Ο Paulo Freire μιλάει για «τα προσόντα ενός προοδευτικού δασκάλου»

[Αποσπάσματα από το βιβλίο του Paulo Freire «Δέκα Επιστολές προς εκείνους που τολμούν να διδάσκουν» εκδ. Επίκεντρο, Αθήνα, 2006]

Θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ότι τα προσόντα για τα οποία θα μιλήσω, τα οποία θεωρώ απαραίτητα για τον προοδευτικό δάσκαλο, είναι προσόντα που αποκτώνται σταδιακά, μέσα από την καθημερινή πρακτική. Επιπλέον, αναπτύσσονται μέσα από την πρακτική, παράλληλα με την πολιτική απόφαση ότι ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι εξαιρετικής σημασίας. Έτσι, τα προσόντα για τα οποία θα μιλήσω δεν μπορούμε να τα έχουμε εκ γενετής ούτε μπορούν να μας δοθούν με διάταγμα ή ως δώρο. Επίσης, η σειρά με την οποία τα παρουσιάζω εδώ δεν αφορά την αξία τους. Είναι όλα εξίσου αναγκαία για μια προοδευτική εκπαιδευτική πράξη.

Θα αρχίσω με την ταπεινοφροσύνη, χωρία να υπονοείται με κανένα τρόπο η έλλειψη αυτοσεβασμού, η μοιρολατρία ή η δειλία. Αντίθετα, η ταπεινοφροσύνη προϋποθέτει θάρρος, αυτοπεποίθηση, αυτοσεβασμό και σεβασμό για τους άλλους.

Η ταπεινοφροσύνη μας βοηθά να καταλάβουμε μια προφανή αλήθεια: κανείς δεν τα ξέρει όλα. Κανείς δεν τα αγνοεί όλα. Όλοι ξέρουμε κάτι. Όλοι αγνοούμε κάτι. Κάποιος χωρίς ταπεινοφροσύνη δεν μπορεί καν να ακούσει με σεβασμό εκείνους που θεωρεί πολύ κατώτερους του δικού του επιπέδου ικανοτήτων […]

Μια από τις ελλείψεις που μπορεί να έχει ο εκπαιδευτικός είναι η ανικανότητα να παίρνει αποφάσεις. Μια τέτοια αναποφαστικότητα εκλαμβάνεται από τους μαθητές είτε ως ηθική αδυναμία είτε ως επαγγελματική ανικανότητα. Οι δημοκρατικοί εκπαιδευτικοί δεν πρέπει να ακυρώνουν τον εαυτό τους στο όνομα της δημοκρατικότητάς τους. Αντίθετα, μολονότι δεν μπορούν να πάρουν την αποκλειστική ευθύνη για τη ζωή των μαθητών τους, δεν πρέπει στο όνομα της δημοκρατίας να αποφύγουν την ευθύνη της λήψης αποφάσεων. Παράλληλα, δεν πρέπει να αυθαιρετούν στις αποφάσεις τους […]

Μολονότι αναγνωρίζω ότι αυτές οι σκέψεις περί προσόντων είναι ανολοκλήρωτες, θα ήθελα επίσης να αναφέρω με συντομία τη χαρά της ζωής, που τη θεωρώ θεμελιώδη αρετή για τη δημοκρατική εκπαιδευτική πρακτική.

Είτε είμαστε πρόθυμοι να ξεπεράσουμε παραλείψεις ή ασυνέπειες είτε όχι, με ταπεινοφροσύνη, με στοργική αγάπη, με θάρρος, ανοχή, ικανότητα, αποφαστικότητα, υπομονή – ανυπομονησία και λεκτική φειδώ, συμβάλλουμε στη δημιουργία ενός ευτυχισμένου, χαρούμενου σχολείου. Εργαζόμαστε για ένα σχολείο – περιπέτεια, ένα σχολείο που πάει μπροστά, που δεν φοβάται να ριψοκινδυνεύει, που απορρίπτει τη στασιμότητα. Είναι ένα σχολείο που σκέφτεται, συμμετέχει, δημιουργεί, μιλά, αγαπά, φαντάζεται, αγκαλιάζει με πάθος και λέει ναι στη ζωή. Δεν είναι ένα σχολείο που σιωπά και παραιτείται.

Πράγματι, ο εύκολος τρόπος να αντιμετωπίσουμε τα εμπόδια που ορθώνονται από την κυβερνητική περιφρόνηση και την αυθαιρεσία των αντιδημοκρατικών αρχών είναι η μοιρολατρική παραίτηση, στην οποία πολλοί από εμας καταφεύγουμε.

