" Επάνω σ' ένα ακοίμητο αερόστατο
ατενίζουμε το καθάριο χρώμα τ' ουρανού,
τις ανθισμένες κοιλάδες του μυαλού,
την ανεξίτηλη θαλασσινή δροσιά,
τους ορεινούς στυλοβάτες της απεραντοσύνης...
Οι ψυχές μας γίνονται συνοδοιπόροι..."

Σας καλωσορίζω στο ιστολόγιό μου ελπίζοντας να κάνουμε πολλά ταξίδια - ονειρικά και μακρινά - στο χώρο του πνεύματος, της τέχνης και της δημιουργίας...
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Ιστορία. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Ιστορία. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Δευτέρα 20 Απριλίου 2015



Άγνωστες πτυχές από το ναυάγιο του Τιτανικού

Ένας αιώνας και 4 χρόνια συμπληρώθηκαν αυτήν την εβδομάδα από το ναυάγιο του Τιτανικού που στοίχισε τη ζωή σε πάνω από 1.500 επιβάτες.
Το βρετανικό υπερωκεάνιο βυθίστηκε στις 15 Απριλίου του 1912, μετά από σύγκρουση με παγόβουνο στα ανοιχτά του Ατλαντικού Ωκεανού.
Ήταν μία από τις πιο θανατηφόρες ναυτικές τραγωδίες σε καιρό ειρήνης, καθώς το πλοίο ήταν το μεγαλύτερο πλοίο της εποχής εκείνης. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι επρόκειτο για το παρθενικό ταξίδι του πλοίου, έκαναν τον Τιτανικό πηγή έμπνευσης για διάφορους καλλιτέχνες, με πιο γνωστή ίσως την κινηματογραφική μεταφορά του Τζέιμς Κάμερον.
Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι η ιστορία του Τιτανικού είναι γνωστή στους πάντες, υπάρχουν ορισμένες σημαντικές λεπτομέρειες γύρω από το διάσημο ναυάγιο που οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν. Ας δούμε ορισμένες εξ αυτών…

  • Οι καιρικές συνθήκες ήταν άψογες
Άγνωστες πτυχές από το ναυάγιο του Τιτανικού (2)
Αν και εύκολα θα μπορούσε να φανταστεί κάποιος ότι τα κύματα, η βροχή και η ομίχλη θα έκαναν αθέατο το παγόβουνο που χτύπησε το πλοίο, οδηγώντας το στον υγρό του τάφο, στην πραγματικότητα οι καιρικές συνθήκες ήταν άψογες. Καθώς ο Τιτανικός ξεκίνησε να πλέει προς το χαμό του, οι καιρός ήταν τέλειος. Ούτε αέρας, ούτε κύματα υπήρχαν και η θάλασσα ήταν επίπεδη, ενώ το μόνο που έσπαγε την ηρεμία ήταν τα κύματα που προκαλούσε το υπερωκεάνιο ενώ έσκιζε τη θάλασσα. Όμως αυτός ο τέλειος καιρός, ήταν ίσως η καταδίκη του Τιτανικού.
Σύμφωνα με το μετεωρολόγο, Edward Lawrence, ακόμη και ένας μέτριος κυματισμός θα ήταν αρκετός να σπρώξει φωσφορίζον πλαγκτόν γύρω από τις άκρες του παγόβουνου. Το πλαγκτόν, το οποίο λάμπει έντονα όταν διαταραχθεί, θα έκανε ορατό το παγόβουνο. Μάλιστα, ο δεύτερος αξιωματικός του πλοίου, Charles Lightoller, ανέφερε συγκεκριμένα την απουσία πλαγκτόν σαν έναν από τους λόγους που οδήγησαν στην καταστροφή. Επιπλέον, ο ήπιος καιρός μπορεί να εμποδίσει την ξαφνική άνοδο και πτώση της θερμοκρασίας που συνήθως προειδοποιεί τους ναυτικούς για την είσοδο σε περιοχή με παγόβουνα.
Δυστυχώς, από τη στιγμή που το παγόβουνο εντοπίστηκε, δεν υπήρχε σχεδόν καθόλου χρόνος για την αποφυγή της σύγκρουσης. Από την έρευνα του ’12 για το ναυάγιο, διαπιστώθηκε ότι ο Τιτανικός είχε μόνο 37 δευτερόλεπτα για να προσπαθήσει να αλλάξει πορεία, παρόλο βέβαια που πιο σύγχρονες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για τουλάχιστον 1 λεπτό.

  • Το πλοίο είχε πάρει φωτιά καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού
Άγνωστες πτυχές από το ναυάγιο του Τιτανικού (3)
Λίγο πριν ο Τιτανικός σαλπάρει για το παρθενικό του ταξίδι, μια φωτιά ξεκίνησε μια φωτιά στις αποθήκες κάρβουνου του πλοίου. Όπως αποκαλύφθηκε από τη βρετανική έρευνα του δυστυχήματος, οι φλόγες μαίνονταν όταν το πλοίο σάλπαρε για τη Νέα Υόρκη, δημιουργώντας μια εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση για τους επιβάτες.
Σύμφωνα με τον επιζήσαντα θερμαστή, J. Dilley, «δεν σβήσαμε αυτήν τη φωτιά και μεταξύ των θερμαστών υπήρχε συζήτηση σχετικά με το ότι έπρεπε να αδειάσουμε τις μεγάλες αποθήκες άνθρακα αφότου αποβιβάζαμε τους επιβάτες στη Νέα Υόρκη και μετά να καλούσαμε τα πυροσβεστικά πλοία ώστε να μας βοηθήσουν να κατασβήσουμε την πυρκαγιά». Αυτό, ωστόσο, δεν χρειάστηκε, καθώς ο Dilley ισχυρίστηκε ότι ο φλόγες έσβησαν όταν το παγόβουνο έσκισε το πλοίο, γεμίζοντας τις αποθήκες νερό.
Άλλα μέλη του πληρώματος, από την άλλη, ισχυρίστηκαν ότι η φωτιά κατασβήστηκε επιτυχώς μια μέρα πριν τη σύγκρουση. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ο Τιτανικός είχε φωτιά για όλο σχεδόν το ταξίδι του. Αυτό φυσικά δεν ήταν απαραίτητα καταστροφικό, καθώς οι ατσάλινες αποθήκες ήταν σχεδιασμένες ώστε να περιορίσουν την πυρκαγιά στα κάρβουνα. Ωστόσο, αύξανε το ρίσκο του ταξιδιού και ο διευθύνων σύμβουλος Bruce Ismay της εταιρείας White Star Line, ισχυρίστηκε ακολούθως, ότι ο ιδιοκτήτης του πλοίου J.P. Morgan ανάγκασε το πλήρωμα να πλεύσει στη μέγιστη ταχύτητα προκειμένου να «φτάσει στη Νέα Υόρκη και να αποβιβάσει τους επιβάτες πριν συμβεί η αναπόφευκτη έκρηξη».

