα) βάζουμε για να τονίσουμε την αντίθεση ανάμεσα σε δύο μέρη μιας περιόδου, για να διακρίνουμε τα μέρη μιας περιόδου, για να διαχωρίσουμε περιπτώσεις που αναφέρουμε κατά σειρά.

Η άνω τελεία και τα άλλα σημεία της στίξης:

Όταν υπάρχουν στην πρόταση εισαγωγικά ή παρένθεση, η άνω τελεία σημειώνεται έξω από την παρένθεση ή τα εισαγωγικά.

Γ. ΤΟ ΚΟΜΜΑ

Κόμμα (,) (παυστικό σημείο στίξης: μικρότερο σε σχέση με την τελεία σταμάτημα της φωνής) βάζουμε:

1. Όταν έχουμε ασύνδετο σχήμα, όταν δηλαδή παρατάσσονται είτε ασύνδετες λέξεις ή φράσεις είτε όμοιες προτάσεις.

2. Στην παρατακτική αντιθετική σύνδεση, και κυρίως πριν από τον αντιθετικό σύνδεσμο αλλά (Του το είπα, αλλά δεν με άκουσε).

3. Στις κύριες παρενθετικές προτάσεις και στις παρενθετικές φράσεις  πριν και μετά από αυτές.

4. Στην υποτακτική σύνδεση:

α. πριν από τις δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις, όταν η δευτερεύουσα πρόταση δηλώνει κάποια επιρρηματική σχέση (αιτία, χρόνο, υπόθεση κ.λπ.)

β. Στις δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις, βάζουμε κόμμα μόνο όταν αυτές έχουν θέση ονοματικού προσδιορισμού και ειδικότερα επεξήγησης, π.χ. «Φοβάμαι και τούτο, μήπως αποτύχω».

γ. Στις δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις βάζουμε κόμμα, όταν αυτές είναι επιρρηματικές ή ονοματικές επιθετικές προσθετικές/παραθετικές/μη περιοριστικές.

Δε βάζουμε κόμμα στις υπόλοιπες περιπτώσεις: α) στις επιρρηματικές που προσδιορίζουν άμεσα το ρήμα, π.χ. «Πήγαινε όπου θέλεις», β) στις ελεύθερες ονοματικές αναφορικές που έχουν θέση υποκειμένου, αντικειμένου ή κατηγορούμενου, π.χ. «Διάβασα όσα μου είπες», β) στις επιθετικές αναφορικές που είναι προσδιοριστικές/περιοριστικές (η πληροφορία αναγκαία για τον προσδιορισμό-κατανόηση της λέξης στην οποία αναφέρεται), π.χ. «Στην κατηγορία αυτή ανήκουν αριθμοί οι οποίοι είναι ζυγοί»

5. Στην επεξήγηση ή παράθεση.

6. Στους αριθμούς για τη διάκριση των δεκαδικών ψηφίων.

7. Στο αναφορικό «ό,τι».

8. Στη κλητική προσφώνηση.

9. Στα προτασιακά-κειμενικά επιρρήματα ή μόρια, αν βρίσκονται μέσα στην πρόταση, πριν και μετά από αυτά (Ο πατέρας μου, λοιπόν, ήλθε μαζί μου).

10) Τους όρους μιας πρότασης που συνδέονται με τους συνδέσμους  μήτε, ούτε, όταν είναι περισσότεροι των δυο, π.χ.: Ούτε ο Πέτρος, ούτε ο Γιώργος, ούτε ο Αλέξανδροςεμφανίστηκαν..

11) Τον σύνδεσμο και, όταν αυτός έχει σημασία συνδέσμου που χρειάζεται κόμμα, π.χ.: Φύγε, και (= γιατί) δε σε χρειάζομαι.

Δ. ΤΟ ΘΑΥΜΑΣΤΙΚΟ

Θαυμαστικό (!) είναι ένα σημείο στίξης με παυστική αλλά και σχολιαστική λειτουργία. Κυρίως δηλώνει το τέλος μιας περιόδου, απλής πρότασης ή επιφωνηματικής, ενώ ταυτόχρονα δηλώνει ένα μεγάλο φάσμα συναισθημάτων: θαυμασμό, φόβο, απόρριψη… 

Ε. ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΟ

Ερωτηματικό (;)  είναι σημείο στίξης (με παυστική και σχολιαστική λειτουργία) που δηλώνει το τέλος μιας ερωτηματικής πρότασης ή περιόδου, απαιτώντας απάντηση ή δηλώνοντας απορία ή αμφιβολία.

ΣΤ. ΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Εισαγωγικά (« ») (σχολιαστικό σημείο στίξης) βάζουμε για να επιστήσει την προσοχή μας, να επισημάνει δηλαδή ότι το τμήμα του λόγου που θα ακολουθήσει έχει κάποια ιδιαιτερότητα.  