«Και τι μπορώ να κάνω; Είτε με αποκαλούν δάσκαλο είτε στοργική μητέρα, εγώ πάλι είμαι κακοπληρωμένος, αγνοημένος και παραμελημένος. Ας είναι, λοιπόν». Στην πραγματικότητα αυτή είναι η πιο βολική θέση, αλλά είναι και η θέση αυτού που παραιτείται από τον αγώνα, που παραιτείται από την ιστορία. Είναι η θέση εκείνων που αποκηρύσσουν τη σύγκρουση, η έλλειψη της οποίας υπονομεύει την αξιοπρέπεια της ζωής. Δεν μπορεί να υπάρξει ζωή ή ανθρώπινη ύπαρξη χωρίς αγώνα και σύγκρουση. Η σύγκρουση ενυπάρχει στη συνείδησή μας. Αν αρνηθούμε τη σύγκρουση παραβλέπουμε τις πιο θεμελιακές όψεις της φυσικής και της κοινωνικής μας εμπειρίας. Προσπαθώντας να αποφύγουμε τη σύγκρουση, συντηρούμε το στάτους κβο.

Δεν βλέπω, συνεπώς, άλλη εναλλακτική λύση για τους εκπαιδευτικούς από την ενότητα μέσα στην ποικιλομορφία των ενδιαφερόντων τους για να υπερασπίσουν τα δικαιώματά τους. Αυτά τα δικαιώματα περιλαμβάνουν το δικαίωμα της ελευθερίας στη διδασκαλία, το δικαίωμα να λένε τη γνώμη τους. Το δικαίωμα για καλύτερες συνθήκες στην άσκηση του παιδαγωγικού τους έργου, το δικαίωμα να παίρνουν πληρωμένες ετήσιες άδειες για επιμόρφωση, το δικαίωμα να είναι συγκροτημένοι. Το δικαίωμα να κρίνουν τις αρχές χωρίς το φόβο αντίποινων (που συνεπάγεται το καθήκον να κρίνουμε ειλικρινά). Το δικαίωμα στο καθήκον να είναι σοβαροί και σαφείς και να μην ψεύδονται για να επιβιώσουν.

Πρέπει να αγωνιζόμαστε ώστε αυτά τα δικαιώματα όχι μόνο να αναγνωριστούν, αλλά και να γίνουν σεβαστά και να εφαρμοστούν. Κάποιες φορές μπορεί να χρειαστεί να αγωνιστούμε στο πλευρό των συνδικαλιστικών οργανώσεων κι άλλες φορές εναντίον τους, αν η ηγεσία τους είναι σεχταριστική, είτε είναι αριστερή είτε δεξιά. Άλλες φορές πάλι μπορεί να πρέπει να αγωνιστούμε ως προοδευτική διοίκηση ενάντια στην οργισμένη αντίδραση της συντήρησης, των προσηλωμένων στις παραδόσεις και εναντίον των νεοφιλελεύθερων που βλέπουν τον εαυτό τους ως το απαύγασμα της ιστορίας […]

Οι προοδευτικοί εκπαιδευτικοί πρέπει να πείσουν τον εαυτό τους ότι δεν είναι μόνο δάσκαλοι – κάτι τέτοιο δεν ευσταθεί – δεν είναι μόνο ειδικοί της διδασκαλίας. Είμαστε πολιτικοί αγωνιστές, επειδή είμαστε δάσκαλοι. Η δουλειά μας δεν τελειώνει στη διδασκαλία των μαθηματικών, της γεωγραφίας, του συντακτικού, της ιστορίας. Η δουλειά μας είναι να διδάξουμε αυτά τα πράγματα με σοβαρότητα και επιδεξιότητα, αλλά και να συμμετέχουμε, να αφιερωθούμε στον αγώνα για να νικηθεί η κοινωνική αδικία.

Πηγή: Λόγια Εκπαιδευτικών

 Ποιο είναι το θεμελιώδες αίτιο της άνισης σχολικής επίδοσης; (της Ειρήνης Διάδου)

Πάνω από έναν αιώνα, αμέτρητα tests και αρκετές θεωρίες χρειάστηκαν για να καταλήξουν οι γενετιστές στο συμπέρασμα ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν κληρονομημένο ένα ποσοστό της νοητικής ικανότητας, ώστε να φοιτήσουν με επιτυχία σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, ακόμη και σε αυτές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Επίσης ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην επίδραση των περιβαλλοντικών παραγόντων για την ανάπτυξη και την καλλιέργεια της ευφυΐας, η οποία αποτελείται από πολλά είδη (Πολυχρονοπούλου Σ., 2001). Σύμφωνα με τα επιστημονικά συμπεράσματα όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτου κοινωνικής καταγωγής, που εισάγονται στην εκπαίδευση έχουν την ικανότητα να ολοκληρώσουν επιτυχώς όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, με μοναδική προϋπόθεση την παροχή ίσων, προσαρμοσμένων κατάλληλα εκπαιδευτικών συνθηκών μάθησης. Ωστόσο η παραδοχή αυτή έρχεται σε σύγκρουση με τις πεποιθήσεις και τις αντιλήψεις που επικρατούν στα σχολεία παγκοσμίως, ότι οι μαθητές που προέρχονται από συγκεκριμένες, κοινωνικά ανώτερες ομάδες, προορίζονται για εργασίες όπου απαιτούνται διανοητικές ικανότητες, ενώ οι μαθητές που προέρχονται από κοινωνικά κατώτερες ομάδες προορίζονται για χειρωνακτικές εργασίες. Η πεποίθηση αυτή προδικάζει τη σχολική επίδοση των μαθητών, αφού ορίζει ως κυρίαρχο παράγοντα την κοινωνική καταγωγή τους και απαιτεί απ’ αυτούς να συνοδεύονται από συγκεκριμένα κοινωνικά χαρακτηριστικά, όπως η πρότυπη γλώσσα, η κουλτούρα, τα οποία ανταποκρίνονται στον επίσημο κώδικα του σχολείου. (Δραγώνα Θ., Σκούρτου Ε., Φραγκουδάκη Α.,2001).

