Η ΠΛΑΤΩΝΙΚΗ "ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ""

Ο ευκολότερος τρόπος για να κατανοήσουμε τον κόσμο των ιδεών του Πλάτωνα είναι με την αλληγορία του σπηλαίου. Πέρα από την πραγματικότητα και από τον ψευδή κόσμο που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας υπάρχει κάτι το ανώτερο, το αμετάβλητο, το υψηλό και αυτές είναι οι ΙΔΕΕΣ.

Ας φανταστούμε, λοιπόν, δεσμώτες, παγιδευμένους σε μια σπηλιά δεμένους με αλυσίδες στα πόδια και φορώντας παρωπίδες στα μάτια τους, ανήμπορους να κουνηθούν ή να κοιτάξουν κάτι άλλο πάρα μόνο τις εικόνες που προβάλλονταν μπροστά τους, σκιές επάνω στο τοίχωμα που βρίσκεται στο βάθος. Έτσι, οι άνθρωποι αυτοί πιστεύουν πως οι σκιές αυτές είναι το πραγματικό και η μοναδική αλήθεια αγνοώντας την ύπαρξη ενός άλλου κόσμου και πιστεύοντας για αληθινό αυτό που τους προσφέρουν οι ψεύτρες αισθήσεις.

Ορισμένοι από τους δεσμώτες, κάποτε καταφέρνουν να λυθούν, να σπάσουν τα δεσμά τους και να ανέβουν σκαλί σκαλί προς την έξοδο, όπου λάμπει το φως του ήλιου. Είναι σίγουρο πως κάποιοι από αυτούς θα τυφλωθούν από το φως και η λάμψη θα τους πληγώσει την όραση αναγκάζοντας τους να γυρίσουν πίσω στο δεσμωτήριο. Όσοι, όμως, κατορθώσουν να ατενίσουν τον ήλιο, που συμβολίζει την ιδέα του αγαθού, θα αρχίσουν βαθμιαία να συνηθίζουν την λάμψη και θα εξασφαλίσουν μια θέση στον κόσμο των Ιδεών.

Από οίκτο οι επίδοξοι ελευθερωτές θα θελήσουν να γυρίσουν πίσω στην σπηλιά για να ελευθερώσουν και τους παλιούς τους συντρόφους και να τους μυήσουν στο αληθινό. Όταν όμως ξαναβρεθούν στην σπηλιά το σκοτάδι θα βλάψει την όραση τους και οι σύντροφοι τους ακούγοντας  το αληθινό ενδέχεται να τους επιτεθούν προκειμένου να τους εξοντώσουν. Στόχος, όμως, καθώς και υποχρέωση του ελευθερωμένου ατόμου είναι ό,τι και να γίνει να κατέβει στην σπηλιά και να αναμορφώσει τους δεσμώτες.

Η επεξήγηση της αλληγορίας έχει ως εξής: οι δεσμώτες δεν είναι άλλοι από τους ανθρώπους, και τα δεσμά που τους κρατάν φυλακισμένους είναι οι αισθήσεις τους που δεν τους επιτρέπουν να δουν πέρα από αυτές. Οι σκιές που προβάλλονται στον τοίχο είναι αυτά που πιστεύουμε για αληθινά, απλά απεικάσματα του πραγματικού κόσμου. Η κατοικία του δεσμωτηρίου της σπηλιάς είναι ο αισθητός κόσμος, αυτός που εμείς θεωρούμε πραγματικό και η πορεία της ανάβασης του δεσμώτη στον επάνω κόσμο είναι η πορεία και το ανέβασμα της ψυχής από τον αισθητό κόσμο σε αυτόν της νόησης. Η ανάβαση αυτή θέλει κόπο, έρευνα και διαρκή αναζήτηση της αλήθειας. Αρωγός στο στόχο αυτό στέκει η παιδεία και η μόρφωση, μα μια παιδεία και μια μόρφωση έξω από το τετράγωνο κατεστημένο.  Έτσι, λοιπόν, με αυτή του την θεωρία δίνονται από τον Πλάτωνα οι δυο κόσμοι ο αισθητός και ο νοητός. 

Ποιος άραγε να είναι ο αληθινός;

Υπεύθυνη εκδοτικού οίκου Σκέψις

Αλεξίου Τάνια