  • Ο καπετάνιος κόπηκε στις εξετάσεις πλοήγησης
Άγνωστες πτυχές από το ναυάγιο του Τιτανικού (4)
Ο καπετάνιος του Τιτανικού, Edward John Smith, έχει γίνει θέμα αμέτρητων μύθων καθώς τη μοιραία νύχτα βυθίστηκε μαζί με το πλοίο του. Πολλοί πιστεύουν ακόμη ότι ο ίδιος έσωσε τη ζωή ενός παιδιού πριν εξαφανιστεί στον Τιτανικό. Ωστόσο, η ηρωική αυτή εικόνα δεν είναι απολύτως αληθής.
Όχι μόνο ο καπετάνιος Smith αγνόησε αρκετές προειδοποιήσεις πάγου και απέτυχε να κρατήσει το πλοίο σε μια λογική ταχύτητα, αλλά επέτρεψε ακόμη σωστικά σκάφη να εγκαταλείψουν το πλοίο μισοάδεια: για παράδειγμα, στο πρώτο σκάφος που έφυγε επέβαιναν μόλις 27 άτομα όταν ο προβλεπόμενος χώρος ήταν για 65. Επιπλέον, ο Smith απέτυχε να εκδώσει μια καθαρή εντολή εκκένωσης του πλοίου, κάτι που είχε σαν αποτέλεσμα πολλοί επιβάτες να μην αντιληφθούν τη σοβαρότητα της κατάστασης και να παγιδευτούν μέσα στο σκάφος.
Επιπλέον, το 2012, αποκαλύφθηκε ότι ο Σμιθ είχε στην πραγματικότητα αποτύχει στις εξετάσεις πλοήγησης την πρώτη φορά που έδωσε. Τελικά πέρασε τις εξετάσεις το 1888. Ειρωνεία της τύχης, ήταν ότι πριν την καταστροφή του Τιτανικού, ο Σμιθ είχε αποκτήσει το προσωνύμιο «ο εκατομμυριούχος καπετάνιος», εξαιτίας της φήμης του για τις ικανότητές του.

  • Λάθη και θεωρίες
Άγνωστες πτυχές από το ναυάγιο του Τιτανικού (5)
Όλοι γνωρίζουμε ότι το ναυάγιο του Τιτανικού προκλήθηκε από τη σύγκρουση με το παγόβουνο. Ωστόσο, κατά τα επόμενα χρόνια, προτάθηκαν πλήθος ερμηνειών προκειμένου να εξηγήσουν γιατί το υπερωκεάνιο έπεσε πάνω στο παγόβουνο. Αμέσως μετά την καταστροφή, έρευνες τόσο από Αμερικανούς, όσο και Βρετανούς, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το πλοίο ταξίδευε με υπερβολικά μεγάλη ταχύτητα. Εάν αυτό δεν συνέβαινε, η ζημιά θα ήταν μικρότερη ή ακόμη και θα είχε αποφευχθεί εντελώς. Με τον τρόπο που σημειώθηκε όμως η σύγκρουση, 6 διαμερίσματα του πλοίου άνοιξαν, δύο παραπάνω δηλαδή από αυτά που θα μπορούσαν να πλημμυρίσουν επιτρέποντας στο πλοίο όμως να επιπλεύσει.
Το 2010, η συγγραφέας Louise Patton, εγγονή του δεύτερου αξιωματικού Charles Lightoller, δήλωσε ότι το πλοίο θα μπορούσε να αποφύγει εντελώς τη σύγκρουση, εάν ο πηδαλιούχος, Robert Hitchins, δεν είχε πανικοβληθεί και έστριβε προς τη λάθος κατεύθυνση. Σύμφωνα με την Patton, ο παππούς της συνωμότησε για να κρατήσει κρυφό το λάθος τόσο από τις αμερικανικές, όσο και από τις βρετανικές έρευνες, πιστεύοντας ότι η αλήθεια θα κατέστρεφε τη φήμη των White Star Line και των υπόλοιπων μελών του πληρώματος.
Από την άλλη, δύο αστρονόμου του Πανεπιστημίου του Τέξας υποπτεύονται ότι για την κίνηση του παγόβουνου ευθύνεται ένα σχετικά σπάνιο φαινόμενο με το φεγγάρι που σημειώνεται κάθε φορά που η σελήνη φτάνει στο κοντινότερο σημείο της με τη Γη ενώ έχουμε πανσέληνο. Στις 4 Ιανουαρίου του 1912, σημειώθηκε κάτι τέτοιο με τη σελήνη να φτάνει μάλιστα στην κοντινότερη απόσταση με τη Γη τα τελευταία 1.400 χρόνια! Επιπλέον, αυτό συνέβη μια μέρα μετά το περιήλιο της Γης (η μικρότερη απόσταση της Γης από τον Ήλιο). Σαν να μην έφτανε αυτό, υπήρχε ευθυγράμμιση της Σελήνης και του Ήλιου, κάτι που προκάλεσε μια ασυνήθιστα ισχυρή παλίρροια.
Τα παραπάνω φαινόμενα έκαναν εξαιρετικά επικίνδυνο το ταξίδι του Τιτανικού, μιας και η ισχυρή παλίρροια έστειλε ένα μεγάλο αριθμό παγόβουνων στο δρόμο του υπερωκεάνιου.