Η καλή σχολική επίδοση, η οποία στην πορεία θα δώσει στους μαθητές τη δυνατότητα να φοιτήσουν στην ανώτατη εκπαιδευτική βαθμίδα, ορίζεται ουσιαστικά από κριτήρια κοινωνικά και όχι ανάπτυξης ικανοτήτων, δεξιοτήτων ή κατοχής γνώσεων. Οι μαθητές που έχουν καλή σχολική επίδοση, κάνουν χρήση της πρότυπης γλώσσας του σχολείου. Η πρότυπη γλώσσα διαμορφώνεται σύμφωνα με το λεξιλόγιο, τη σύνταξη και την εκφορά των λέξεων που χρησιμοποιεί η γλωσσική κοινότητα, δηλαδή τα ανώτερα μορφωτικά, κοινωνικά και αστικά στρώματα (Δραγώνα Θ. κ.ά.,2001). Η σωστή χρήση της πρότυπης γλώσσας όμως δεν αρκεί. Ο έχων καλή σχολική επίδοση μαθητής χρησιμοποιεί την πρότυπη γλώσσα σωστά στις εκάστοτε περιστάσεις ώστε να μεταφέρεται ορθό μήνυμα στο συνομιλητή. Παραδείγματος χάρη απευθύνεται στο δάσκαλο του ή σε ένα μεγαλύτερο χρησιμοποιώντας πληθυντικό αριθμό και σε ένα φίλο του χρησιμοποιώντας ενικό αριθμό. Ο μαθητής για να έχει καλή σχολική επίδοση θα πρέπει να κατέχει ένα υπόβαθρο κουλτούρας και συμπεριφοράς το οποίο να ανταποκρίνεται στον επίσημο κώδικα του σχολείου (Δραγώνα Θ. κ.ά.,2001).

Τόσο η γλωσσική όσο και η επικοινωνιακή χρήση της γλώσσας σε συνδυασμό με το σύνολο της κουλτούρας του ατόμου παίζουν το σημαντικότερο ρόλο στη σχολική επίδοση. Όπως προαναφέρθηκε στην προηγούμενη παράγραφο, η χρήση της πρότυπης γλώσσας δεν επαρκεί αλλά χρειάζεται το άτομο να έχει συγκεκριμένη κουλτούρα, σύμφωνα με την ταξική διαστρωμάτωση η οποία δημιουργεί ανισότητα, αποδίδοντας «ανωτερότητα» σε ορισμένες κοινωνικές ομάδες. Η κουλτούρα ορίζεται ως το σύνολο της γλώσσας, κανόνων  συμπεριφοράς, της αισθητικής και των συνηθειών αυτών των κοινωνικών ομάδων  (Δραγώνα Θ. κ.ά.,2001: 119). Ο κώδικας επικοινωνίας και συμπεριφοράς που χρησιμοποιούν τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα είναι ο ίδιος με τον επίσημο κώδικα του σχολείου, αφού ο τελευταίος διαμορφώθηκε σύμφωνα με αυτόν που χρησιμοποιεί το σύνολο του ανώτερου κοινωνικά και μορφωτικά (κατέχοντος ακαδημαϊκών τίτλων) πληθυσμού καθώς και του αστικού (Λάμνιας Κ.,2001). Αντίθετα, ο κώδικας επικοινωνίας και συμπεριφοράς των εργατικών στρωμάτων διαφέρει σημαντικά απ’ αυτόν του σχολείου, με αποτέλεσμα το γεγονός αυτό να θέτει τη βάση για την άνιση σχολική επίδοση του μαθητικού συνόλου.

