" Επάνω σ' ένα ακοίμητο αερόστατο
ατενίζουμε το καθάριο χρώμα τ' ουρανού,
τις ανθισμένες κοιλάδες του μυαλού,
την ανεξίτηλη θαλασσινή δροσιά,
τους ορεινούς στυλοβάτες της απεραντοσύνης...
Οι ψυχές μας γίνονται συνοδοιπόροι..."

Σας καλωσορίζω στο ιστολόγιό μου ελπίζοντας να κάνουμε πολλά ταξίδια - ονειρικά και μακρινά - στο χώρο του πνεύματος, της τέχνης και της δημιουργίας...

Κυριακή 23 Ιουλίου 2023

 Ανάσα ως παρόρμησις


Κάθιδρη συνομιλώ κοιτώντας εσένα

είναι μια ημέρα του Ιουλίου

αλλόκοτη, θερμή, εκκωφαντική


Η Άνοιξη άργησε

πλάγιασε μ' έναν απόκοσμο Χειμώνα

δίπλα μόνο το Θέρος επελαύνει


Εξαϋλώνεται σαν πύρινη λαίλαπα

η αγάπη που χάνεται

η αγάπη που ποτέ δεν υπήρξε


Πολύ μου αρέσει που άλλαξα

που αγάπησα επιτέλους εμένα

περιπλανώμενη στου απείρου τη μέθη

Σάββατο 15 Ιουλίου 2023

 Υδάτινη ευλογία


Έχει περάσει χρόνος πολύς (;)

αν μετριέται η εναλλαγή στιγμών

που ήμουν ένας άλλος άνθρωπος,

των παραισθήσεων και των ψευδαισθήσεων

με χαρακιές και γέλια


το ποτάμι κύλησε σαν κλεψύδρα

άδειασε το πράσινο χώμα

έπλευσε με εσένα χορηγό 

σε ένα ατέρμονο κι ατελεύτητο ταξίδι,

ταξίδι μοναχικό


το Δέλτα άγγιξε τη Μεσόγειο

καυτή αλμύρα πότισε το κορμί

- το τυραννισμένο -

η θάλασσα πιο βαθιά 

πιο κοντά στην κάθαρση


τα ρείθρα κυλούν

τη μνήμη εξαϋλώνουν

το πρόσωπο φωτίζουν

τις ψυχές θεραπεύουν

όλοι εμείς, μαζί και χωριστά!


Τετάρτη 5 Ιουλίου 2023

ΘΕΏΡΗΣΙΣ

Είναι ακόμη νωπά τα λόγια οργής

μια θαλασσόβρεχτη επέλαση

ανοίγω τις κόρες των ματιών

από έκπληξη, από αποτροπιασμό, από πόνο...


Απαράλλαχτες εικόνες

θαμμένες στου ονείρου το ποτήρι

λησμόνησα τα δάκρυα 

το δηλητήριο της προσβολής γεύτηκα.


Είμαστε ψυχές από κατάρα καμωμένες

έρμαια μιας ανείπωτης καταδίκης

βουλιάζουμε στου χρόνου το απάνθισμα

πληγωμένοι από τα παιχνίδια της νιότης μας!


Είναι αργά για όνειρα

είναι αργά για προσδοκίες...

Κοιμήσου...

Δευτέρα 3 Ιουλίου 2023

 

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β’ ΛΥΚΕΙΟΥ

Λατινικές φράσεις που είναι σε χρήση στο νεοελληνικό λόγο


       A.C. (ante Christum) προ Χριστού (π.Χ.)