  • Οφθαλμαπάτες
Άγνωστες πτυχές από το ναυάγιο του Τιτανικού (6)
Καθώς ο Τιτανικός βυθίζονταν, εξέπεμψε πλήθος σημάτων κινδύνου. Ωστόσο, ένα πλοίο που βρίσκονταν κοντά, το Californian, φαίνεται πως τα αγνόησε, ακόμη και όταν ρουκέτες έλαμψαν στο νυχτερινό ουρανό. Ο καπετάνιος του Californian έχασε τη δουλειά του εξαιτίας του σκανδάλου, καθώς ορισμένοι ισχυρίστηκαν ότι σκοπίμως αγνόησε τις ρουκέτες. Ωστόσο, η έρευνα αποκάλυψε μια πιο εύλογη εξήγηση. Αυτή ήταν η διάθλαση του φωτός.
Τη νύχτα του ναυαγίου, ο Τιτανικός έπλεε σε μια περιοχή θερμικών αναστροφών, όπου στρώματα κρύου βρίσκονται κάτω από μια περιοχή θερμού αέρα. Η θερμική αναστροφή προκαλεί την ανώμαλη διάθλαση του φωτός, που μπορεί να δημιουργήσει αντικατοπτρισμούς. Σύμφωνα με τον ιστορικό Tim Maltin, αρκετά πλοία που έπλεαν τη νύχτα εκείνη στην περιοχή, κατέγραψαν ένα μεγάλο αριθμό αντικατοπτρισμών. Ο Maltin είναι πεπεισμένος ότι οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές για την ανώμαλη διάθλαση του φωτός και πως αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί οι υπεύθυνοι έχασαν τελείως το παγόβουνο μέχρι να είναι πλέον πολύ αργά.


Πηγή: Newsbeast.gr
 http://newsone.gr




Κυριακή 8 Μαρτίου 2015



Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας: Η ιστορία της 8ης Μαρτίου




 Ημέρα αφιερωμένη στη γυναίκα η σημερινή. Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου, σε ανάμνηση μιας μεγάλης εκδήλωσης διαμαρτυρίας που έγινε στις 8 Μαρτίου του 1857 από εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη, οι οποίες ζητούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας. Η πρώτη Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε το 1909 με πρωτοβουλία του Σοσιαλιστικού Κόμματος των ΗΠΑ και υιοθετήθηκε δύο χρόνια αργότερα από τη Σοσιαλιστική Διεθνή.
Ιστορία της 8ης Μαρτίου

Η 8η Μαρτίου ορίστηκε το 1977 από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ως Παγκόσμια Ημέρα για τα δικαιώματα της Γυναίκας και τη Διεθνή Ειρήνη.
Η ιδέα για τον εορτασμό της προέκυψε κατά το πέρασμα στον 20ό αιώνα, το οποίο σηματοδοτήθηκε από την εκβιομηχάνιση, την πληθυσμιακή έκρηξη και τις ριζοσπαστικές ιδεολογίες. Το έναυσμα, όμως, είχε δοθεί αιώνες πριν, με τη Λυσιστράτη να πρωτοστατεί σε μια ιδιόμορφη «φεμινιστική» απεργία, προκειμένου να τελειώσει ο πόλεμος των ανδρών.

Κατά τη διάρκεια της Γαλλικής επανάστασης οι γυναίκες του Παρισιού ζητούσαν «ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα» στις Βερσαλίες. Η γιορτή ουσιαστικά αφορά στους αγώνες συνηθισμένων γυναικών, που με το θάρρος και την αποφασιστικότητα τους έγραψαν ιστορία.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι εργάτριες στο τομέα της υφαντουργίας και του ιματισμού κινητοποιήθηκαν στις 8 Μάρτη του 1857 στη Νέα Υόρκη για τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας και τους χαμηλούς μισθούς τους. Η αστυνομία επιτέθηκε και διέλυσε βίαια το πλήθος των λευκοντυμένων γυναικών, όμως το εργατικό κίνημα είχε ήδη γεννηθεί. Δυο χρόνια αργότερα, οι γυναίκες που συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις οργάνωσαν το πρώτο εργατικό σωματείο γυναικών και συνέχισαν τον αγώνα για τη χειραφέτηση τους.


Το 1908 παρέλασαν 15.000 γυναίκες στους δρόμους της Νέας Υόρκης ζητώντας λιγότερες ώρες εργασίας, καλύτερους μισθούς και δικαίωμα ψήφου. Υιοθέτησαν το σύνθημα «Ψωμί και τριαντάφυλλα», με το ψωμί να συμβολίζει την οικονομική ασφάλεια και τα τριαντάφυλλα την καλύτερη ποιότητα ζωής.


Η Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε για πρώτη φορά από το Σοσιαλιστικό Κόμμα των ΗΠΑ στις 28 Φεβρουαρίου 1909. Ο εορτασμός της καθιερώθηκε το 1910 με πρόταση της Γερμανίδας σοσιαλίστριας Clara Zetkin κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Διεθνούς.
Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, η φεμινίστρια Alexandra Kollontai έπεισε τον Λένιν να επισημοποιήσει τη γιορτή στη Σοβιετική Ένωση, όμως μέχρι το 1965 αυτή παρέμεινε γιορτή των εργατών.
Η άνοδος του φεμινιστικού κινήματος το 1960 αναζωογόνησε το ενδιαφέρον για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας.


