Νεοελληνική Γλώσσα Α’ Γυμνασίου

Ασκήσεις Γραμματικής

Α) Να τοποθετήσετε στην κατάλληλη πτώση τη λέξη που είναι μέσα στην παρένθεση:

1) Ο ήλιος είναι ευεργετικός για τη ζωή του κάθε ……………………………. (ον)

2) Πολλοί θεωρούν ότι τα ζώα είναι κατώτερα ………………………. (πλάσμα) από τον άνθρωπο.

3) Οι χημικοί εξετάζουν τα συστατικά του κάθε ……………………… (οξύ)

4)  Η άκρη του …………………………….. (δόρυ) είναι μυτερή.

5) Από την Ελλάδα γίνεται εξαγωγή αρκετών ……………………………. (προϊόν)

6) Η πρόβλεψη του …………………………. (μέλλον) είναι δύσκολη.

7) Δεν πρέπει νε δείχνεις αμέλεια στην εκτέλεση των …………………………………….. (καθήκον) σου.

8) Η γραφή των ……………………………… (μηδέν) στο τέλος των δεκαδικών ψηφίων δεν αλλάζει την αξία του αριθμού.

Β) Να γράψετε την ονομαστική πληθυντικού των παρακάτω ουσιαστικών προσθέτοντας και το άρθρο:

φάρος		έδαφος
βάρος		βράχος
δράκος		πάχος
ράκος		κήπος
λάθος		λίπος
βάθος		μύθος
ώμος		ήθος
λύκος		όρος (το)
πύργος		τοίχος
άνεμος		τείχος
στέλεχος		γύψος
μέγεθος		ύψος
άγγελος		γράμμα
έμπορος		αθλητής
ζωγράφος		φρούτο
σπίτι		επιστολή
ιστορία		κατασκήνωση
πιλότος		στρατηγός
ακροβάτης		μάθημα
κηπουρός		ρούχο
ράφτης		σκοινί
οφειλή		ωφέλεια
ακόλουθος		φύλλο
έξαρση		χώρος
δύναμη		κρίση

Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου

Άσκηση στα είδη των προτάσεων ανάλογα με τα συστατικά τους (απλή, σύνθετη, επαυξημένη, ελλειπτική)

Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις:

   1)Δύο μαθητές απουσίαζαν.

   2)Τότε κατάλαβα την αλήθεια.

   3)Ο Θάνος και ο Παναγιώτης είναι φίλοι.

   4)Αργήσαμε εμείς.

   5)Εγώ θα σου δώσω την ευκαιρία.

   6)Κοίταζαν έκπληκτοι τα γραπτά τους οι μαθητές.

   7)Φύγε αμέσως!

   8)Είναι μόνος κι έρημος.

   9)Θα έρθεις αύριο και μόνο με τον πατέρα σου.

   10)Η γη ανήκει στους ανθρώπους.

   11)Θα έλθεις σήμερα;

   12)Οι γυάλινες συσκευασίες επιστρέφονται.

   13)Ήταν μια συνηθισμένη φθινοπωρινή ημέρα.

   14)Εκείνοι θέλουν δράση και περιπέτεια.

   15)Η αίθουσα είναι καθαρή.

   16)Η Ασπασία ήλθε τρέχοντας και χαμογελώντας.

   17)Όλος ο χώρος δημιουργεί την αίσθηση του παλιού.

   18)Θα δηλώσετε συμμετοχή στην εκδρομή;

   19)Σταματήστε!

   20)Μου έδωσε λουλούδια.

   21)Η Τασία έδειξε τρομοκρατημένη.

   22)Να γράψετε αυτήν την άσκηση για το σπίτι.

   23)Στο σκίτσο βλέπουμε έναν αθλητή.

   24)Οι μαθητές ανέμιζαν τα σημαιάκια και χειροκροτούσαν.

   25)Είχα αργήσει στο μάθημα.

   26)Πάντα με αδικούσαν.

   27)Ο πατέρας μου έδωσε το χέρι του.