Η διαφορά γλώσσας και κουλτούρας των παιδιών των εργατικών στρωμάτων με την πρότυπη γλώσσα και τον επίσημο κώδικα του σχολείου δημιουργεί τις προϋποθέσεις για άνιση σχολική επίδοση. Ωστόσο το θεμελιώδες αίτιο αποτελεί η αγνόηση της διαφοράς αυτής και η μη αξιοποίηση των προϋπαρχουσών γνώσεων και εμπειριών των παιδιών αυτών, από την πλευρά του σχολείου/ του εκπαιδευτικού συστήματος (Λάμνιας Κ., 2001). Η άγνοια αυτή οδηγεί σε μια σειρά εκπαιδευτικών «λαθών». Τέτοιου είδους «λάθη» είναι η διδασκαλία επαγωγικών γνώσεων, δηλαδή από το αφηρημένο στο συγκεκριμένο, ενώ τα παιδιά των λαϊκών στρωμάτων είναι περισσότερο εξοικειωμένα με το αντίθετο. Επίσης μια ακόμη συνέπεια της άγνοιας αυτής είναι η αξιολόγηση όλων των μαθητών με βάση τη πρότυπη γλώσσα την οποία δε γνωρίζουν οι μαθητές των λαϊκών στρωμάτων. Τέλος ανεκμετάλλευτη παραμένει η ικανότητα των παιδιών για χειρωνακτικές και πρακτικές εργασίες.

Η μη αξιοποίηση των προϋπαρχουσών γνώσεων και εμπειριών των μαθητών που προέρχονται από λαϊκά στρώματα συνεπικουρεί στη μαζική σχολική αποτυχία των μαθητών αυτών. Η θεωρία μάθησης του γνωστικού κονστρουκτιβισμού αποτελεί μία από τις σπουδαιότερες θεωρίες μάθησης όλων των εποχών και πρεσβεύει ότι η μάθηση είναι μια διαρκής οικοδόμηση γνώσεων που στηρίζονται στις προϋπάρχουσες και που συνδέονται με αυτές μέσω διαδικασιών των αφομοίωσης, εναρμόνισης, προσαρμογής (Τριλιανός Θ., 2000). Το σχολείο, αγνοώντας το αυτό, απορρίπτει την κουλτούρα των μαθητών αυτών και δεν αξιοποιεί τις γνώσεις, τις εμπειρίες, τα ερεθίσματα, τις «εικόνες» και τις ικανότητες που έχουν ήδη τα παιδιά, ώστε να δομήσει και να προσαρμόσει τις νέες γνώσεις με ένα τρόπο περισσότερο αποδοτικό και ανώδυνο για όλους.

Το σχολείο παρέχει στους μαθητές μετάδοση πληθώρας γνώσεων με συγκεκριμένους τρόπους, σε μια συγκεκριμένη πρότυπη γλώσσα, στα πλαίσια ενός συγκεκριμένου επίσημου κώδικα. Αυτό που αγνοεί ή δεν μπορεί να αντιληφθεί είναι ότι οι ίδιες ευκαιρίες για μάθηση που παρέχει δεν αποτελούν και ίσες ευκαιρίες για όλο το μαθητικό πληθυσμό. Και αυτό γιατί αγνοεί τη διαφορετική γλώσσα και κουλτούρα που έχουν τα παιδιά των λαϊκών στρωμάτων και δεν την αξιοποιεί στη διαδικασία της μάθησης, αναγκάζοντας τους μαθητές αυτούς να μάθουν την πρότυπη γλώσσα, να συμπεριφέρονται με τον επίσημο κώδικα του σχολείου το ίδιο καλά και γρήγορα με τα παιδιά που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα, τα οποία όμως έχουν μεγαλύτερη εξοικείωση αφού και στο σπίτι και στο περιβάλλον τους χρησιμοποιούν όμοια.

Το σχολείο αγνοώντας το κυρίαρχο αίτιο της άνισης σχολικής επίδοσης, δηλαδή την κοινωνική διαφορά των μαθητών στη γλώσσα και την κουλτούρα που τους συνοδεύει, παρέχει ίδια εκπαίδευση σε ανόμοιο κοινωνικά μαθητικό πληθυσμό, ενισχύοντας και συνεχίζοντας την αδικία. Αντιμετωπίζει όλους τους μαθητές του ως ίδιους, έχοντας ίδια δικαιώματα αλλά και ίδιες υποχρεώσεις, συνεπώς και ίδιες απαιτήσεις, αγνοώντας το διαφορετικό σύνολο κουλτούρας που έχει ο καθένας ξεχωριστά. Την άνιση σχολική επίδοση που προκύπτει από τη δική του εκπαιδευτική πολιτική την αποδίδει μεταφράζοντας την εξοικείωση των μαθητών που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα, με την κουλτούρα και τον επίσημο κώδικα του σχολείου σε ανώτερη διανοητική ικανότητα, ενώ αγνοεί την ύπαρξη διαφορετικής γλώσσας και κουλτούρας με αυτή του σχολείου των προερχόμενων μαθητών από λαϊκά στρώματα, μεταφράζοντας τη σχολική αποτυχία τους σε ανύπαρκτη ή χαμηλότερη διανοητική ικανότητα.