Στις μέρες μας, όμως, σε πολλές χώρες η ημέρα αυτή έχει χάσει το πολιτικό της μήνυμα: Αφενός εμπορευματοποιήθηκε και αφετέρου εκλήφθηκε ως ευκαιρία για να εκφράσουν οι άνδρες την αγάπη τους στις γυναίκες, όπως κατά την Ημέρα της Μητέρας και του Αγίου Βαλεντίνου.
Ωστόσο, περιστατικά που σημειώνονται με αφορμή τον εορτασμό της Ημέρας τη Γυναίκας, αποδεικνύουν την ανάγκη προβολής και τίμησης, αν μη τι άλλο, των αγώνων των γυναικών. 
Στην Τεχεράνη στις 4 Μαρτίου 2007, η αστυνομία ξυλοφόρτωσε χιλιάδες άνδρες και γυναίκες που σχεδίαζαν συλλαλητήριο για τον εορτασμό της ημέρας. Οι δεκάδες γυναίκες που συνελήφθησαν κρατήθηκαν για μέρες στην απομόνωση. Οι ακτιβίστριες Shadi Sadr και Mahbubeh Abbasgholizadeh αφέθηκαν ελεύθερες μετά από δεκαπέντε μέρες απεργία πείνας.

http://tvxs.gr/news/san-simera

Πέμπτη 26 Φεβρουαρίου 2015

Πώς πήραν τα ονόματά τους οι μήνες



Πώς πήραν τα ονόματά τους οι μήνες


Έχετε αναρωτηθεί ποτέ από που πήραν το όνομά τους οι 
μήνες; Πίσω από την ονομασία τους κρύβεται μία ιστορία, 
ένας μύθος, μία πραγματικότητα, ακόμα και ένας θεός...
Ιανουάριος
Ο πρώτος μήνας του χρόνου σηματοδοτεί την αρχή και το 
τέλος, την είσοδο και την έξοδο. Το όνομά του προέρχεται 
από τον θεό των Ρωμαίων, τον Ιανό (Janus). Ο Ιανός ήταν 
θεός με δύο πρόσωπα, τα οποία κοίταζαν σε αντίθετες 
κατευθύνσεις, μπροστά στο νέο χρόνο αλλά και πίσω στον 
προηγούμενο.
Φεβρουάριος
Το όνομά του προέρχεται από το λατινικό ρήμα februare 
που σημαίνει καθαρίζω, εξαγνίζω. Ήταν ένας μήνας 
αφιερωμένος στο θεό του Άδη Φέβρουο. Σύμφωνα με 
παλαιότερο ρωμαϊκό ημερολόγιο πρόκειται για τον 
τελευταίο χρόνο του έτους. Με την καθιέρωση του 
Ιουλιανού ημερολογίου το 46 π.Χ. περιορίστηκαν οι 
ημέρες του από 30 σε 29 και την εποχή του αυτοκράτορα 
Αύγουστου του αφαιρέθηκε άλλη μια μέρα η οποία 
προστέθηκε στον Αύγουστο και έτσι έχει 28 ημέρες, 
και 29 κάθε τέσσερα χρόνια. Η ελληνική εκδοχή σε 
Φλεβάρη σηματοδοτεί το υδάτινο στοιχείο της φύσης.
Μάρτιος
Κατά το αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο πρώτος μήνας 
του χρόνου και ονομαζόταν Primus. Μετά το 46 π.Χ. 
ονομάστηκε Μάρτιος, έγινε ο τρίτος μήνας του χρόνου, 
αφιερωμένος στον θεό Μαρς που αρχικά ήταν ο θεός της 
γονιμότητας και των αγρών αλλά αργότερα ταυτίστηκε 
με τον Άρη θεό του πολέμου. Οι Έλληνες έχουν αποδώσει 
πολλά ονόματα στο συγκεκριμένο μήνα, όπως γδάρτης, 
λόγω του άστατου καιρού.
Απρίλιος
Ο Απρίλιος σηματοδοτεί το άνοιγμα και την άνθηση και 
ήταν αφιερωμένος στη θεά Αθηνά. Το όνομά του προέρχεται 
από το λατινικό ρήμα aperio που σημαίνει «ανοίγω».
Μάιος
Ο πέμπτος μήνας του χρόνου πήρε το όνομά του από 
την ρωμαϊκή θεότητα Maja (Μάγια). Το όνομα Maja 
προήλθε από τη λέξη Μαία (τροφός) τη μητέρα του 
θεού Ερμή στον οποίο ήταν αφιερωμένος.
Ιούνιος
Για την ονομασία του έκτου κατά σειρά μήνα του έτους 
υπάρχουν δύο εκδοχές. Στην πρώτη το όνομα προέρχεται 
από τη θεά Juno (Ήρα), κατά τους Ρωμαίους προστάτιδα 
του οίκου και του γάμου. Ωστόσο, σύμφωνα με τη 
δεύτερη εκδοχή πήρε το όνομά του από τον Λεύκιο Ιούνιο 
Βρούτο. Αυτός ανέτρεψε τον βασιλιά Ταρκύνιο τον 
Υπερήφανο το 510 π.Χ., εγκαθίδρυσε τον θεσμό της 
Υπατείας, θεμελίωσε τη Δημοκρατία και έγινε ο πρώτος 
Ύπατος της Ρώμης.
Ιούλιος
Ένας μήνας αφιερωμένος στον Ιούλιο Καίσαρα ο οποίος
 θεωρείται ένας από τους τρεις μεγάλους στρατηλάτες 
του αρχαίου κόσμου. Τον Ιούλιο, οι Ρωμαίοι τον έλεγαν 
Quintilis.
Αύγουστος

Ο Αύγουστος οφείλει το όνομά του στον αυτοκράτορα 
Οκταβιανό ο οποίος τιμήθηκε από την Σύγκλητο με το 
προσωνύμιο Αύγουστος που σημαίνει σεβαστός. Ο 
Οκταβιανός ήταν ανηψιός του Ιούλιου Καίσαρα και 
εξίσου σημαντική προσωπικότητα με εκείνον.


Σεπτέμβριος
Ο Σεπτέμβριος κατείχε την έβδομη θέση στη σειρά 
των μηνών, όπως δείχνει και το όνομά του καθώς 
septem στα λατινικά σημαίνει επτά. Όταν όμως 
καθιερώθηκε το ιουλιανό ημερολόγιο με πρώτο 
μήνα του έτους τον Ιανουάριο ο Σεπτέμβριος έγινε 
ένατος.
Οκτώβριο
Σύμφωνα με το παλαιό ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο 
όγδοος μήνας. Το όνομά του προέρχεται από τη λέξη octo
που σημαίνει οκτώ. Το 46 π.Χ. με την αλλαγή του
ημερολογίου έγινε ο δέκατος μήνας αλλά κράτησε το 
όνομά του.
Νοέμβριος
Είναι ο ενδέκατος μήνας του έτους σύμφωνα με το τωρινό 
ημερολόγιο, αλλά κατά το παλαιό ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν 
ο ένατος μήνας γι αυτό και το όνομά του προέρχεται από τον 
αριθμό εννέα που στα λατινικά είναι novem.
Δεκέμβριος
Ο τελευταίος μήνας του έτους, ο δέκατος του παλιού 
ρωμαϊκού ημερολογίου πήρε το όνομά του από τη λατινική 
λέξη decem που σημαίνει δέκα.