       A.D. Anno Domini (κατά λέξη: έτος Κυρίου) μετά Χριστόν (μ.Χ.)

       ad hominem (argumentum) επιχείρημα που απευθύνεται επιθετικά 

εναντίον του προσώπου και όχι εναντίον της θέσης που το πρόσωπο αυτό εκφράζει, 

η προσωπική επίθεση, η απάντηση/επίθεση στο πρόσωπο που εξέφρασε 

μια άποψη με την οποία διαφωνούμε, αντί η απάντηση να αφορά την άποψη αυτή

       ad populum (argumentum) επιχείρημα που αποτελεί μια ψευδή θέση αλλά αντλεί
τη βαρύτητά του από την ευρεία απήχηση της θέσης αυτής

       altera pars η άλλη πλευρά, η άλλη άποψη

       alter ego το άλλο Εγώ, το δεύτερο Εγώ, το πρόσωπο με το οποίο ταυτίζεται κανείς, το συμπλήρωμά του, ο άλλος του εαυτός

       A.M. (Ante Meridiem) προ μεσημβρίας (π.μ.)

       a posteriori εκ των υστέρων

       a priori εκ των προτέρων

       ca., cir., circ. (circa) περί, περίπου

       carpe diem εκμεταλλεύσου τη μέρα (Οράτιος, Ωδ. 1.11.8)

       casus belli κατά λέξη: περίπτωση πολέμου. Συχνότερα χρησιμοποιείται 

με την έννοια «αιτία πολέμου»

       Curriculum Vitae, CV (κατά λέξη: η πορεία του βίου), το βιογραφικό σημείωμα

       de facto εκ των πραγμάτων, αυτό που προκύπτει από τα πράγματα, 

από την πραγματικότητα, στην πράξη. Πολιτικός και διπλωματικός όρος που 

δηλώνει ότι πράξη, ενέργεια, κατάσταση, κ.λπ., 

που προέκυψε από την εξέλιξη των γεγονότων, αναγνωρίζεται ως πραγματική, 

παρόλο που η νομιμότητά της αμφισβητείται ή δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί

       de jure εκ του δικαίου, εκ του νόμου, νομίμως, αυτό που προκύπτει από την εφαρμογή του δικαίου, νομικά.

       erga omnes έναντι όλων

       et alii, et al. και άλλοι, και άλλα, κ.ά.

       et cetera, etc. και λοιπά, κ.λπ.

       ex cathedra «από καθέδρας». Λέγεται για ομιλητή που εκφράζεται με ύφος αυθεντίας ή από θέση που του δίνει το δικαίωμα να θεωρείται αυθεντία

       exempli gratia, e.g. παραδείγματος χάριν (π.χ.)

       ex officio αυτό που προκύπτει από τη θέση καθήκοντος κάποιου, από τη θέση κάποιου, από το αξίωμα κάποιου

       in medias res στο μέσο της υπόθεσης ή της πλοκής

       in memoriam εις μνήμην, στη μνήμη κάποιου

       lapsus linguae γλωσσικό λάθος, λάθος εκ παραδρομής στην ομιλία

       lapsus calami λάθος της γραφίδας, λάθος εκ παραδρομής στον γραπτό λόγο

       mea culpa λάθος μου

       memorandum μνημόνιο, υπόμνημα

       modus operandi (M.O.) τρόπος ενέργειας

       modus vivendi τρόπος ζωής

       moratorium καθυστέρηση

       mutatis mutandis τηρουμένων των αναλογιών, μετά τις απαραίτητες αλλαγές

       passim σποράδην, σποραδικά, εδώ κι εκεί, σε διάφορα σημεία του κειμένου

       persona grata πρόσωπο επιθυμητό, ευπρόσδεκτο

       persona non grata πρόσωπο ανεπιθύμητο

       placebo (κατά λέξη: θα προσφέρω ευχαρίστηση, ικανοποίηση) φάρμακο που χορηγείται στον ασθενή για ψυχολογική του στήριξη παρά για τη θεραπεία της αρρώστιας του

       P.M. (Post Meridiem) μετά μεσημβρίαν (μ.μ.)

       primus inter pares πρώτος μεταξύ ίσων

       prima facie εκ πρώτης όψεως

       scripta manent τα γραπτά μένουν

       (sic) έτσι ακριβώς (γραμμένο, διατυπωμένο κ.λπ.). Βρίσκεται πάντα σε παρένθεση και δίνει 

έμφαση σε ένα στοιχείο του λόγου που πρέπει να προσέξει ο αναγνώστης, επειδή αυτό είναι εσφαλμένο, παράδοξο ή αδόκιμο

       sine qua non (συχνά μαζί με τις λέξεις conditio, causa) (κατάσταση, αιτία) εκ των ων ουκ άνευ, αναγκαία προϋπόθεση

       s.o.s. (si opus sit) αν χρειάζεται, αν υπάρχει ανάγκη

       status quo (κατά λέξη: η κατάσταση στην οποία…) η ισχύουσα κατάσταση

       sui generis (κατά λέξη: του δικού του γένους) ιδιόμορφος, ιδιότυπος. 