Βιβλιογραφία

1. Δραγώνα Θ., Σκούρτου Ε., Φραγκουδάκη Α. (2001), Εκπαίδευση: Κοινωνικές Tαυτότητες/ Ετερότητες- Κοινωνικές Ανισότητες, Διγλωσσία και Σχολείο, Τόμος Α΄, Πάτρα: ΕΑΠ.
2. Λάμνιας Κ. (2002), Κοινωνιολογική θεωρία και εκπαίδευση: Διακριτές προσεγγίσεις, Αθήνα: Μεταίχμιο.
3. Πολυχρονοπούλου Σ. (2001), Παιδιά και έφηβοι με ειδικές ανάγκες και δυνατότητες, Τόμος Β΄. Αθήνα: Ατραπός.
4. Τριλιανός Θ. (2000), Μεθοδολογία της Σύγχρονης Διδασκαλίας: Καινοτόμες επιστημονικές προσεγγίσεις στη Διδακτική Πράξη, Τόμος Α΄. Αθήνα: έκδοση του συγγραφέα.

http://www.greekteachers.gr/

 Όσα μαθαίνουν τα παιδιά στον δάσκαλο - Κατερίνα Σίμου

Τι με έμαθαν οι μαθητές μου:

1. Το αντικείμενο που σπούδασα. Φυσικά ό,τι έμαθα στο Πανεπιστήμιο, στα μαθήματα και στα παιδαγωγικά βοήθησαν. Αλλά μόνο όταν χρειάστηκε να εξηγήσω κάτι από μια οπτική γωνία που δεν είχα ποτέ φανταστεί, αναγκάστηκα να ξαναγυρίσω στα βιβλία, να σκεφτώ δημιουργικά και να καταλάβω τʾ αντικείμενο μου τόσο καλά ώστε να μπορώ να το αναλύσω ορθά, ανάποδα, οριζοντίως και καθέτως, μέσω τραγουδιών, κινουμένων σχεδίων, χρωμάτων, σχημάτων. Κάθε μάθημα χρειάζεται και διαφορετική προσέγγιση.

2. Να είμαι ετοιμόλογη γιατί στην τάξη δεν υπάρχει χρόνος για δισταγμούς. Απʾ την άλλη, πάλι, έμαθα πως μπορώ να πω «δεν είμαι σίγουρη, θα σας πω αύριο» αλλά μόνο αν όντως τηρήσω την υπόσχεσή μου.

3. Να ακούω και όχι να νομίζω πως ακούω. Πολλές φορές, είτε από απροσεξία είτε από αφηρημάδα, είτε επειδή μια τάξη είναι μεγάλη κι η ύλη πολλή, νομίζουμε ότι ακούμε αλλά καμία φορά έχουμε χάσει το νόημα και τα παιδιά προσέχουν το παραμικρό.

4. Να έχω ανεξάντλητη υπομονή και νʾ αφήνω όλα μου τα προβλήματα στην πόρτα της αίθουσας. Δεν ξέρω από πού πηγάζει αυτή η υπομονή την οποία δε δείχνω σε κανένα άλλο τομέα της ζωής μου. Όπως ο Clark Kent γίνεται Superman, έτσι και εγώ γίνομαι υπομονετική όταν η ανάγκη με καλεί. Όλοι κρύβουμε έναν σούπερ-ήρωα μέσα μας.

5. Νʾ αφιερώνω χρόνο να γνωρίζω έναν άνθρωπο, μαθητή ή συνάνθρωπο. Οι λεπτομέρειες κάνουν τη διαφορά.

6. Να λέω συγγνώμη και να παραδέχομαι τα λάθη μου. Τα παιδιά συγχωρούν κι αναγνωρίζουν περισσότερο κάποιον που παραδέχεται το λάθος του, παρά κάποιον που προσπαθεί να δικαιολογηθεί ή να καλύψει κάτι που έκανε λάθος.

7. Ότι όταν υψώνεις συχνά τη φωνή σου, έχεις χάσει το παιχνίδι. 

8. Να είμαι συνεπής και να υπόσχομαι μόνο όσα ξέρω πως μπορώ να κάνω γιατί τα παιδιά δεν ξεχνούν. Να μετράω τα λόγια μου και να εκφράζω σωστά, όχι μόνο συντακτικά αλλά και νοηματικά, αυτό που εννοώ.

9. Ότι κάποιοι μαθητές εκτιμούν όλα όσα κάνεις γιʾ αυτούς και κάποιοι όχι. Αλλά εγώ θα δουλεύω για το λίγο τοις εκατό που το εκτιμά γιατί στην τελική η αναγνώρισή τους είναι πιο σημαντική από την αδιαφορία των άλλων.

10. Να είμαι καλύτερη μητέρα και παράδειγμα για το δικό μου παιδί γιατί καμία φορά, γνωρίζοντας τους γονείς των μαθητών μου, βλέπω πως η συμπεριφορά τους καθρεφτίζεται στη συμπεριφορά των παιδιών τους ή πώς και ποσό επηρεάζει τη συμπεριφορά των παιδιών τους.