Τετάρτη 11 Φεβρουαρίου 2015


Η διατροφή στη Βυζαντινή περίοδο και τα επιτραπέζια σκεύη 

Στο πλούσιο κοσμικό γεύμα της της μικρογραφίας χειρογράφου του 1362, η “χλωρίδα δαύκοι” κοινώς ραπανάκια, κατέχει πλέον σημαντική θέση μαζί   με το κρασί, τον άρτο, τα πουλερικά και το γουρουνόπουλο (Eθνική Bιβλιοθήκη Παρισιού).

Οι γραπτές πηγές που μας παρέχονται για την περίοδο του Βυζαντίου δεν είναι εξαιρετικά πολλές, μας επιτρέπουν όμως να έχουμε μια σειρά από δεδομένα ώστε να γνωρίζουμε τα βασικά διατροφικά αγαθά των Βυζαντινών καθώς και τα καθημερινά επιτραπέζια σκεύη τους.
Το ψωμί, τα λαχανικά, τα ψάρια, το λάδι και το κρασί ήταν τα κύρια είδη κατανάλωσης των κατοίκων της Κωνσταντινούπολης.Τα ίδια αγαθά βλέπουμε να  αποτελούν και την τροφή των μοναχών, που με λεπτομέρειες ρυθμίζουν και καθορίζουν τα μοναστηριακά Τυπικά.
Πρόκειται για τη διαχρονική δίαιτα μιας τυπικά αγροτικής και μεσογειακής κοινωνίας, που διαφοροποιείται κάπως στις καταναλωτικές συνήθειες των ανώτερων κοινωνικά και οικονομικά ομάδων όπως οι αξιωματούχοι, οι αυλικοί, οι άρχοντες, οι πλούσιοι γαιοκτήμονες κ.ά.
Για πολλές εκατονταετίες δηλ. από την πρώιμη βυζαντινή εποχή (324-610) μέχρι και τον δωδέκατο αιώνα οι διατροφικές συνήθειες παραμένουν σχεδόν ίδιες, όπως σχεδόν ίδια παραμένουν τα σχήματα και τα μεγέθη των μαγειρικών και επιτραπέζιων σκευών που χρησιμοποιούνται. Η σημαντική αλλαγή μαρτυρείται μετά το 1204, όταν την Πόλη την καταλαμβάνουν οι Φράγκοι  οπότε τα σκεύη γίνονται  μικρότερα και βαθύτερα γεγονός που υποδηλώνει τη μετάβαση από την κοινή στην ατομική χρήση τους, ένδειξη νέων διατροφικών συμπεριφορών και κοινωνικών εξελίξεων.
Μεγάλο ρόλο στη διαμόρφωση των  διατροφικών  συνηθειών αυτής της περιόδου έπαιξε  ο Χριστιανισμός, η νέα θρησκεία που διδάσκει ταπεινοφροσύνη στην ανθρώπινη συμπεριφορά καθώς  νηστεία και απλότητα στη διατροφή. Θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι ορισμένα λαχανικά όπως τα ραπανάκια που εικονίζονται μεταξύ των επιτραπέζιων σκευών και των εδεσμάτων σε διάφορες τοιχογραφίες, λειτουργούν ως σύμβολα τόσο ασκητικής χορτοφαγίας όσο και καταπράυνσης των σαρκικών ορέξεων καθώς και της άκρατης οινοποσίας που επικρατούσε τα χρόνια αυτά.
Στην καθημερινή ζωή βασική επιδίωξη ήταν η αυτάρκεια του νοικοκυριού και γι’ αυτό κάθε οικογένεια καλλιεργούσε τα βασικά λαχανικά και εξέτρεφε κατοικίδια ζώα, συνήθως πουλερικά. Αυτό συνέβαινε στην επαρχία, στις μεγάλες πόλεις και ιδιαίτερα στη Κωνσταντινούπολη που την περίοδο της ακμής της, ξεπερνούσε τις 500.000 κατοίκους, επενέβαινε η κρατική μέριμνα, κυρίως μέσω του διοικητή (επάρχου) της πόλης. Πολλές φορές η έλλειψη ψωμιού, προκαλούσε στάσεις και επεισόδια μεγάλης έκτασης.

