Νεοελληνική Γλώσσα (6η Ενότητα)

Εθελοντισμός

Εθελοντισμός: η ανιδιοτελής προσφορά βοήθειας προς τους συνανθρώπους μας, την κοινωνία ή ακόμη και το ίδιο το περιβάλλον. Αναπτύχθηκε σαν κίνημα τις τελευταίες δεκαετίες σε παγκόσμιο επίπεδο. Στη χώρα μας ο εθελοντισμός προβλήθηκε ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων στην Αθήνα (2004).

Θεωρείται ως:

· μία μορφή έκφρασης αλληλεγγύης του σύγχρονου ανθρώπου

· τρόπος ζωής

· μέθοδος συνεργασίας μεταξύ των ανθρώπων

 Για ποιους λόγους κάποιος και ιδιαίτερα ένας νέος άνθρωπος πρέπει να γίνει εθελοντής;

1. Όταν ένας νέος άνθρωπος συμμετέχει σε μια εθελοντική ομάδα, του δίνεται η δυνατότητα να προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο.

2. Μαθαίνει πως στη ζωή οφείλουμε να υποστηρίζουμε άτομα ή κοινωνικές ομάδες που πιθανώς χρειάζονται στήριξη και βοήθεια.

3. Συνειδητοποιεί ότι δεν υπάρχουν μόνο δικαιώματα στη ζωή αλλά και υποχρεώσεις.

4. Αντιλαμβάνεται τη σημασία της κοινωνικοποίησης αφού ο εθελοντισμός προϋποθέτει συνεργασία μεταξύ των μελών της ομάδας, σεβασμό και αλληλοϋποστήριξη.

5. Κατανοεί ότι μια σωστά συντονισμένη ομάδα μπορεί να προσφέρει πολύ περισσότερα από ένα άτομο.

6. Η εργασία σε μια εθελοντική ομάδα προσφέρει ηθική και ψυχολογική ικανοποίηση.

7. Αισθάνεται πως εκπληρώνει την αποστολή του ως άνθρωπος.

8. Ωφελείται σημαντικά η ίδια η κοινωνία αφού η πρόοδος κι η ανάπτυξη κάθε κοινωνικού συνόλου σχετίζεται πάντα με την προσφορά των μελών της.

 Επομένως ο εθελοντισμός είναι στάση ζωής. Μέσα απ’ αυτόν μαθαίνουμε ότι όλοι πρέπει να στεκόμαστε αρωγοί στο πλευρό των συνανθρώπων μας. Γιατί μόνο έτσι θα εξασφαλιστεί η αρμονική συνύπαρξη των μελών μιας κοινωνίας και η ευημερία των μελών της.

Τα χαρακτηριστικά ενός εθελοντή:

· Να είναι οργανωμένος και εκπαιδευμένος.

· Να έχει εξειδικευτεί στον τομέα του για να μπορεί να προσφέρει τον καλύτερο εαυτό του όποτε του ζητηθεί.

· Να μπορεί – ύστερα από την κατάλληλη εκπαίδευση – να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες όπου κι όταν χρειαστεί.

· Να είναι δεκτικός και πρόθυμος να συνεργαστεί με άλλες ομάδες εθελοντών, με κρατικές υπηρεσίες και με άλλες οργανωμένες ομάδες.

· Να έχει ένα συγκεκριμένο καθήκον με αρχή και τέλος.

· Να έχει τη δυνατότητα να αποχωρήσει από το πρόγραμμα όποια στιγμή θελήσει.

· Να αισθάνεται ασφάλεια, σιγουριά και οικειότητα.

Νεοελληνική Γλώσσα Γ’ Γυμνασίου - Ενότητα 6^η

Ασκήσεις Εμπέδωσης (Χρονικές & Υποθετικές προτάσεις)

Α) Να εντοπίσετε τι δηλώνουν οι δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις (προτερόχρονο, υστερόχρονο, ταυτόχρονο) λαμβάνοντας υπόψη αφενός τον τρόπο εισαγωγής κι αφετέρου τη χρονική σχέση μεταξύ της κύριας και της δευτερεύουσας πρότασης.