Ζ. ΤΑ ΑΠΟΣΙΩΠΗΤΙΚΑ

Αποσιωπητικά (…) [παυστικό (σταμάτημα της φωνής, παύση σχετικά μεγάλη) και κυρίως σχολιαστικό σημείο στίξης] βάζουμε: για να υπονοήσουμε κάτι ευνόητο, να αποσιωπήσουμε κάτι που δεν λέγεται, να δημιουργήσουμε κατάσταση ευφυολογήματος.

Η. Η ΔΙΠΛΗ ΤΕΛΕΙΑ

Διπλή τελεία (:) (παυστικό σημείο στίξης: προσωρινή παύση της φωνής) βάζουμε:

α) για να διασαφηνίσουμε κάτι που γράψαμε προηγουμένως ή για να απαριθμήσουμε τα μέρη ενός συνόλου

β) για να παραθέσουμε κατά λέξη κάποιο απόσπασμα ξένου λόγου, ύστερα από δική μας εισαγωγική παρατήρηση.

Θ. Η ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ

Παρένθεση (( )) (κυρίως σχολιαστικό σημείο στίξης) βάζουμε κυρίως για να περικλείσουμε, να απομονώσουμε και να παραθέσουμε  κάποιο δευτερεύον, πρόσθετο στοιχείο που θα μπορούσε να παραλειφθεί.

Ι. ΤΟ ΕΝΩΤΙΚΟ – Η ΠΑΥΛΑ

Ενωτικό (-) (παυστικό σημείο στίξης) βάζουμε: για να δηλώσουμε την ένωση στοιχείων και διάζευξη. Ακόμη για να δηλώσουμε την αλλαγή του συνομιλητή σ' ένα γραπτό κείμενο διαλόγου όταν δεν χρησιμοποιούνται εισαγωγικά.

ΙΑ. Η ΔΙΠΛΗ ΠΑΥΛΑ

Διπλή παύλα (- -)  [παυστικό (ανακόπτει προσωρινά το ρυθμό και τον τόνο του λόγου) και σχολιαστικό σημείο στίξης] βάζουμε για να κλείσουμε μέσα τους μια φράση ή μέρος αυτής, η οποία επεξηγεί αυτό που λέμε, συνήθως υπό τη μορφή παραδείγματος,  ή δίνει κάποιες πρόσθετες πληροφορίες, στις οποίες θέλουμε να εστιάσουμε την προσοχή μας.

ΙΒ. Η ΠΛΑΓΙΑ ΓΡΑΜΜΗ

Πλάγια γραμμή (/) (παυστικό σημείο στίξης) βάζουμε κυρίως για να δηλώσουμε διάζευξη («ή»).

Ένα όμορφο ταξίδι σε λέξεις και φράσεις για να μιλάμε και να γράφουμε σωστά.

 

αγγελιαφόρος όχι αγγελιοφόρος
ανιψιός (παλιότερα ανηψιός)
αθυρόστομος όχι ανθηρόστομος
αντικρίζω όχι αντικρύζω
αναντικατάστατος όχι αντικατάστατος
αντικαθιστώ όχι αντικαταστώ
δόθηκε όχι δώθηκε
άναρθρος όχι άναρθος
περισυλλέγω (αόρ. περισυνέλεξα) όχι περισυνελλέγω
ανδριάντας όχι αδριάντας

ανεξεταστέος όχι αναξεταστέος
αφότου όχι αφ' ότου
αφ' ενός  αλλά και αφενός,
αντικαθίστανται όχι αντικαθιστώνται
απαντά (π.χ. σε κείμενο) και όχι απαντάται
απεναντίας όχι απ' εναντίας
απαξιώ, απαξιοίς, απαξιοί / (όχι: απαξιείς, απαξιεί) και ομοίως πληρώ, πληροίς, πληροί
εξαιτίας όχι εξ αιτίας
εξαρχής όχι εξ αρχής
απαρχαιωμένος όχι απαρχειωμένος

απεμπολώ όχι απεμπολίζω
απογοητεύω όχι απαγοητεύω
γαρίφαλο (παλιότερα γαρύφαλλο)
διαμιάς όχι διά μιας
γλιτώνω (παλιότερα, γλυτώνω)
ζήλια (ή ζήλεια;)
απευθείας όχι απ' ευθείας
καβγάς οχι καυγάς
αμαυρώνω όχι αμαυρίζω
κατ' αρχήν αλλά και καταρχήν (όμως κατ' αρχάς)

καημένος (όχι καϋμένος)
αφετέρου αλλά και αφ' ετέρου
καμιά (παλιότερα καμμία)
κόκαλο (παλιότερα κόκκαλο)
μαντίλι (παλιότερα μαντήλι)
μολαταύτα όχι μόλα ταύτα
νιώθω όχι νοιώθω
αλίμονο όχι αλλοίμονο
εκτίνω ποινή όχι εκτίω
ξίδι όχι ξύδι