Λέγεται συνήθως ως χαρακτηρισμός προσώπων ή καταστάσεων που έχουν κάτι το ιδιαίτερο, ιδιότητα χαρακτηριστική των ίδιων και μόνο

       tabula rasa (κατά λέξη: άγραφη πλάκα, αποξεσμένος, σβησμένος πίνακας). Λέγεται για τον νου, που θεωρείται ως κάτι άγραφο, κενό, 

πριν γεμίσει με εντυπώσεις, γνώσεις, εμπειρίες

       terra incognita άγνωστη γη, άγνωστος τόπος, άγνωστο θέμα, αντικείμενο

       urbi et orbi στην πόλη και στην οικουμένη, στην πόλη και σε ολόκληρο τον κόσμο, δηλαδή παντού

       verbatim κατά λέξη, ακριβώς

       vs. (versus) εναντίον (κάποιου)

 

Τρίτη 27 Ιουνίου 2023

 

Συνήθεις λατινικές φράσεις στη νέα ελληνική γλώσσα

ad calendas Graecas

στις ελληνικές καλένδες, δηλαδή ποτέ

ad hoc

γι’ αυτόν το σκοπό

alter ego

το άλλο εγώ, ο σωσίας

anno Domini (a.D.)

έτος κυρίου· π.χ.: 1991 a.D., δηλαδή 1991 μ.Χ.

ante Cristum (a.C.)

προ Χριστού· π.χ.: 1500 a.C., δηλαδή 1500 π.Χ.

ante meridiem (a.m.)

πριν το μεσημέρι

ante portas

προ των πυλών

a posteriori

εκ των υστέρων

a priori

εκ των προτέρων

ave, Caesar, morituri te salutant

χαίρε, Καίσαρ, οι μελλοθάνατοι σε χαιρετούν

Ave, Maria

χαίρε, Μαρία

carpe diem

άδραξε την ημέρα· απόλαυσε την σημερινή ημέρα· εκμεταλλεύσου το παρόν.

casus beli

αιτία πολέμου

citius, altius, fortius

ταχύτερα, ψηλότερα, δυνατότερα· (έμβλημα των Ολυμπιακών Αγώνων).

cogito ergo sum

σκέφτομαι άρα υπάρχω (Καρτέσιος).

corpus

συλλογή έργων

curriculum

πρόγραμμα σπουδών

curriculum vitae (c.v.)

βιογραφικό σημείωμα

de facto

έμπρακτα

de iure

με νόμο

de profundis

εκ βαθέων

directiva

διάταξη, κανονιστική οδηγία

dum spiro spero

όσο ζω ελπίζω

dura lex sed lex

σκληρός νόμος αλλά νόμος

errare humanum est

το να πλανάσαι είναι ανθρώπινο

errata

σφάλματα· παροράματα

et cetera (etc.)

και λοιπά

ex libris

1. Κατά λέξη σημαίνει: από τα βιβλία, από τη βιβλιοθήκη, και συνοδεύεται από το όνομα του κατόχου του βιβλίου.2. Η επιγραφή που τίθεται πάνω σ’ ένα βιβλίο και δηλώνει τον κάτοχο του βιβλίου.

3. Καλλιτεχνική σφραγίδα, που φέρει το όνομα, το έμβλημα του βιβλιόφιλου.

ex officio

από θέσεως

exampli gratia (e.g.)