1) Όταν την κοίταξε με προσοχή, θυμήθηκε πως ήταν παλιές συμμαθήτριες στο Γυμνάσιο.

2) Ενώ κουβεντιάζαμε, μιλούσε και στο κινητό του τηλέφωνο. Μεγάλη αγένεια!

3) Όταν αρχίζει να μιλάει, όλοι σωπαίνουν και παρακολουθούν χωρίς να συνομιλούν.

4) Πριν πέσει η νύχτα, είχε αρχίσει να χαλάει ο καιρός.

5) Αφού διάβασε για το αυριανό διαγώνισμα, ξεκουράστηκε για λίγο στον καναπέ.

6) Καθώς περίμενα το λεωφορείο στη στάση, τον είδα στο απέναντι πεζοδρόμιο.

7) Ο θείος μου είχε φύγει, όταν επέστεψα το μεσημέρι στο σπίτι μου.

8) Άμα έρθεις στην εκδρομή, πάρε μαζί σου ένα χοντρό μπουφάν γιατί θα έχει χαμηλές θερμοκρασίες. 

9) Καθώς πάρκαρε το αυτοκίνητό του, συνειδητοποίησε πως δεν είχε πάρει μαζί του ομπρέλα.

10) Κάθε φορά που πηγαίνω διακοπές, αισθάνομαι σαν μικρό παιδί.

Β) Να διακρίνετε το είδος του υποθετικού λόγου (πραγματικό & το αντίθετο του πραγματικού) στις προτάσεις που ακολουθούν. Σε ποιες περιπτώσεις μπορείτε να διακρίνετε χρονικοüποθετικές προτάσεις;

1) Αν διάβαζες περισσότερο, δε θα στεναχωριόσουν τώρα.

2) Σαν βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι να ’ναι μακρύς ο δρόμος.

3) Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος, δεν πρέπει να ενδιαφέρεσαι μονάχα για τον εαυτό σου.

4) Αν είχες έλθεις νωρίτερα, δεν θα είχες χάσει την έναρξη του ποδοσφαιρικού αγώνα.

5) Θα πας στην εκδήλωση του σχολείου σου αν τελειώσεις πρώτα τα μαθήματά σου.

6) Όταν καταλάβει το σφάλμα του, θα είναι πλέον αργά.

7) Αν μου τηλεφωνούσες, θα με έκανες πραγματικά ευτυχισμένη.

8) Ήταν πιο ήρεμος, όταν ξαναβρήκε την αυτοκυριαρχία του.

9) Αν δε με πιστεύεις, πήγαινε να το δεις με τα ίδια σου τα μάτια.

10) Όταν έγινε η έκρηξη, ήμουν λίγα χιλιόμετρα μακριά.

Πολεμικά ηλεκτρονικά παιχνίδια: τα υπέρ και τα κατά

Τα πολεμικά ηλεκτρονικά παιχνίδια εξοικειώνουν τα παιδιά με τη βία και τον πόλεμο γιατί:

· Αποτελούν ένα μέσο διαπαιδαγώγησης μέσω του οποίου καλλιεργείται η επιθετική συμπεριφορά.

· Τα παιδιά αντιλαμβάνονται τη βία ως φυσική κατάσταση.

·  Διαμορφώνεται η αντίληψη ότι η επιθετικότητα είναι αρετή και συνάμα ότι οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων είναι σχέσεις επιβολής και κυριαρχίας.

· Τα παιδιά συχνά γίνονται περισσότερο επιθετικά κι εκτός παιχνιδιού.

· Απομακρύνουν τα παιδιά από την κοινωνικότητα και αλλοιώνουν τις διαπροσωπικές σχέσεις τους.

· Διαταράσσουν τον ύπνο των παιδιών προκαλώντας πολλούς εφιάλτες και νυχτερινούς τρόμους.

·  Προκαλούν εθισμό.