11. Να είμαι πιο προσεκτική μητέρα γιατί τα παιδιά λένε τι γίνεται σπίτι τους και τι λένε οι γονείς τους με το νι και με το σίγμα στο σχολείο, συχνά χωρίς να δώσουν την πλήρη εικόνα και τις συνθήκες κάτω απʾ τις οποίες ειπώθηκε κάτι!

12. Να προσέχω το ντύσιμο μου. Να μην προκαλώ μʾ ακριβά ρούχα και να μη προσπαθώ να φανώ πιο νέα, πιο trendy και πιο κουλ για να κερδίσω εύκολους, αλλά τεχνητούς κι εφήμερους πόντους δημοτικότητας. Το ίδιο και αν κάποτε τύχει να πέσει η συζήτηση, π.χ. στον Justin Bieber -να το κάνω αν όντως έχω κάτι να πω και όχι για να δείξω κουλ.

13. Ότι τα παιδιά δεν έχουν πάντα όρια και πρέπει να τα βάλω εγώ και να τα τηρώ πάντα. Ότι δεν είμαι η μαμά τους και κυρίως η φίλη τους, πρέπει να είμαι αρκετά προσιτή αλλά ταυτόχρονα να κρατάω μια απόσταση.

14. Να βρω θάρρος, αυτοπεποίθηση και σιγουριά για τον εαυτό μου. Χωρίς αυτά δεν πας πουθενά.

15. Ότι καμία φορά πρέπει όντως, ως δασκάλα, να σωπάσω «για να ακούσουμε το πουλί». Πως καμιά φορά το να συζητήσουμε ένα θέμα επικαιρότητας είναι πιο σημαντικό απʾ το να κάνουμε μια χρονική αντικατάσταση.

16. Να είμαι πάντα ενθουσιώδης γιʾ αυτό που κάνω γιατί αλλιώς τα παιδιά δεν πρόκειται να ενδιαφερθούν. Είμαι, ούτε λίγο ούτε πολύ, ένας πωλητής και πρέπει να προβάλω σωστά την πραμάτειά μου κι ας μην είναι στο χέρι μου η ύλη που διδάσκω. Να βρίσκω πάντα κάτι θετικό και ενδιαφέρον.

17. Να μην περιμένω πάντα ένα «ευχαριστώ» για όσα κάνω. Ένα «ευχαριστώ» μπορεί να έρθει πολύ αργότερα ή και ποτέ. Επίσης, ότι δεν είναι δυνατόν νʾ αγαπάω αυτόματα όλα τα παιδιά και να με αγαπούν όλα τα παιδιά. Κάποιες φορές γίνεται αυτόματα, κάποιες φορές θέλει πολλή δουλειά, κάποιες φορές δε θα γίνει ποτέ... Και πρέπει να το δεχτώ.

18. Να αντιμετωπίζω κάθε μέρα ως μια καινούργια ευκαιρία και να ενθουσιάζομαι με κάθε επιτυχία. Δεν υπάρχει πιο ευχάριστο συναίσθημα απʾ το να βλέπεις έναν αδύνατο και χωρίς αυτοπεποίθηση μαθητή να λύνει σωστά, για πρώτη φορά, μια άσκηση.

19. Να μην είμαι άδικη, έστω κι υποσυνείδητα. Όλα μπαίνουν στη ζυγαριά και τα παιδιά προσέχουν αν σήκωσα για μάθημα τον Γιάννη τρεις φορές («τον έχω στο μάτι») ή αν έγραψα πιο πολλά σχόλια στην έκθεση της Λέτας («ο φύτουλας» κι «η αγαπημένη μου»). Δεν έχει σημασία αν δεν έχω στο μάτι το Γιάννη ή αν η Λέτα δεν είναι η αγαπημένη μου. Τα παιδιά βγάζουν τα δικά τους συμπεράσματα και δεν τους αλλάζεις τις εντυπώσεις.

20. Ότι πρέπει να βοηθήσω τους γονείς τους και να με βοηθήσουν και ʾκείνοι για να γίνουν τα παιδιά τους σωστοί άνθρωποι.

ilov.gr

 iPaideia.gr

ΑΝ ΘΕΛΕΙΣ ΝΑ ΛΕΓΕΣΑΙ ΔΑΣΚΑΛΟΣ...

Γράφει η Ιωάννα Αναστάση

Η ειδικότητα του δασκάλου και του κάθε εκπαιδευτικού δεν πρέπει να θεωρείται επάγγελμα αλλά λειτούργημα. Εάν κάποιος θέλει να λέγεται δάσκαλος πρέπει να έχει μεράκι γι’ αυτό που κάνει. Είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει καλά το αντικείμενο διδασκαλίας του και να μη διστάζει να παραδέχεται την άγνοιά του και με ειλικρίνεια να την αναφέρει. Κανένας από όλους εμάς τους εκπαιδευτικούς δεν μπορεί να θεωρηθεί παντογνώστης και αν κάποιος το οικειοποιηθεί αυτό θεωρείται φίλαυτος με την εγωιστική έννοια.