   28)Το ζευγάρι περπάτησε στην ακροθαλασσιά.

   29)Ο Κώστας τους προσέφερε αναψυκτικά και παγωτά.

   30)Έλα ξανά.

ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ

ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ: οι προτάσεις παρατάσσονται, μπαίνουν δηλ. η μία πλάι στην άλλη ισοδύναμα και είναι συντακτικά ισοδύναμες μεταξύ τους (κύριες + κύριες, δευτερεύουσες  + δευτερεύουσες).  Οι προτάσεις αυτές συνδέονται με τους πιο κάτω παρατακτικούς συνδέσμους:

1.     Συμπλεκτικοί → και, κι, ούτε, μήτε, ουδέ, μηδέ

2.  Αντιθετικοί → μα, αλλά, παρά, όμως, ωστόσο, μόνο (που), εντούτοις, μάλιστα, μολαταύτα, εξάλλου

3.     Διαχωριστικοί → ή, είτε

4.  Συμπερασματικοί → λοιπόν, άρα, επομένως, οπότε, ώστε (μετά από τελεία, άνω τελεία, ερωτηματικό, θαυμαστικό), ύστερα, γι’ αυτό

5.     Επεξηγηματικοί → δηλαδή

Παραδείγματα:

Ø  Πεινούσα πολύ και νύσταζα.

Ø  Η αδελφή σου είναι έξυπνη αλλά ευκολόπιστη.

Ø Πρέπει να αποφασίσεις είτε να διαβάσεις είτε να εγκαταλείψεις την προσπάθειά σου.

Ø  Βρέχει πολύ οπότε δε θα πάμε εκδρομή.

Ø  Έχει αδυνατίσει πολύ δηλαδή είναι σαν σκελετός.

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ: μία δευτερεύουσα πρόταση υποτάσσεται, δηλ. εξαρτάται από μια άλλη (κύρια ή δευτερεύουσα) πρόταση. (π.χ. «Μου έστειλε ένα μήνυμα για να μου πει ότι δεν είμαστε πλέον φίλοι»)

Στην υποτακτική σύνδεση χρησιμοποιούνται οι πιο κάτω υποτακτικοί σύνδεσμοι:

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
ΕΙΔΗ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ	ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ	ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Ειδικοί	ότι, πως, που	Ειδικές
Βουλητικοί	να	Βουλητικές
Διστακτικοί	μη(ν), μήπως	Ενδοιαστικές
Αιτιολογικοί	γιατί, επειδή, αφού, που, διότι, καθώς, μια και, μια που …	Αιτιολογικές
Χρονικοί	όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν (πριν να), μόλις, άμα, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, οπότε, άμα, έως ότου να, κάθε που …	Χρονικές
Υποθετικοί	αν, σαν, άμα	Υποθετικές
Τελικοί	για να, να (= για να)	Τελικές
Αποτελεσματικοί	ώστε (να), που, που να	Αποτελεσματικές
Εναντιωματικοί	αν και, ενώ, μολονότι, μόλο που, και ας …	Εναντιωματικές

Στην Υποτακτική Σύνδεση – εκτός από τους συνδέσμους – μπορούν να χρησιμοποιηθούν και τα εξής:

Ø Αναφορικά επιρρήματα: όπου, όπως …(στις αναφορικές προτάσεις)

Ø Ερωτηματικές αντωνυμίες ή ερωτηματικά επιρρήματα: ποιος, τι, πόσος …πού, πώς, πότε, πόσο …(στις πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις)

Ø Με συνδεσμικές φράσεις: την ώρα που, εκεί που, τη στιγμή που …(στις χρονικές προτάσεις)

Εκτός από την Παρατακτική και Υποτακτική σύνδεση προτάσεων υπάρχει κι ένας τρίτος τρόπος που ονομάζεται Ασύνδετο σχήμα. Στην περίπτωση αυτή οι προτάσεις βρίσκονται η μία κοντά στην άλλη  χωρίς σύνδεσμο αλλά με την παρουσία κόμματος.