Τα πολεμικά ηλεκτρονικά παιχνίδια μπορούν να λειτουργήσουν θετικά στα παιδιά, π.χ. για εκτόνωση γιατί:

· Τα παιδιά εκτονώνουν ποικίλα αρνητικά συναισθήματα όπως το θυμό και την επιθετικότητά τους σε ψεύτικα πολεμικά παιχνίδια και είναι πιο ήρεμα στην καθημερινή τους ζωή.

· Στις σύγχρονες κοινωνίες, όπου απουσιάζουν οι εξωτερικοί χώροι για παιχνίδι, ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια γενικότερα  είναι μια νέα μορφή παιχνιδιού και χαράς.

· Πρόκειται για παιχνίδια δράσης και δυναμισμού, δηλ. στοιχείων απαραίτητων στη μετέπειτα ενήλικη ζωή.

· Συχνά συνδέονται με διάφορες πολεμικές τέχνες (πάλη, πυγμαχία, ξιφασκία, ακόντιο…) και συνεπώς προάγουν το αθλητικό ιδεώδες και τη συνεπακόλουθη αγάπη προς τον αθλητισμό.

· Τα παιδιά μπορούν να ξεχωρίσουν το παιχνίδι από την πραγματικότητα.

·  Τα παιδιά γνωρίζουν μια όψη της πραγματικότητας που δυστυχώς υφίσταται στην ευρύτερη κοινωνική πραγματικότητα (π.χ. τον «πόλεμο» στο σπίτι, στο σχολείο, στην εργασία, στην πολιτική).

Άσκηση Εμπέδωσης στις Δευτερεύουσες Επιρρηματικές Προτάσεις

Στις προτάσεις που ακολουθούν να εντοπίσετε τις δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις, να υπογραμμίσετε το σύνδεσμο εισαγωγής και να δηλώσετε το συντακτικό τους ρόλο:

1. Εάν δε διαβάσεις τα αυριανά σου μαθήματα, δε θα πάμε πουθενά.

2. Μόλις έμαθε το δυσάρεστο γεγονός, ήλθε αμέσως κοντά της. 

3. Κι αν σου μιλάει άσχημα και σε προσβάλλει, εσύ πρέπει να αδιαφορήσεις.

4. Αφού του μίλησες με τέτοιο τρόπο, καλά έκανε και έφυγε.

5. Ήταν τόσο σκληρός και αδιάλλακτος, που έμεινε τελικά χωρίς κανένα φίλο.

6. Μολονότι είχε πυρετό, πήγε στη σχολή του γιατί έπρεπε να παραδώσει μια εργασία.

7. Αγόρασε ένα πολύ ζεστό παλτό για να μην κρυώνει.

8. Θα σου τα πω όλα όταν έρθεις από τη δουλειά.

9. Δεν είναι τόσο ανόητος, για να δεχτεί αυτές τις απαράδεκτες προτάσεις.

10. Μια και ήρθες, έλα να φάμε, να πιούμε και να θυμηθούμε τα παλιά.

11. Ο πατέρας ξεκίνησε για τη δουλειά, πριν να χαράξει ο ήλιος.

12. Αμφιβάλλω αν θα πετύχει το πρόγραμμά του.

13. Χάρηκα, που σε είδα ύστερα από τόσα χρόνια.

14. Δε θα καταφέρει να με μεταπείσει ακόμα και αν με παρακαλέσει.

15. Καθώς περπατούσα σ’ ένα κεντρικό δρόμο της πόλης, συνάντησα ένα παλιό συμμαθητή μου.

16. Καθώς δεν είχε βρέξει πολύ καιρό, η σοδειά καταστράφηκε.

17. Απέφυγα να τον ρωτήσω γιατί άργησε να γυρίσει, επειδή τον είδα θυμωμένο.

18. Δε συμπεριφέρεσαι όπως πρέπει.

19. Έπρεπε να τον τιμωρήσεις, να μην το ξανακάνει.

20. Μιλούσε τόσο σιγά, που δύσκολα τον άκουγες.

21. Δε νομίζω ότι είναι τόσο αφελής, για να δεχτεί τους όρους του συνεταίρου του.

22. Δεν έχετε δικαίωμα να πάρετε μέρος στις εξετάσεις.

23. Αν δεν καταλαβαίνεις, να μη μιλάς.