Δεν είναι σωστό να καλείται κάποιος “καλός δάσκαλος” εάν δεν αγαπά και αν δεν σέβεται τους μαθητές του. Η ειρωνεία προς τους μαθητές πρέπει να είναι απούσα ενώ παρούσα επί καθημερινής βάσεως πρέπει να είναι η χρήση παραδειγμάτων σύμφωνα με τη Νέα Αγωγή. Ο δάσκαλος δεν είναι αυθεντία αλλά ειδήμων ο οποίος οφείλει να επιμορφώνεται, να διαβάζει συνεχώς και να ασχολείται και με διαφορετικές της ειδικότητάς του εξελίξεις όπως ορίζει και η διαθεματική διδασκαλία. Ο ίδιος ο εκπαιδευτικός μέσω της ενσυναίσθησης πρέπει να κατανοεί το εσωτερικό πλαίσιο αναφοράς του μαθητή και να γίνεται και ο ίδιος μαθητής όταν κρίνεται απαραίτητο.

Ο δάσκαλος φρόνιμο είναι να δέχεται ερωτήσεις, κριτική κι αξιολόγηση με σκοπό την αυτοβελτίωση κι όχι καθαυτό την κριτική. Ο καλός ο δάσκαλος επιζητεί το διάλογο, καλλιεργεί την κρίση των μαθητών, θέτει ερωτήματα στους τελευταίους και δεν προωθεί την αποστήθιση. Δεν υπάρχει λόγος ο μαθητής να αποστηθίσει κάποιο κείμενο εάν δεν το καταλάβει έχοντας μοναδικό σκοπό την είσπραξη  ικανοποιητικών βαθμών από τους κριτές - αξιολογητές.

Όπως υποστηρίζει και ο κος Αστέριος Παντοκράτορας (Καθηγητής Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών Πολυτεχνικής Σχολής Ξάνθης), ο δάσκαλος πρέπει να υπομένει την αμφισβήτηση και την επιθετικότητα από τα παιδιά και να είναι δεκτικός στα προσωπικά τους προβλήματα. Για να επιτευχθεί αυτό, ο δάσκαλος θα πρέπει να έχει αναπτύξει φιλικές σχέσεις με τους μαθητές του θέτοντας όρια σε αυτές διαχωρίζοντας τη σχέση και τη θέση του καθενός. Ο μαθητής πρέπει να αντιμετωπίζεται πρώτα απ’ όλα ως άνθρωπος με δικαιώματα κι υποχρεώσεις κι έπειτα ως μαθητής. Είμαστε υποχρεωμένοι να του μάθουμε τα απαραίτητα για τη ζωή ώστε αργότερα να μπορεί να σταθεί στα πόδια του ως ανεξάρτητο ον που συνυπάρχει στο κοινωνικό σύνολο με τους άλλους.

Η στοχοθεσία του καθηγητή θα τοποθετεί τον μαθητή στην πρώτη θέση ενώ η μισθοδοσία, οι προβληματισμοί του και όλα τα υπόλοιπα θα έπονται. Θεωρούμε όμως όλους τους μαθητές μας ίσους, τους μαθαίνουμε να θέτουν στόχους στη ζωή και τους ενδυναμώνουμε ψυχικά ώστε να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους. Πολλές φορές οι δάσκαλοι αποτελούν τα πρότυπα των παιδιών και σε πολλούς τομείς τους μιμούνται οι μαθητές. Θεωρούν τους πρώτους ως στυλοβάτες και στηρίγματα που αποτελούν το έναυσμα για την απόκτηση γερών θεμελίων και βάσεων για τη ζωή.

Ο καλός ο δάσκαλος έχει φλόγα στα μάτια, αγάπη στην καρδιά, πάθος κι όρεξη για μάθημα κι εκτός από τις γνώσεις μεταδίδει και την αγάπη για τη γνώση αλλά και τους τρόπους και τα μέσα για να ανακαλύπτει μόνο του τη γνώση. Όταν πραγματοποιούνται εργασίες και ο μαθητής γίνεται ένας μικρός εξερευνητής αναζητώντας πληροφορίες, τότε δεν θα τρέχει όταν ακούει το κουδούνι για διάλειμμα νιώθοντας "πνιγμένο" σα να θέλει να εισπνεύσει "καθαρό αέρα".