για παράδειγμα

fama volat

η φήμη πετά

gratis

δωρεάν

grosso modo

με αδρό τρόπο· χοντρικά· πρόχειρα

habeas corpus

1. (κυριολεκτικά: έχε το σώμα). Θεσμός του αγγλοσαξονικού δικαίου, που αποσκοπεί στην προστασία της ατομικής ελευθερίας του πολίτη έναντι της αυθαίρετης σύλληψης και κράτησης του· το habeas corpus ψηφίστηκε το 1679, την περίοδο του Καρόλου Β’.2. σύνταγμα· συνταγματικός χάρτης

homo homini lupus

ο άνθρωπος για τον άνθρωπο είναι λύκος

homo sapiens

σοφός άνθρωπος

id est (i.e.)

δηλαδή

imperium

ηγεμονία· κοσμοκρατορία

incognito

κρυφά· μυστικά· καμουφλαρισμένα

in memoriam

εις μνήμην

in situ

επί τόπου, στην αρχική θέση· στη φυσική του θέση, στο φυσικό του χώρο

in vitro

κατά λέξη, σε γυάλα· πείραμα στο εργαστήριο· σε μη ζωντανή κατάσταση

in vivo veritas

στο κρασί η αλήθεια

in vivo

σε ζωντανή κατάσταση· πείραμα σε ζωντανούς οργανισμούς

ipso facto

με αυτό καθαυτό το γεγονός

libido

επιθυμία· ηδονή· γενετήσιο ένστικτο

mare nostrum

η θάλασσά μας· για τους Ρωμαίους η Μεσόγειος.

mea culpa

δικό μου φταίξιμο· δικό μου σφάλμα

memorandum

υπόμνημα

modus vivendi

τρόπος ζωής· συμβιβασμός

moratorium

αναστολή εχθροπραξιών

mutatis mutandis

τηρουμένων των αναλογιών

nexus

σύνδεση· διαπλοκή (σε λογοτεχνικό έργο)

nota

σημείωση· μήνυμα· διακοίνωση· οδηγία

occasione data

ευκαιρίας δοθείσης

o tempora  o mores!

ω καιροί! ω ήθη!

pax

ειρήνη· η λέξη συνοδεύεται συνήθως, με επίθετο για να δηλώσει την κυρίαρχη επιρροή κάποιου: pax Romana, pax Americana κτλ.

per se

καθ’ εαυτόν

persona

πρόσωπο· προσωπείο

persona non grata

ανεπιθύμητο πρόσωπο

post scriptum (p.s.)

υστερόγραφο

primus inter pares

πρώτος μεταξύ ίσων

post meridiem (p.m.)

μετά το μεσημέρι

quo vadis

που πηγαίνεις

ratio

λόγος· αιτία

requiem

νεκρώσιμη ακολουθία

res

πράγμα· αντικείμενο

scripta manent, verba volant

τα γραπτά μένουν, τα λόγια πετούν. Πολλές φορές χρησιμοποιείται μόνο το scripta manent.

sic

έτσι

sic et non

ναι και όχι

sine qua non

εκ των ων ουκ άνευ

status quo

παγιωμένη κατάσταση· καθεστηκυία τάξη· καθεστώς

sui generis

ιδιόρρυθμος

tabula rasa

άγραφη πλάκα

terra incognita

άγνωστη γη

terminus ante quem

χρονολογικό όριο (όχι πριν απ’ αυτό)

terminus post puem

χρονολογικό όριο (όχι μετά απ’ αυτό)

time hominem unius libri

να φοβάσαι τον άνθρωπο του ενός βιβλίου

urbi et orbi

στην πόλη και στην οικουμένη· παντού

vae victis

ουαί τοις ηττημένοις

veni, vidi, vici

ήλθα, είδα, νίκησα

veto

βέτο· προβάλω ένσταση

vice versa

και αντίθετα· και αντίστροφα

viva voce

δια ζώσης· προφορικά

Vulgata

η μετάφραση της Βίβλου στα Λατινικά

 

Πηγές:

Μαρκαντωνάτος, Γ.Α., Λεξικό Αρχαίων Βυζαντινών και Λογίων Φράσεων της Νέας Ελληνικής, Αθήνα, εκδόσεις Gutenberg,1998 (4η έκδοση).

Μείζον Ελληνικό Λεξικό (ηλεκτρονική έκδοση)