24. Όταν βρισκόταν σε μικρή ηλικία, ξενιτεύτηκε χωρίς να αφήσει ίχνη πίσω του.

25. Θα είχες δίκιο να θυμώσεις, αν συμπεριφερόμουν τόσο άσχημα.

26. Θα αντισταθούμε αν και δεχόμαστε πολλές πιέσεις.

27. Έχουν συμπληρωθεί δύο χρόνια, που έφυγε για την Αμερική.

28. Ανησυχούσα, γιατί δεν ήξερα πού βρισκόσουν.

29. Έτρεχε αμέσως όπου τον καλούσαν.

30. Και πατέρας του να ήταν, δε θα το ανεχόταν.

31. Μια στιγμή να ξέφευγε από την προσοχή σου, θα την έκανε τη ζημιά.

32. Έκανε ό,τι μπορούσε για να πετύχει στην αποστολή του.

33. Με θύμωσε τόσο πολύ και παραφέρθηκα.

34. Σας υπόσχομαι να είμαι πάντα προσεκτικός και επιμελής.

35. Με συγχωρείτε, που έφυγα βιαστικά.

36. Προσπαθεί να σε βοηθήσει γιατί σ’ αγαπάει.

37. Έγινε μούσκεμα, μια και έβρεχε.

38. Αν και είχε προετοιμαστεί καλά για τις εξετάσεις, δεν έγραψε καλά.

39. Σας παρακάλεσα να δείξετε κατανόηση, ακόμη κι αν δεν μπορείτε.

40. Δε θα σου απαντήσει, διότι αυτή τη στιγμή απουσιάζει.

Ενότητα 5^η (Τελικές & Αιτιολογικές προτάσεις)

Τελικές προτάσεις είναι οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις που φανερώνουν για ποιο σκοπό γίνεται η ενέργεια που δηλώνεται στην πρόταση από την οποία εξαρτώνται. Έχουν άρνηση μη(ν). Εισάγονται με τους τελικούς συνδέσμους  για να, να  και φανερώνουν σκοπό.

 Π.χ. [Περπάτησε πολλά χιλιόμετρα με τα πόδια] (για να φθάσει στον προορισμό του).

· Δεν πρέπει να συγχέουμε τις τελικές προτάσεις με τις βουλητικές επειδή και οι δύο εισάγονται με το να. Οι βουλητικές είναι ονοματικές προτάσεις ενώ οι τελικές είναι επιρρηματικές προτάσεις. Ένας εύκολος τρόπος αναγνώρισης των τελικών προτάσεων είναι να αντικαταστήσουμε το να με το για να:

Π.χ. Θέλω να σε δω. (βουλητική πρόταση)

Ήρθα να σε δω. (τελική πρόταση) ή Ήρθα για να σε δω. (τελική πρόταση)

Αν το να δεν μπορεί να αντικατασταθεί με το για να, τότε η πρόταση είναι σίγουρα βουλητική.

Οι τελικές προτάσεις ξεχωρίζουν από τις βουλητικές και από το ρήμα της εξάρτησής τους: οι τελικές εξαρτώνται συνήθως από ρήματα που δηλώνουν κίνηση, ενώ οι βουλητικές από ρήματα που δηλώνουν θέληση, ικανότητα, προσταγή κλπ.

· Όταν μια δευτερεύουσα  πρόταση εισάγεται με το για να δεν είναι πάντοτε τελική. Μπορεί να είναι και αιτιολογική ή και αποτελεσματική:

Π.χ. Είσαι πολύ ανόητος (για να πιστεύεις στα λόγια του). (αιτιολογική πρόταση)

Είναι πολύ προετοιμασμένος (για να αποτύχει στις εξετάσεις του). (αποτελεσματική πρόταση)

Αιτιολογικές προτάσεις είναι οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις που φανερώνουν την αιτία για την οποία γίνεται αυτό που δηλώνει η πρόταση που προσδιορίζεται. Έχουν άρνηση δε(ν). Εισάγονται με τους αιτιολογικούς συνδέσμους: γιατί, επειδή, διότι, αφού  καθώς και λέξεις και εκφράσεις που χρησιμοποιούνται ως αιτιολογικοί σύνδεσμοι που, καθώς, μια και, μια που και φανερώνουν αιτία

Ø Δεν πήγε στην εκδρομή επειδή ζαλιζόταν. 