καταναλωτισμός (ή υπερκατανάλωση) όχι υπερκαταναλωτισμός
επήρεια όχι επίρρεια (αλλά επιρροή)
συμπάθιο (παλιότερα συμπάθειο)
φλιτζάνι (παλιότερα φλυτζάνι)
χρεοκοπία όχι χρεωκοπία
εμβάθυνση όχι εμβάνθυνση
εν τούτοις όχι εντούτοις
εξ ημισείας όχι εξημισείας
παρ'όλα [αυτά] αλλά παρόλο
τέλος πάντων όχι τέλοσπάντων 

εξεπλάγην όχι εκπλάγηκα
συνέβη όχι συνέβηκε ούτε συμβήκε
υπ' όψιν (αλλά και υπόψη)
εξέφρασα όχι έκφρασα
προπετής όχι προπέτης
αποκαθίστανται όχι αποκαθιστώνται //αποκατεστάθη όχι απεκατεστάθη
αποκτώνται όχι αποκτούνται
καταπατούνται όχι καταπατώνται
το απολωλός (πρόβατο) όχι το απολωλόν
εμφορούμαι όχι ευφορούμαι

αποσιωπώμενος όχι αποσιωπούμενος
αποτάθηκα / θα αποταθώ όχι αποτάνθηκα / θα αποτανθώ
ασχολούμαστε, ασχολούμασταν όχι ασχολιόμαστε
επιτίθεμαι / επιτίθενται, προστίθεμαι/προστίθενται
διατίθενται όχι διατίθονται
διηθώ όχι διηθίζω
πηχυαίος όχι πηχαίος
τα χρειώδη όχι τα χρεώδη
άγχος όχι άνχος
γελοίος όχι γελείος

είμαστε, είστε (ενεστώτας) / ήμαστε, ήσαστε (παρατατικός)
εισέπραξα όχι είσπραξα
ελλοχεύω όχι ελογχεύω
περιθάλπω και όχι περιθάλπτω
εντρυφώ, εντρυφάς, εντρυφά όχι εντρυφείς...
εξοκέλλω όχι εξοκείλλω / αόρ.: εξώκειλα
επίμονος όχι επίμων (αλλά πείσμων, επιμένων)
ευφορία (ψυχική) αλλά εφορεία (...)
εποχικός όχι εποχιακός
θα επιστήσω (την προσοχή) όχι θα εφιστήσω

καθαυτό όχι καθ' αυτό
καταχωρίζω (σε φακέλους), καταχώρισα όχι καταχωρώ, καταχώρησα
καταχώριση (σε φακέλους) όχι καταχώρηση
κραδαίνω όχι καρδαίνω
λιποβαρής όχι ελλιποβαρής
μεσοτοιχία όχι μισοτοιχία
ο μυς, οι μύες (όχι  οι μυς), αλλά τους μυς
ορεσίβιος όχι ορεισίβιος
οστεομυελίτιδα όχι οστεομελίτιδα

παρεισφρέω, παρεισέφρησα και όχι παρεισφρύω, παρεισέφρυσα

πνευμονολόγος όχι πνευμονιολόγος
η προβλήτα  όχι ο προβλήτας
προοιωνίζομαι (π.χ. …την καταστροφή) όχι προιωνίζω
προπετής όχι προπέτης
προσδοκώ, προσδοκάς, προσδοκά / όχι προσδοκείς...
σιωπάς, σιωπά, (των) σιωπώντων όχι σιωπείς, σιωπεί, (των) σιωπούντων
ρολό (χαρτιού) όχι ρολός

στενοχωρώ όχι στεναχωρώ
συγγνώμη όχι συγνώμη

συγχρωτίζομαι όχι συχνωτίζομαι
συγχωρώ  όχι συχωρώ ή συνχωρώ
συνέθεσα όχι σύνθεσα αλλά συντίθεμαι (ενεστ.) και συνετέθην (αόρ., παθητ.)
τίθενται όχι τίθονται
συνελήφθη όχι συλλήφθηκε
ο σωλήνας όχι η σωλήνα
υποθάλπω όχι υποθάλπτω

υποθηκοφυλακείο όχι υποθηκοφυλάκιο
Φινλανδία όχι Φιλανδία
χειρουργός όχι χειρούργος αλλά πανούργος (οι λέξεις σε -ουργος, όταν τονίζονται στο -ου- έχουν αρνητική σημασία, ενώ στο -ός έχουν θετική σημασία, π.χ. δημιουργός, αλλά ραδιούργος)
χλοοτάπητας όχι χλωροτάπητας
η ψήφος (οι ψήφοι)  και όχι ο ψήφος / η μέθοδος (οι μέθοδοι και όχι οι μέθοδες)

(να) παραγάγω: υποτ.αορ. του ρ. παράγω, όχι να παράξω (όλος ο αόριστος: παρήγαγα, παρήγαγες, παρήγαγε, παραγάγαμε, παραγάγατε, παρήγαγαν)