 Πέντε σημαντικές καινοτομίες στη περίοδο του Βυζαντίου

Πέντε ασήμαντες εκ πρώτης όψεως λεπτομέρειες υποδηλώνουν τις μεταβολές που επέρχονται μετά τον 10ο αιώνα στις διατροφικές συνήθειες αλλά και στις σχετικές συμπεριφορές.
  • Η ράβδος που ο Ιησούς βυθίζει στην υδρία οίνου, πιστοποιεί τη διαχρονική χρήση της δοκιμαστικής καλάμου μέσα στο κρασί.
  • Τα δίχηλα πιρούνια που εμφανίζονται για πρώτη φορά, τοποθετημένα σε ζεύγος  μαζί με μαχαίρι ή κουτάλι, όπως φαίνεται στη ανωτέρω φωτογραφία, υποδηλώνουν την σταδιακή μετατόπιση από το κοινό στο ατομικό γεύμα. Μετά την άλωση της Πόλης από τους Τούρκους το 1453, πολλοί Βυζαντινοί άρχοντες, λόγιοι και έμποροι καταφεύγουν στη Δύση όπου εκτός από τον πολιτισμό τους μεταφέρουν τις διατροφικές τους συνήθειες καθώς και τα άγνωστα για τους δυτικούς δίχηλα πιρούνια. Βέβαια μέχρι να καθιερωθεί το πιρούνι στη δύση, πέρασαν αρκετοί αιώνες επειδή το νέο σκεύος αντιμετωπίσθηκε με καχυποψία ιδιαίτερα από την Παπική Εκκλησία.
  • Κάνει την εμφάνισή του το τραπέζι, οι Βυζαντινοί το ονομάζουν “τάβλα”, το σχήμα του είναι στρογγυλό ή τετράγωνο και έχει πρακτική σημασία, γιατί συνήθιζαν να τοποθετούν τα φαγητά με τέτοιο τρόπο ώστε οι παρευρισκόμενοι να απέχουν εξίσου από αυτά.
  • Την ίδια περίοδο μαζί με το τραπέζι εμφανίζεται για πρώτη φορά το τραπεζομάντιλο, είναι ένδειξη της οικονομικής και κοινωνικής θέσης του οικοδεσπότη.
  • Τέλος τα γεύματα οργανώνονται καλύτερα και σερβίρονται από προσωπικό διαφορετικών βαθμίδων. Την θέση του σημερινού “maitre” κατείχε ο “Δομεστικής”. Το σερβίρισμα των κρασιών γινόταν από ειδικούς σερβιτόρους τους “οινοχόους”.
Εάν δούμε με προσοχή την παραπάνω απεικόνιση θα παρατηρήσουμε το τραπέζι (τάβλα), τον οινοχόο, τον σρβιτόρο καθώς και τον υπεύθυνο επί του σερβιρίσματος (δομεστικής)

Δίχηλο, ο προάγγελος   του σύγχρονου πιρουνιού.

Τα γεύματα των Βυζαντινών

 Τα κύρια γεύματα των Βυζαντινών  ήταν:
  1.  Το πρόγευμα ή πρόφαγον
  2.  Το άριστον ή μεσημβρινόν (γεύμα)
  3.  Ο δείπνος.
Έτρωγαν χρησιμοποιώντας κυρίως τα χέρια, αφού το πιρούνι όπως προαναφέραμε ήταν άγνωστο μέχρι το 10ο αιώνα και η χρήση του σπάνια στους επόμενους αιώνες. Χρησιμοποιούσαν επίσης κοχλιάρια ή κουτάλια και μαχαίρια. Πριν και μετά το φαγητό έπλεναν τα χέρια τους, χρησιμοποιώντας το χέρνιβ(ι)ον (πήλινο ή μεταλλικό αγγείο) δηλ. κάτι αντίστοιχο με την σημερινή λεκάνη.

Επιτραπέζια σκεύη και σκεύη μεταφοράς πρώτων υλών 

Ως αποθηκευτικά ή επιτραπέζια σκεύη, καθημερινής χρήσης καθώς και δοχεία μεταφοράς τροφίμων ή άλλων αγαθών, οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν την κεραμική. Η πρώιμη «βυζαντινή» κεραμική, η οποία συνέχισε την παράδοση των Ύστερων Ρωμαϊκών χρόνων, διαδόθηκε ευρέως στις περιοχές γύρω από τη Μεσόγειο, ως αποτέλεσμα των ασφαλών θαλάσσιων μεταφορών. Τα συνηθισμένα αγγεία για τη μεταφορά υγρών (και μερικές φορές στερεών) προϊόντων, όπως ελαιόλαδο, κρασί, γάρος (είδος σάλτσας από ψάρι), φρούτα και σιτηρά, ήταν οι αμφορείς, ένα αγγείο δηλ. με δύο λαβές και επίμηκες ή στρογγυλεμένο σχήμα. Κατά τη μεταφορά, οι αμφορείς στοιβάζονταν κάθετα στο κύτος του πλοίου. Μεγάλα πλοία μπορούσαν να μεταφέρουν μέχρι τέσσερις επάλληλες σειρές αμφορέων, δηλαδή χιλιάδες αγγεία σε κάθε αποστολή. Ήδη από τον 5ο αιώνα, λίγα κέντρα στο Αιγαίο, την Κιλικία, τη Γάζα, τη Ναγέβ, την Αίγυπτο και τη βόρεια Αφρική παρήγαγαν το μεγαλύτερο αριθμό των αμφορέων που χρησιμοποιούνταν στο εμπόριο όλης της Μεσογείου.
Η Αφρική και η Μικρά Ασία, και σε μικρότερο βαθμό η Κύπρος και η Αίγυπτος, εξήγαγαν μεγάλο μέρος των επιτραπέζιων σκευών που χρησιμοποιούσαν στα χριστιανικά σπίτια. Πολλά από αυτά τα αγγεία τα μιμήθηκαν οι γηγενείς αγγειοπλάστες σε όλο το χώρο της Μεσογείου. Τα σκεύη κατασκευάζονταν από λεπτό, κοκκινωπό πηλό με τη χρήση τροχού και μήτρας και καλύπτονταν με ερυθρό επίχρισμα, ένα διάλυμα πηλού στο οποίο εμβαπτιζόταν  ολοκληρωμένο το σκεύος.
Στα σχήματα περιλαμβάνονταν και τετράγωνοι δίσκοι με επίπεδη βάση, κυκλικοί δίσκοι με υψηλό δαχτυλιόσχημο πόδι, βαθιές φιάλες, πινάκια, λεκάνες, κύπελλα, κανάτες και λυχνάρια.   Τόσο τα σχήματα όσο και η διακόσμηση (γεωμετρικά, φυτικά και εικονιστικά μοτίβα, είτε ενσφράγιστα είτε ανάγλυφα, και αργότερα ζώνες από μετάλλια) αντιγράφουν τα ακριβότερα αργυρά σκεύη της περιόδου. Τα οικιακά κεραμικά περιλάμβαναν επίσης μαγειρικά σκεύη και μεγάλα δοχεία με χοντρά τοιχώματα (πίθοι ή dolia) για επιτόπια αποθήκευση αγαθών σε μεγάλες ποσότητες.