Ø Δεν θα πάμε διακοπές φέτος γιατί δεν έχουμε χρήματα.

Ø Αφού μου το είπε η μητέρα μου, θα το κάνω. 

Ø Λυπάμαι πολύ που δεν κατόρθωσες να έλθεις στη γιορτή του σχολείου μας χθες.

Ø Θα σε τιμωρήσω, μια και δεν άκουσες τις εντολές μου.

· Μια πρόταση μπορεί να είναι αιτιολογική και να εισάγεται με το για να.

Π.χ. Είσαι πολύ αφελής (για να έχεις αυτή τη σκέψη).

· Ο σύνδεσμος γιατί  μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως παρατακτικός σύνδεσμος ύστερα από ένα ισχυρό σημείο στίξης (π.χ. τελεία, άνω τελεία, θαυμαστικό, ερωτηματικό) και τότε εισάγει κύρια πρόταση.

Π.χ. Σημαντικό ρόλο στην άρση του προσφυγικού προβλήματος διαδραματίζει η συνεργασία μεταξύ των κρατών της Ε.Ε. Γιατί μόνο σ’ αυτήν την περίπτωση θα σταθούμε συνολικά απέναντι στο πρόβλημα.

Ασκήσεις Εμπέδωσης

Α. Να βρείτε τις τελικές και αιτιολογικές προτάσεις και να υπογραμμίσετε το σύνδεσμο με τον οποίο εισάγονται.

1) Θέλω να βγω έξω να πάρω λίγο αέρα.

2) Ο Διευθυντής δεν ήταν στο γραφείο του να με δεχτεί.

3) Καταστράφηκαν οι καλλιέργειες, καθώς είχε ιδιαίτερα άσχημες καιρικές συνθήκες τη φετινή χρονιά.

4) Μια και άργησες, θα γράψεις το τεστ την άλλη εβδομάδα.

5) Μου φαίνεται ότι δε χάρηκες που θα γίνει η συνάντησή μας αύριο.

6)  Δεν ήξερα πού έχεις το παλτό σου να σου το δώσω.

7) Αφού μου λες ψέματα συνεχώς, δε σε θέλω για φίλο μου.

8) Τα ηλεκτρονικά μηνύματα είναι ένας διαδεδομένος τρόπος να επικοινωνούμε με τους φίλους μας.

9) Μάλλον θα πάω και σε άλλο κατάστημα για να βρω μια πιο εξελιγμένη συσκευή.

10)  Στεναχωρήθηκα πολύ που υπέφερες τόσο πολύ.

Β. Να διακρίνετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις που εισάγονται με το να είναι τελικές και ποιες βουλητικές.

1) Ήθελα να πάω μια εκδρομή να ηρεμήσω.

2) Αποφάσισε να αρνηθεί την πρόσκλησή της να πάνε μαζί στην εκδήλωση.

3) Έφυγε βιαστικά να προλάβει το λεωφορείο για το σχολείο.

4) Θα αγοράσω ένα καινούριο ποδήλατο για να κάνω πολλές βόλτες.

5) Δεν πρέπει να εκνευρίζεσαι τόσο πολύ γιατί κάνεις κακό στον εαυτό σου.

6) Ξύπνησα να πάω εκδρομή αλλά δυστυχώς είχα πυρετό.

7) Ο καθηγητής έδωσε εντολή να σταματήσουν να γράφουν οι μαθητές αφού είχε τελειώσει ο χρόνος.

8) Σκέφτηκε να διαβάσει περισσότερο στο επόμενο τρίμηνο για να πάρει καλύτερους βαθμούς.

9) Φύγε να μας αφήσεις λίγο ήσυχους.

10) Σου έγραψα αυτό το μήνυμα να σε ενημερώσω για το δυσάρεστο αυτό γεγονός.