οι αρχικοί χρόνοι: Εν.: παράγω, Παρατ.: παρήγα, Εξακολ. Μελ.: θα παράγω, Συνοπτ. Μελ.: θα παραγάγω, Αορ.: παρήγαγα, Παρακ: έχω παραγάγει, Υπερσ.: είχα παραγάγει, Συντ. Μελ: θα έχω παραγάγει. Τα ίδια ισχύουν και για τα υπόλοιπα σύνθετα ρήματα του "άγω": ανάγω, απάγω, διάγω, ενάγω, εξάγω, συνάγω, υπάγω.

http://www.thessalonikiartsandculture.gr/blog/lia-mallidou/glossika-atopimata-kai-mi#.V8XegluLRMy

Δέκα ελληνικές λέξεις που κάνουν καριέρα στο εξωτερικό!

Σαν ήμουν μαθητής της 2ας γυμνασίου, προκειμένου η φιλόλογος να μας πείσει για την σπουδαιότητα της ομηρικής γλώσσας, μάς ανέφερε τρία απλά παραδείγματα αγγλικών λέξεων που είχαν ελληνική ρίζα. Τρείς πασίγνωστες λέξεις, που το απαίδευτο ακόμη μυαλό μας, δεν θα μπορούσε να γνωρίζει.

Οι λέξεις ειπώθηκαν, το μάθημα συνεχίστηκε, το κουδούνι ακούστηκε, πανζουρλισμός για το διάλειμμα και την μπαγιάτικη ξαναζεσταμένη τυρόπιτα του κυλικείου και το πεντάλεπτο που είχε χρειαστεί για να μας κάνει να εκτιμήσουμε λίγο παραπάνω τον Όμηρο, πέρασε στην σχολική λήθη, επιβεβλημένη απ;o τα μαθήματα που ακολουθούσαν στο βασανιστικό επτάωρο σχολικό πρόγραμμα. Ίσως όχι εντελώς. Κατά καιρούς, η φωνή της καθηγήτριας και οι τρεiς λέξεις της, έκαναν σποραδικές εμφανίσεις, ειδικά την ώρα που ανοίγαμε ένοχα το λυσσάριο, όταν σκοντάφταμε σε ακατανόητες λέξεις μιάς πολύ μακρινής εποχής. Χαμένοι και εκνευρισμένοι μέσα στην δίνη των εξετάσεων, πανελληνίων ή ενδοσχολικών, το διακύβευμα παρέμενε πάντα το ίδιο· αν μια γλώσσα θεωρείται νεκρή, πώς μπορούν οι λέξεις της να είναι τόσο ζωντανές; Και όχι μόνο ζωντανές, αλλά να κάνουν και παγκόσμια καριέρα; Πριν μας απαντήσουν οι πιο ειδικοί επί του θέματος, ας δούμε εμείς δέκα λέξεις που έφυγαν απο την πατρική αγκαλιά και αναζήτησαν αλλού στέγη και θαρρώ πως τα κατάφεραν μια χαρά.

Turbo
Και ποιός δεν την ξέρει αυτήν την μικρή λεξούλα; Από τις ηλεκτρικές σκούπες μέχρι τα αγωνιστικά αυτοκίνητα, το turbo έχει χαρακτηρίσει την απόδοση πληθώρας συσκευών και κινητήρων.  Και όμως, προέρχεται απο την αρχαία ελληνική τύρβη που σημαίνει την κυκλική και ταραχώδη κίνηση. Εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς για ποιον λόγο καθιερώθηκε στα αγγλικά. Επικουρικά, Τύρβη ήταν και μια τοπική θρησκευτική εορτή προς τιμή του Διονύσου που περιελάμβανε έναν διθυραμβικό χορό.

Yes
Και αγγλικά να μην γνωρίζει κάποιος, το “yes” σίγουρα το ξέρει. Αυτό που ίσως δεν γνωρίζει είναι ότι προέρχεται απο αρχαιοελληνικό μόριο γε που έχει μεγάλο σημασιολογικό εύρος, μέσα σε αυτό και το “βεβαίως”. Το γε δίνει έμφαση στην λέξη που συνοδεύει και το συναντάμε συχνότατα στην ελληνιστική περίοδο.

Sponsor
Γνωστότατη σε όλους μας, με μερικούς εξ’ ημών να θεωρούν ότι ο σπόνσορας πρόκειται για ελληνοποιημένη λέξη της αντίστοιχης αγγλικής. Δεν θα είχαν και εντελώς άδικο, αν η λέξη δεν προόερχοταν απο το ρήμα σπένδω και το ομμόριζο σπονδή που σημαίνουν “προσφέρω” και “προσφορά” αντίστοιχα. Αλήθεια, πόσες φορές δεν πέσαμε πάνω στην λέξη σπονδή στα μαθητικά μας χρόνια;

Pause
Λέξη που προέρχεται απο την ελληνική παῦσις και σημαίνει το “σταμάτημα”. Η αγγλική λέξη διατήρησε αρκετά την ηχητική απόδοση της αντίστοιχης ελληνικής.