Επιβραβεύουμε την προσπάθεια του καλού μαθητή ώστε να συνεχίσει να προσπαθεί αλλά ταυτόχρονα επιβραβεύουμε και την προσπάθεια του λιγότερο καλού μαθητή ώστε να έχει αυτοπεποίθηση και να προσπαθήσει ξανά. Οι μαθητές φεύγοντας από το σχολείο πρέπει να έχουν ως αποσκευές καλές αναμνήσεις που θα τους ταξιδεύουν σε παρελθοντικά στιγμιότυπα κι ένα χαμόγελο να σχηματίζεται στο ενήλικο πια πρόσωπό τους. Όπως διατείνεται και ο κος Σαραντάκος Ι. Καργάκος «στο παιδί δεν απλώνουμε το χέρι αλλά του δίνουμε το χέρι για να ταξιδέψουμε μαζί στον κόσμο της γνώσης».

Πηγή: http://www.nomika-epilekta.gr/

Τι θα γινόταν αν η εκπαίδευση είχε πραγματική σχέση με την μάθηση

Αν η εκπαίδευση είχε πραγματική σχέση με την μάθηση:

- Θα αφήναμε τα παιδιά να κάνουν περισσότερες ερωτήσεις και θα τους δίναμε την κατάλληλη υποστήριξη να βρουν μόνοι τους τις απαντήσεις.

- Θα βλέπαμε το βούτηγμα μπισκότων στο γάλα σαν μια επιστημονική ευκαιρία, όχι μόνο σαν σνακ!

- Θα δίναμε στα παιδιά τεράστια τεστ και βιβλία μόνο αν χρειάζονταν τα χαρτιά για να χτίσουν πύργο και να εξερευνήσουν τη δύναμη και την κίνηση.

- Θα βάζαμε μόνο τέτοιες ταμπέλες στα παιδιά "κυρίως οπτικός μαθητής", "εύθυμος", "υπερέχει στην μάθηση", "αγωνίζεται με την πρόσθεση", "αγαπά το ποδόσφαιρο" αντί για "έμπειρος" ή "μέτριος" (και εδώ θα μπορούσα εγώ να προσθέσω κι άλλα κοσμητικά επίθετα που λένε οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί στα παιδιά στην Ελλάδα, όπως τεμπέλης, αργός, χαζός, αδιάφορος κλπ)

- Θα σταματούσαμε να κάνουμε φωτοτυπίες χαμηλού επιπέδου και θα δίναμε περισσότερα άδεια χαρτιά για έμπνευση.

- Θα είχαμε στόχο μας να κάνουμε τα παιδιά να κάνουν ερωτήσεις στην τάξη που δεν μπορούμε να απαντήσουμε ή για τις οποίες ούτε το Google δεν έχει απάντηση.

- Θα σταματούσαμε να ξοδεύουμε εκατομμύρια στα σχολικά βιβλία.

- Θα γιορτάζαμε τα λάθη περισσότερο από τα "Αριστα".

- Η επιτυχία θα ήταν η υπερπήδηση εμποδίων και η προσπάθεια και όχι το "τέλειο γραπτό".

- Θα καλούσαμε έναν μηχανικό ή επιστήμονα στην τάξη για να απαντήσει ερωτήσεις των παιδιών.

- Θα μιλούσαμε περισσότερο για να βρουν το πάθος και την κλίση τους παρά για το τεστ ορθογραφίας της Παρασκευής.

- Θα παίρναμε τις καλύτερες θεωρίες από την εκπαίδευση των χαρισματικών παιδιών, την ειδική αγωγή και κάθε τι ανάμεσα, για να φτιάξουμε ένα σχολείο όπου ικανοποιούνται οι ανάγκες ΟΛΩΝ των παιδιών.

- Τα παιδιά δεν θα ρωτούσαν ποτέ " Γιατί πρέπει να το μάθω αυτό;" επειδή θα ήταν απασχολημένα με την έρευνα.

- Η έρευνα θα υπερτερούσε από την διάλεξη- παράδοση μαθήματος.

- Η επαγγελματική εξέλιξη θα ήταν διαφοροποιημένη, γεμάτη νόημα και αποστασιοποιημένη από την ανάγνωση σελίδων στο PowerPoint.

- Κάθε σχολείο θα είχε μορφές συνεργασίας σαν αυτό που συμβαίνει στο Twitter κάθε μέρα.

- Δεν θα ακούγαμε φράσεις όπως " Δεν το διδάσκουμε αυτό από τη στιγμή που δεν είναι στην εξεταστέα ύλη"

Η εκπαίδευση μπορεί να μην έχει σχέση (τουλάχιστον ως ένα μεγάλο βαθμό) με την μάθηση αυτή τη στιγμή, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η δική μας τάξη δεν μπορεί να έχει σχέση με την μάθηση!

Είναι στο χέρι μας, όλοι όσοι ασχολούμαστε με την εκπαίδευση, να κάνουμε τη διαφορά με τους δικούς μας μαθητές, με τους συναδέλφους, με το δικό μας σχολείο!

Πηγή: venspired.com

Μετάφραση:paidagwgos.blogspot.gr 

Σοφία Τσιντσικλόγλου Ειδική Παιδαγωγός sofiatsin@gmail.com