Διαχείριση άγχους

Λιάνα Ντάλλα

Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια

Πτυχιούχος Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών

Ειδικός στην αποκατάσταση ατόμων με ανηπηρία Α.Μ.Ε.Α.

Το φυσιολογικό άγχος: Είναι η φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού μπροστά σε έναν πραγματικό κίνδυνο. Ένας μηχανισμός προστασίας που προετοιμάζει τον οργανισμό νααντιδράσει άμεσα σε απειλητικές καταστάσεις.

Για παράδειγμα, ένας μαθητής που προετοιμάζεται για τις πανελλαδικές εξετάσεις είναι φυσιολογικό να διακατέχεται από άγχος. Το άγχος σε αυτή την περίπτωση είναι δημιουργικό γιατί τον κινητοποιεί να καταβάλει μεγαλύτερες προσπάθειες ώστε να μειώσει τις πιθανότητες αποτυχίας.

Το παθολογικό άγχος: Είναι υπερβολική αντίδραση στο ερέθισμα που το προκάλεσε. Ενώ ο κίνδυνος δείχνει να έχει εξαλειφθεί, ο οργανισμός συνεχίζει να είναι σε συναγερμό αναμένοντας μια νέα πιθανή αγχογόνο κατάσταση. Το άγχος δεν βιώνεται με τον ίδιο τρόπο από όλους. Ο κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά. 
Δεν διαθέτουν όλοι τα ίδια αποθέματα ψυχικής δύναμης, ώστε να μπορούν να χειρίζονται το καθημερινό άγχος με λιγότερο για τον ίδιο συνέπειες τόσο σε ψυχικό όσο και σε σωματικό επίπεδο.

Το άγχος σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να εκμηδενιστεί, γιατί ο οργανισμός βρίσκεται σε διαρκή εξέλιξη με τα ερεθίσματα που δέχεται από το περιβάλλον τα οποία κάθε φορά ποικίλουν. Το άγχος μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε καταστάσεις που απαιτούν την προσαρμογή μας, να επιβιώσουμε και να κινητοποιηθούμε σε επικείμενες απειλές. Είναι φυσικά δυσάρεστο συναίσθημα, αλλά δεν είναι πάντοτε και επικίνδυνο. 
Το άγχος λοιπόν θεωρείται παθολογικό, όταν δημιουργεί προβλήματα στην καθημερινές λειτουργίες, στην πραγματοποίηση και εκπλήρωση στόχων και κατ επέκταση στην ψυχική και συναισθηματική ηρεμία.Τότε λέμε ότι ένα άνθρωπος πάσχει από κάποια αγχώδη διαταραχη.

Ταξινόμηση ψυχικών διαταραχών. Αγχώδεις διαταραχές

Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή 

Υπερβολικό άγχος και ακαθόριστη ανησυχία που καταλαμβάνει όλες τις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου. Τα συμπτώματα που παρατηρεί κανείς σε άτομα με ΓΑΔ είναι, η μυϊκή τάση (το τρέμουλο), εύκολη κόπωση, ταχυκαρδία, αϋπνία, ευερεθιστότητα, δυσκολία στη συγκέντρωση, ναυτία ψυχοκινητική ανησυχία κ.ά.

Διαταραχή πανικού 

Χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες προσβολές έντονου άγχους, δυσφορία τρόμου και εισβάλλουν αιφνίδια. Έχουν διάρκεια περίπου μιας ώρας και φτάνουν στην κορύφωση σε περίπου 10 λεπτά. Συνοδεύονται από: αίσθημα παλμών, εφίδρωση, τρόμο, αστάθεια, πόνος στο στήθος, ναυτία, ζάλη, τάση για λιποθυμία. Τα σωματικά συμπτώματα που εκδηλώνονται εκλαμβάνονται ως καταστροφή. 
Το άτομο έχει την αίσθηση ότι θα πεθάνει, ότι θα χάσει τον έλεγχο και θα οδηγηθεί στην τρέλα. Οι φόβοι ενισχύουν το άγχος και το άγχος με τη σειρά του καλλιεργεί φόβους για εισβολή νέων κρίσεων. 
Με τον τρόπο αυτό παγιώνεται μια χρόνια αγχογόνος κατάσταση.

Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή

Έντονες ιδεοληψίες, που επιμένουν, παρορμήσεις, ενοχλητικές, εικόνες που προκαλούν ανησυχία και άγχος. Μία καθημερινή συνεχής στερεότυπη απασχόληση με τις ίδιες καταστάσεις. 
Βιώνουν έντονα το φόβο και κάνουν αρνητικές σκέψεις ότι κάτι άσχημο θα συμβεί στους ίδιους ή στα αγαπημένα τους πρόσωπα. Το άτομο έχει πλήρη επίγνωση για αυτές τις ιδεοληψίες, αλλά αδυνατεί να απαλλαγεί από αυτές. Στην προσπάθεια του να τις καταπολεμήσει, οδηγείται σε καταναγκασμούς. 
Οι καταναγκασμοί γίνονται μ' έναν στερεότυπο τρόπο και αυστηρούς κανόνες (π.χ. πλένει επίμονα τα χέρια του).