Carat
Η μονάδα μέτρησης των πολύτιμων λίθων έχει πιθανότατα ελληνική καταγωγή, καθώς προέρχεται απο την λέξη κεράτιον που κυριολεκτικά σημαίνει το μικρό κέρατο παράλληλα όμως ήταν και η μονάδα μέτρησης για αντικείμενα μικρού βάρους (το 1/3 του οβολού). Αληθινό διαμάντι η ανακάλυψή της!

Kiss
Η ετυμολογική της ιστορία είναι μάλλον περιπετειώδης και οι γλωσσολόγοι ερίζουν για το κατά πόσο η αγγλική λέξη kiss προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ρηματικό τύπο κυνέω (μελλ. κῦσω) που σημαίνει “φιλώ”. Χωρίς να θέλουμε να μπούμε σε ξένα χωράφια, υπάρχουν μελετητές που υποστηρίζουν ότι υπήρχε η κοινή ινδο-ευρωπαϊκή ρίζα Ku, την οποία οι λατινογενείς γλώσσες – και κατ’ επέταση η αγγλική – χρησιμοποίησαν ως βάση για τις δικές τους λέξεις. Η θεωρία στηρίζεται στο γεγονός ότι η σημασία του φιλιού ήταν πρωτεύουσας θρησκευτικής σημασίας στην λατρεία όλων των λαών, εξ’ ου και η κοινή ρίζα.

Disaster
Aς βάλουμε και την αστρολογία στο παιχνίδι των λέξων. Η αγγλική λέξη για την “καταστροφή” προέρχεται απο τον συνδυασμό των λέξεων dis (λατ.) και  ἀστήρ και έχει την έννοια της αναποδιάς που προέρχεται από την δυσμενή θέση ενός πλανήτη.

Ajax
Την ξέρετε, είτε είστε νοικοκύρης, είτε λάτρης του αγγλικού ποδοσφαίρου. Η λέξη προέρχεται απο την ελληνική Αἴᾱς, τον μυθικό ήρωα του Τρωϊκού Πολέμου. Και αν μπορούμε να καταλάβουμε γιατί μια ποδοσφαιρική ομάδα πήρε το όνομά της απο έναν ήρωα, απορία προκαλεί η επιλογή του για να ονομαστεί ένα απορρυπαντικό.

Μarmalade
Με τόσο διάβασμα ίσως και να πεινάσατε οπότε, γιατί να μην βάλουμε στο άρθρο μας μια λαχταριστή λέξη; Η γνωστή σε όλους μας “μαρμελάδα”, έλκει την καταγωγή της απο το λατινικό “melimelum” το οποίο προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις μέλι και μῆλον  (δωρ. μᾶλον) που σημαίνει το “μήλο” αν και είχε ευρύτερη σημασία καθώς σήμαινε γενικά τα φρούτα, ειδικά τα εξωτικά. Το οξύ που χρησιμοποιήθηκε για την διατήρηση των φρούτων τον 18ο αιώνα προερχόταν απο άγουρα μήλα. Κάνατε την σύνδεση;

Mentor
Δεν θέλει μετάφραση στα ελληνικά, όλοι γνωρίζουμε την σημασία του μέντορα. Αυτό που ίσως δεν θυμόμαστε είναι ότι ο Μέντωρ ήταν φίλος του Οδυσσέα και σύμβουλος του Τηλέμαχου όπως διαβάζουμε στην “Οδύσσεια” του Ομήρου. Με αυτήν την σημασία, του σοφού ανθρώπου, κάνει πλέον διεθνή καριέρα.

Μπορεί και να τις ξέρατε, μπορεί και όχι. Ίσως διαφωνείτε καθώς τέτοιες λίστες δεν γίνονται αποδεκτές απο όλους, ίσως όμως και να συμφωνείτε. Όποια και να είναι η δική σας θέση, το ταξίδι της γλώσσας μέσα στον χρόνο και γύρω απο τον κόσμο είναι πάντα συναρπαστικό και μας μαθαίνει ότι οι γλώσσες δεν είναι απαραίτητο να… χωρίζουν τους λαούς.

ΠΗΓΕΣ

• Οnline Etymology Dictionary
• Oxford University Press’s Academic Insights for the Thinking World
• Oxford English-Greek Learner’s Dictionary
• H.G. Liddell & R. Scott, Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας

Cover photo: “Τoo Many Words” by Payana Dev

  Πηγή: thedailyowl

Αντικλείδι , http://antikleidi.com

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Διαφήμιση θεωρείται η προβολή των πλεονεκτημάτων ενός ατόμου ή αντικειμένου με σκοπό την τόνωση της φήμης του καθώς και τη δημιουργία ή αύξηση της πελατείας του.