Πήλινο αποθηκευτικό πιθάρι, 6ος αιώνας, Σταμάτα Αττικής
Πρόκειται για κοινό μέσον αποθήκευσης όπου οι Βυζαντινοί αποθήκευαν δημητριακά ως επι το πλείστον, ελαιόλαδο, γάρο κ.ά.

Πήλινο μικρό κύπελλο 5ος – 6ος αιώνας
Κύπελλο καθημερινής χρήσης για κρασί και νερό.

Πήλινη οινοχόη με λαβή (κανάτα)
Πρόκειται για σκεύος καθημερινής χρήσης το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως κτέρισμα σε τάφο που ανασκάφθηκε στην περιοχή του Βύρωνα. Πιθανότατα προέρχεται από περιφερειακό εργαστήριο όπου κατασκευάζονταν αγγεία χαμηλότερης ποιότητας, προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες του τοπικού πληθυσμού για καθημερινής χρήσης σκεύη. Χρονολογείται στην παλαιοχριστιανική εποχή, περίπου τον 6ο αιώνα. Θεωρητικά είναι η κανάτα της εποχής.

Πινάκιο (πιάτο)
Το πιάτο της εποχής. Το συγκεκριμένο πινάκιο χρονολογείται στα μέσα του 12ου αιώνα και πιθανότατα προέρχεται από τα ίδια κεραμικά εργαστήρια με τα αγγεία που εντοπίσθηκαν στο γνωστό βυζαντινό ναυάγιο της Πελοποννήσου στις Βόρειες Σποράδες.

Κούπα (βαθύ πιάτο), χρονολογείται στα τέλη 13ου με αρχές 14ου
Πήλινη, μικρού μεγέθους, εφυαλωμένη κούπα με χαμηλή βάση. Το αγγείο χρονολογείται στην υστεροβυζαντινή περίοδο, και πιο συγκεκριμένα στα τέλη του 13ου ή στον 14ο αιώνα. Την εποχή αυτή τα σχήματα των αγγείων αλλάζουν. Γίνονται μικρότερα και βαθύτερα καθώς προορίζονταν για υδαρή φαγητά, όπως σούπες και ζωμούς. Οικονομικοί λόγοι ή ακόμα και η επίδραση των Φράγκων πιθανότατα προκάλεσαν αυτή την αλλαγή στο διαιτολόγιο των Βυζαντινών.

Οινοχόη (καράφα)
Η κανάτα της εποχής.  Η οινοχόη βρέθηκε από τον Γεώργιο Σωτηρίου κατά τη διάρκεια ανασκαφικών εργασιών στη Βασιλική του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη και χρονολογείται στον 14ο αιώνα..

Βυζαντινό Σαλτσάριο (σαλτσιέρα)
Πήλινο σκεύος σε σχήμα ανεστραμμένου κώνου με δύο λαβές. Το επάνω μέρος του αγγείου διαμορφώνεται ως ανοιχτό πιάτο με διπλό εσωτερικό χείλος για να δέχεται κάλυμμα. Στη μία όψη του ανοίγεται τριγωνικό άνοιγμα για την τοποθέτηση κάρβουνων προκειμένου να διατηρείται το περιεχόμενο του πιάτου ζεστό, ενώ στην άλλη υπάρχουν δύο λεπτές σχισμές για τον εξαερισμό. Η εφυάλωση του εσωτερικού του σαλτσαρίου είναι πρασινοκίτρινη και κακής ποιότητας. Το σαλτσάριο θεωρείται εξειδικευμένης χρήσης αγγείο. Πρόκειται για ειδικό πυρίμαχο μαγειρικό σκεύος που χρησιμοποιούνταν για την παρασκευή και το σερβίρισμα σαλτσών στο τραπέζι. Οι σάλτσες, “σαβούραι” όπως λέγονταν απαντούν συχνά στο βυζαντινό τραπέζι για να περιχύνονται ψάρια, λαχανικά και κρέατα, ενώ η πιο δημοφιλής σάλτσα ήταν ο γάρος, ο οποίος παρασκευαζόταν από ψάρια, εντόσθια, βράγχια, αίμα ψαριών, αλάτι, πιπέρι και παλιό κρασί. Το σαλτσάριο του Βυζαντινού Μουσείου χρονολογείται στη μεσοβυζαντινή εποχή.

Πήλινο εμφυαλωμένο σκεύος για αρτύματα
 Οτιδήποτε μπορούσε να καταστήσει το φαγητό νόστιμο ονομάζονταν από τους Βυζαντινούς «ήδυσμα» ή «άρτυμα».  Ανάμεσα στα αρτύματα κυρίαρχη θέση είχε το λάδι, τα λίπη, το σκόρδο, τα γαλακτοκομικά, το ξίδι και οι σάλτσες.

Κώστας Σουλιώτης,  12-04-2013

Τετάρτη 4 Φεβρουαρίου 2015


Δέκα άνθρωποι του 20ου αιώνα που άλλαξαν τη ζωή μας


Πολλοί είναι οι ευεργέτες και οι ήρωες που έχουν περάσει από την ιστορία, άλλοι γιατί κατέκτησαν χώρες και έχτισαν θρυλικά βασίλεια και άλλοι γιατί έδειξαν απαράμιλλο θάρρος όταν το απαιτούσε η περίσταση, υπάρχουν όμως και κάποιοι ήρωες που έμειναν στην ιστορία για τους αγώνες τους για την ελευθερία και για τα δικαιώματα  κάθε ανθρώπου στη Γη.
Αυτοί ακόμα και αν δεν το καταλαβαίνουμε, άνοιξαν δρόμους για όλους εμάς και επηρέασαν τη ζωή μας με το παράδειγμά τους.
10. Μοχάμεντ Άλι, 1942
 
Γεννήθηκε το 1942, αποτέλεσε θρύλο του μποξ και πηγή έμπνευσης για τους μετέπειτα μποξέρ, γνωστός για το φιλανθρωπικό του έργο και για τη κοινωνική του δράση, καθώς αγωνίστηκε για τα ανθρώπινα δικαιώματα των έγχρωμων πολιτών της Αμερικής και αρνήθηκε να καταταγεί στον αμερικανικό στρατό κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ, στάση που τον οδήγησε στην προσωρινή αφαίρεση του τίτλου του πρωταθλητή.
9. Μπόμπ Μάρλεϊ, 1945- 1981
 