Διαφημιστικά μέσα: εφημερίδες, περιοδικά, διαδίκτυο, τηλεόραση, κινηματογράφος, ραδιόφωνο, διαφημιστικά έντυπα (ημερολόγια, πανό, επιγραφές σε τοίχους, φωτεινές επιγραφές )

Ιστορική αναδρομή: το αρχαιότερο διαφημιστικό έντυπο ήταν ένας αιγυπτιακός πάπυρος με προσφορά αμοιβής για τη σύλληψη ενός δραπέτη δούλου. Στην αρχαία Ρώμη τοποθετούσαν πινακίδες στην Αγορά με ανακοινώσεις πωλήσεων ή θεατρικών παραστάσεων. Μετά την εφεύρεση της τυπογραφίας (15^ος αι.) η διαφήμιση έλαβε σταδιακά τη μορφή με την οποία σήμερα μας είναι γνωστή. Η πρώτη έντυπη διαφημιστική αγγελία συντάχθηκε το έτος 1840 με δημιουργό τον Γουίλιαμ Κάξτον.

ΘΕΤΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ

1) Συμβάλλει στην άσκηση σοβαρής επιχειρηματικής δραστηριότητας.

2) Ήλθε ως αποτέλεσμα της Βιομηχανικής Επανάστασης και του εμπορικού ανταγωνισμού, που αναπτύσσεται μέσα στα πλαίσια μιας ελεύθερης οικονομίας.

3) Με την αύξηση των αγοραστών προσφέρει μια διέξοδο στην κρίση της υπερπαραγωγής και συντελεί στην παραπέρα ανάπτυξή της, κάτι που δίδει ζωή και κίνηση σε πολλές επιχειρήσεις.

4) Ωφελείται το καταναλωτικό κοινό διότι μπορεί να έχει πλήρη γνώση της αγοράς και των τιμών και συνεπώς έχει τη δυνατότητα καλύτερης και οικονομικότερης επιλογής.

5) Ο διαφημιστικός ανταγωνισμός και συναγωνισμός συντελεί στη βελτίωση των παραγωγικών μεθόδων καθώς και την αριστοποίηση των προϊόντων.

6) Η παρότρυνση για την αγορά ποικίλων προϊόντων καθιστά τη ζωή ανετότερη για πολλά στρώματα του πληθυσμού.

7) Συμβάλλει στη γνωριμία και σύνδεση του καταναλωτικού κοινού με νέα προϊόντα.

8) Σε εθνικό επίπεδο μια κατάλληλη διαφήμιση μπορεί να βοηθήσει κάθε χώρα να προβάλλει τα προϊόντα και τα αξιοθέατά της στο εξωτερικό με απώτερο σκοπό την αύξηση των εμπορικών συναλλαγών και του ρεύματος των ξένων επισκεπτών.

9) Το σύστημα των διαφημίσεων παρέχει εργασία σ’ ένα πλήθος ατόμων ποικίλων ειδικοτήτων (οικονομολόγους, ψυχολόγους, καλλιτέχνες, τεχνίτες… απλούς αφισοκολλητές).

10)Συντηρεί τα Μ.Μ.Ε. (τηλεόραση, εφημερίδες, περιοδικά).

11) Θετικός είναι και ο ρόλος της κοινωνικής διαφήμισης που δεν έχει εμπορικούς σκοπούς, αλλά αποσκοπεί στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού πάνω σε σοβαρά προβλήματα ή σημαντικούς τομείς της ζωής (π.χ. διαφημίσεις κατά του καπνίσματος και των ναρκωτικών, για την προστασία του περιβάλλοντος, για διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις).

ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ

1) Η διαφήμιση είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για το κύμα του καταναλωτισμού που έχει κατακλύσει τις σύγχρονες κοινωνίες. Συχνά ασκείται συστηματική «πλύση εγκεφάλου». Ο άνθρωπος δεν καταναλώνει για να ζει αλλά ζει για να καταναλώνει.

2) Γελοιοποιούνται οι ανθρώπινες σχέσεις, αφού η έκφραση για παράδειγμα της αγάπης, της φιλίας, της στοργής συνδέεται με την αγορά κάποιου προϊόντος.

3) Δημιουργούνται πλασματικές ανάγκες και προβάλλονται αρνητικά πρότυπα ζωής.

4) Η διαφήμιση ανεβάζει το κόστος ενός αγαθού κατά ¼ ή κατά ½  της πραγματικής του αξίας οδηγώντας το αγοραστικό κοινό στην οικονομική αφαίμαξη.

5) Η τάση για διαρκώς μεγαλύτερη παραγωγή τείνει να οδηγήσει σ’ εξάντληση τους φυσικούς πόρους της γης καθώς και σε μια αυξανόμενη μόλυνση και καταστροφή του περιβάλλοντος. Παράλληλα παρατηρείται προσβολή του φυσικού τοπίου και καταστροφή της αισθητικής του αρμονίας.

6) Σε ηθικό επίπεδο καθιστά τον άνθρωπο έναν άβουλο και παθητικό δέκτη μηνυμάτων, κατεβάζει τα αισθητικά του κριτήρια, απονευρώνει το πνεύμα του, τον εκμαυλίζει.

7) Η υπερπροβολή διαφημίσεων προκαλεί κορεσμό και σύγχυση στον καταναλωτή.

8) Συχνά καλλιεργεί την τάση για πολυτέλεια και εύκολη ζωή ενώ στη συνέχεια οδηγεί τους ανθρώπους – ιδιαίτερα τους νέους – στην παρανομία και το έγκλημα.

9) Προσβάλλει έντονα την τρυφερή ψυχή κυρίως των μικρών παιδιών.

10)Η γλώσσα επηρεάζεται αρνητικά: τα γραμματικά και συντακτικά λάθη, οι ανορθογραφίες, η δημιουργία παράξενων λέξεων που παρατηρούνται στις διαφημίσεις εισβάλλουν στην καθημερινή ομιλία αλλοιώνοντας τη γλώσσα μας.

11) Στο χώρο της πολιτικής παρατηρείται διαστροφή των πολιτικών κριτηρίων και προβολή του λογοκοπικού δημαγωγισμού. 

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

· Αντίδραση του καταναλωτικού κοινού προκειμένου ν’ αποφύγει να γίνεται άθυρμα της καταναλωτικής μηχανής.

· Απαιτείται θωράκιση του ατόμου με κριτική σκέψη και αυτοέλεγχο.

· Έλεγχος των διαφημίσεων από τα διάφορα διαφημιστικά γραφεία και τήρηση συγκεκριμένων κανόνων επαγγελματικής δεοντολογίας.

·  Ο κρατικός φορέας και η πολιτεία πρέπει να ελέγχουν και να θεσπίσουν κανόνες δεοντολογίας προκειμένου να περιορίσουν τη διαφήμιση στα όρια της λογικής και της ευπρέπειας. Όταν παρατηρούνται φαινόμενα παραπληροφόρησης και χειραγώγησης, οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να παρεμβαίνουν και να επιβάλλουν κυρώσεις.

«Γλώσσα - νέοι - ξενομανία»

Το επίπεδο της γλωσσικής έκφρασης των νέων, συναρτάται, αφενός μεν προς τα γενικότερα ενδιαφέροντα τους, αφετέρου δε προς την ίδια την αντίληψη και γνώση που έχουν της γλώσσας μας. Χωρίς να γενικεύουμε, όπως λαθε­μένα νομίζω συμβαίνει συχνά, η έλλειψη ευαισθησίας, γνώσης, αγάπης, άρα και ενδιαφέροντος για τη γλώσσα, που παρατηρείται σε πολλούς νέους μας -όχι σε όλους, το επαναλαμβάνω-, είναι φυσικό να παράγει και χαμηλής ποιότητας γλώσσα. Θέλω να τονίσω ωστόσο δύο πλευρές αυτού του θέματος: 

Πρώτον, δεν πρέπει να γίνεται σύγχυση ανάμεσα στη γενικότερη χρήση της γλώσσας από τους νέους και στον κώδικα που χρησιμοποιούν πολλοί από τους νέους σε ορισμένες μορφές της επικοινωνίας τους. Η «φοιτητική αργκό» λ.χ. ή η «αργκό των μηχανόβιων» είναι ειδικοί κώδικες επικοινωνίας που δεν μπορούμε να τις εκλαμβάνουμε ως μέτρο κρίσεως της γλωσσικής ικανότητας των νέων, αφού οι ίδιοι σε άλλες μορφές επικοινωνίας τους εμφανίζουν άλλη μορφή γλώσσας, πο­λύ διαφορετική και πολύ καλύτερη. Το πρόβλημα με τη γλώσσα των νέων είναι άλλο: 

Πόσο καλά, σε έκταση και σε βάθος, διδάσκονται την ελληνική γλώσσα στο σχολείο; 

Πόσο έχουν ασκηθεί στη χρήση της (στη σύνταξη διαφόρων τύπων κειμένων); 

Και συγχρόνως ποια είναι τα ακούσματα και τα διαβάσματα τους στη γλώσσα; 

Γιατί, βεβαίως, η γνώση και η χρήση της γλώσσας είναι απόρροια της γλωσσικής εμπειρίας μας (διαβάσματα - ακούσματα) και του βαθμού συ­νειδητοποίησης των μηχανισμών λειτουργίας της (διδασκαλία της γλώσσας στο σχολείο).