Αποτελεί  έναν από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της μουσικής βιομηχανίας. Μέσω της τέχνης του ήθελε να προβάλει τα ειρηνικά μηνύματα των οποίων ήταν υπέρμαχος και συχνά καταδίκαζε τον ρατσισμό, πολλοί από τους μετέπειτα συναδέλφους του και μη θέλησαν να μιμηθούν όχι μόνο τον ιδιαίτερο τρόπο ζωής του αλλά και την πορεία της καριέρας του.
8. Μητέρα Τερέζα, 1910- 1997
 
Ήταν καλόγρια που μετά το θάνατό της ονομάστηκε αγία για το φιλανθρωπικό της έργο. Αποτελεί μέχρι και σήμερα πηγή έμπνευσης χάρη στο σημαντικό της έργο, αφού προσέφερε τη βοήθειά της σε όλους όσους είχαν ανάγκη σε κάθε γωνιά της Γης, καθώς είχε επισκεφθεί περισσότερες από 100 χώρες
7. Ρόζα Πάρκς, 1913- 2005
 
Ήταν υπέρμαχος των δικαιωμάτων του ανθρώπου και ξεκίνησε την αγωνιστική της δράση όταν το 1955 αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο που επέβαινε σε έναν λευκό, στο Μοντγκόμερυ της Αλαμπάμα. Ήταν η πρώτη φορά που έγχρωμος αντιστεκόταν στην τότε πολιτική φυλετικού διαχωρισμού των ΗΠΑ που απαιτούσε από τους έγχρωμους πολίτες να κάθονται στο πίσω μέρος του λεωφορείου και να παραχωρούν τη θέση τους στους λευκούς. Η κίνησή σε συνδυασμό με άλλες ήταν αρκετές για να ξεκινήσουν οι αλλαγές στην αντιμετώπιση των έγχρωμων στην Αμερική.
6. Τσε Γκεβάρα, 1928- 1967
Ήταν ήταν Αργεντινός γιατρός, κομμουνιστής Μαρξιστής-Λενινιστής επαναστάτης, ένας από τους αρχηγούς των ανταρτών στην Κούβα και πολιτικός. Συμμετείχε στο κίνημα της 26ης Ιουλίου που πέτυχε την ανατροπή του δικτατορικού καθεστώτος του Φουλχένσιο Μπατίστα στην Κούβα, αργότερα έγινε μέλος της επαναστατικής κουβανικής κυβέρνησης προωθώντας ριζικές μεταρρυθμίσεις. Το όνομά του είναι συνυφασμένο με την επανάσταση και την ελευθερία.
5. Νέλσον Μαντέλα, 1918- 2013
 
Ήταν ένας από τους επικεφαλής του κινήματος κατά του Απαρτχάιντ και ενεργό μέλος του ANC, μάλιστα φυλακίστηκε για 27 χρόνια από το καθεστώς των λευκών. Το 1994 έγινε ο πρώτος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής σε εκλογές που επιτράπηκε να ψηφίσουν λευκοί και μαύροι. Μέχρι και σήμερα εξακολουθεί να αποτελεί σύμβολο των αγώνων κατά του φυλετικού διαχωρισμού και του ρατσισμού.
4. Έμελιν Πάνκχερστ, 1858- 1928
 
Γνωστή Αγγλίδα φεμινίστρια και αγωνίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών, ήταν μέλος του Κόμματος των Φιλελευθέρων, αργότερα όμως προσχώρησε στο Ανεξάρτητο Εργατικό Κόμμα. Από το 1893 έως το 1898 εργάστηκε ως επίτροπος των φτωχοκομείων και το 1903 ίδρυσε τη Γυναικεία Κοινωνική και Πολιτική Ένωση (Women’s Social and Political Union), που αποσκοπούσε στην προώθηση της γυναικείας χειραφέτησης. Οι ριζοσπαστικές της ιδέες την οδήγησαν επανειλημμένα στη φυλακή.
3. Ουίνστον Τσώρτσιλ, 1874- 1965
 
Ήταν δημοσιογράφος και συγγραφέας ενώ αργότερα κατάφερε να γίνει πρωθυπουργός. Αποτέλεσε έναν από τους αρχιτέκτονες της συμμαχικής νίκης κατά το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο (γνωστός ως ο Πατέρας της Νίκης) που συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση του καθεστώτος των διεθνών συσχετισμών κατά την μεταπολεμική περίοδο.
2. Μοχάτμα Γκάντι 1869- 1948
 
Γνωστός Ινδός πολιτικός, στοχαστής και επαναστάτης ακτιβιστής. Υπήρξε η κεντρική μορφή του εθνικού κινήματος για την ινδική ανεξαρτησία και εμπνευστής της μεθόδου παθητικής αντίστασης χωρίς τη χρήση βίας έναντι των καταπιεστών. Η διδασκαλία του επηρέασε το διεθνές κίνημα για την ειρήνη και μαζί με τον ασκητικό βίο του συνέτειναν στο να καταστεί παγκόσμιο σύμβολο και ορόσημο της φιλοσοφικής και κοινωνικοπολιτικής διανόησης του 20ού αιώνα.
1. Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, 1929- 1968
 
Ήταν ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς πολιτικούς, αγωνιστής, ηγέτης των Αφροαμερικανών και εφημέριος, που πάλεψε ενάντια στο φυλετικό ρατσισμό. Οργάνωσε μαζικές ειρηνικές διαδηλώσεις, κατά των φυλετικών διακρίσεων και ανήγγειλε την έναρξη μιας καμπάνιας για τα διακαιώματα των μαύρων, με τίτλο: "Πρόγραμμα Αλαμπάμα". Δολοφονήθηκε στις 4 Απριλίου του 1968 στο Μέμφις του Τεννεσσί, ενώ βρισκόταν στο μπαλκόνι του πανδοχείου Λωρέιν, στο οποίο βρισκόταν μαζί με τους συνεργάτες του.
(Πηγή :http://news247.gr/)