Η βαθύτερη και δημιουργική χρήση της γλώσσας κατευθύνεται και στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό πάνω σ' αυτά που ονομάζουμε πρότυπα γλώσσας, και φυσικά τα γλωσσικά πρότυπα κάθε εθνικής γλώσσας είναι τα κείμενα των με­γάλων λογοτεχνών της και, για γλώσσες όπως η δικιά μας με διάρκεια και συ­νέχεια, πρότυπα γλώσσας είναι επίσης και τα μεγάλα παλιότερα κείμενα μας. 

Η γλωσσική συγκρότηση του Έλληνα, το πιστεύω ακράδαντα, θα είναι λειψή και ρηχή αν παράλληλα προς τα μεγάλα νεότερα κείμενα, το Σολωμό και τον Παλαμά, τον Κάλβο και τον Καβάφη, τον Καζαντζάκη και τον Μυριβήλη, το Σεφέρη και τον Ελύτη, και τόσους άλλους, δεν διαβάσει Ροΐδη και Παπαδιαμά­ντη, αλλά και Ερωτόκριτο και δημοτική ποίηση και Ρωμανό το Μελωδό και Καινή Διαθήκη και Λουκιανό και Ξενοφώντα και Πλάτωνα και Σοφοκλή και Θουκυδίδη και Όμηρο - για να μείνω σε μερικά μόνο από τα μεγάλα μας κείμενα. Κι αυτό γιατί κανένας σοβαρός μελετητής της γλώσσας μας λαμβάνο­ντας υπόψη τις περιπέτειες της ελληνικής γλώσσας και τα αλλεπάλληλα επιστροφικά της κινήματα (αττικισμό, αρχαϊσμό, καθαρεύουσα), δεν μπορεί πει­στικά και ρεαλιστικά να ισχυριστεί ότι η δημιουργική χρήση και κατανόηση της ελληνικής γλώσσας μπορεί να στηριχθεί μόνο σε μια επιφανειακή πρόσ­κτηση της σύγχρονης εξελικτικής φάσης της γλώσσας μας. 

Ο σοφός του νεότε­ρου Ελληνισμού, ο Αδαμάντιος Κοραής, ο θερμότερος υποστηρικτής της «κοι­νής» μας γλώσσας, προειδοποίησε από νωρίς ότι: «χωρίς την ακριβεστάτην είδησιν της αρχαίας ελληνικής, όστις καταγίνεται εις το να διόρθωση την κοινήν ή να δώση εις αυτήν κανόνας ή να κρίνη καθ΄ οιονδήποτε άλλον τρόπον, περι­πατεί εις την σκοτίαν και δεν ηξεύρει μήτε που υπάγει μήτε τι κάμνει».

Αλλά και για το μεγάλο θέμα της εισβολής των ξένων λέξεων στη γλώσσα μας θα πω μόνο το εξής: οι ξένες λέξεις μπορούν μόνο να βλάψουν τη γλώσσα μας όσο χρησιμοποιούνται άκριτα, αχρείαστα και σε υπερβολικές δόσεις. Γλώσ­σες μικρές (σε χρήση), όπως η ελληνική, πρέπει να φυλάγονται από την αθρόα και αλόγιστη χρήση ξένων λέξεων, στην οποία συνήθως οδηγούν το κοινωνικό και πολιτιστικό γόητρο και η εμπορική εκμετάλλευση μιας δεσπόζουσας ξένης γλώσσας. Δεν είναι η ίδια η χρήση της ξένης λέξης που πρέπει να μας ανησυχεί, όσο η αντίληψη, το πνεύμα και οι λόγοι που οδηγούν στη χρήση της. 

Ο μιμητι­σμός, η ξενομανία και η εύκολη λύση οδηγούν βαθμιαία στην αχρήστευση πολλών λέξεων της ελληνικής, εις βάρος της αξιοποίησης λέξεων και παραγωγικών μηχανισμών της γλώσσας μας που θα βοηθούσαν αποτελεσματικά να δηλώνου­με έννοιες εκφραζόμενες μέσα από τις ξένες λέξεις. Βεβαίως, από του σημείου αυτού μέχρι του να θεωρούμε «έγκλημα καθοσιώσεως» τη χρήση μιας ξένης λέ­ξης ή να καταλαμβανόμαστε από οίστρο γλωσσικής ξενηλασίας, υπάρχει μεγά­λη απόσταση.

Γ. Μπαμπινιώτης

Ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης του Δημητρίου (Αθήνα 6 Ιανουαρίου 1939) είναι Έλληνας γλωσσολόγος, φιλόλογος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει διατελέσει Υπουργός Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων (7 Μαρτίου 2012 – 17 Μαΐου 2012), καθώς και Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αναγορεύτηκε επίσης σε " Άρχοντα Διδάσκαλο του Γένους " από την Α.Θ.Π. τον Οικουμενικό Πατριάρχη Κύριο Βαρθολομαίο. Στο ευρύ κοινό είναι ιδιαίτερα γνωστός λόγω του λεξικού της νέας ελληνικής γλώσσας που κυκλοφόρησε το 1998.

https://el.wikipedia.org/wiki