Διαταραχές Συνδεόμενες με το Stress 

Συναντάται κυρίως σε άτομα που έχουν υποστεί ένα ισχυρό ψυχοτραυματικό σοκ (π.χ. τροχαίο ατύχημα βιασμός, απώλεια αγαπημένου προσώπου, βασανιστήρια, σεισμοί κ.α), γεγονός το οποίο για τον καθένα αν το βίωνε θα είχε ανάλογες συνέπειες στον ψυχισμό του. 
Τα κύρια συμπτώματα της διαταραχής είναι: ευερεθιστότητα, καταθλιπτικό συναίσθημα, διαταραχές του ύπνου, εφιάλτες, αναμνήσεις που επαναφέρουν το τραυματικό γεγονός και προκαλούν αναστάτωση.

Φοβικές Διαταραχές (Φοβίες).

Παράλογος και υπερβολικός φόβος από την παρουσία ή την αναμονή ενός συγκεκριμένου αντικειμένου ή κατάστασης (π.χ. ύψη, δάγκωμα από ζώο, ενέσεις, θέα αίματος, κ.α.). Το άτομο έχει επίγνωση ότι ο φόβος του είναι παράλογος και υπερβολικός. Ο ασθενής, στην προσπάθεια του να υπερνικήσει το δυσάρεστο συναίσθημα, συνειδητά επιλέγει τρόπουςδιαφυγής.

Οι φοβίες κατηγοριοποιούνται, με κριτήριο το φοβογόνο αντικείμενο. Έτσι έχουμε:

• Τις ειδικές Φοβίες (ζωοφοβίες, φοβίες στοιχείων της φύσεως, φοβίες αίματος, τραυματισμού και ενέσεων)
• υψοφοβίες
• ακροφοβίες

• κλειστοφοβίες
• Κοινωνική Φοβία. Το άτομο διακατέχεται από έντονο φόβο όταν πρόκειται να έρθει σε επαφή με κοινωνικές εκδηλώσεις. 
  Πολλές φορές ξεχνά ότι σε παρόμοιες καταστάσεις είχε καταφέρει να διατηρήσει την ψυχραιμία του και επανέρχεται στους ίδιους δυσλειτουργικούς τρόπους συμπεριφοράς. 
• Έχει αρνητική εικόνα για τον εαυτό και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Πιστεύει ότι όλοι οι άλλοι τα καταφέρνουν καλύτερα από εκείνον σε όλους τους τομείς της ζωής τους ενώ για τον εαυτό του πιστεύει ότι είναι αποτυχημένος και μονίμως εκτίθεται σε λάθη. 
• Αγοραφοβία. επίμονος φόβος του άτομου να βρίσκεται σε μέρη που αν του συμβεί για παράδειγμα μια κρίση πανικού, η δυνατότητα διαφυγής θα είναι δύσκολη. Άρα όσο πιο δύσκολη είναι η έξοδος τόσο το άγχος του εντείνεται. Συνηθισμένα μέρη που αποφεύγουν άτομα με αγοραφοβία είναι: τα super market, τα αεροπλάνα τα λεωφορεία, το μέτρο, τα μπαρ κ.λ.π.

Πρακτικές που βοηθούν στη μείωση του άγχους

- Αποσπάστε την προσοχή σας από δυσάρεστες σκέψεις και ασχοληθείτε με κάτι ευχάριστο.

- Κρατήστε σημειώσεις σε κάποιο ημερολόγιο για όσα χρειάζεται να κάνετε. Όταν έχετε πολλά πράγματα να κάνετε, οργανώστε τις ανάγκες σας σε μια λίστα με σειρά προτεραιότητας.

- Μάθετε να ελέγχετε τις σκέψεις που σας προκαλούν άγχος. Δεν ωφελεί να αγχώνεστε για πράγματα που δεν είναι στο χέρι σας να αλλάξουν.

- Μην λέτε πάντα "ναι" για να γίνεται ευχάριστος σε κάποιους, γιατί πιθανόν να αναλαμβάνεται περισσότερες υποχρεώσεις από αυτές που πραγματικά μπορείτε να κάνετε

- Αναγνωρίστε στον εαυτό σας το δικαίωμα να λέει "όχι". Το όχι δεν σημαίνει άρνηση, αντιθέτως θέτετε στους άλλους τα δικά σας όρια.

- Μοιραστείτε με αγαπημένα σας πρόσωπα τα συναισθηματικά σας. Η συμβουλή τους μπορεί να είναι πολύτιμη. Να θυμάστε ότι όταν το άγχος μοιράζεται, γίνεται το μισό.

- Βάλτε ρεαλιστικούς και πραγματοποιήσιμους στόχους. Δεν μπορείτε να τα κάνετε όλα.

- Μην φοβάστε τα λάθη. Μέσα από τα λάθη μαθαίνουμε τι να αποφεύγουμε όταν βρεθούμε σε παρόμοιες καταστάσεις.

- Μάθετε να αναπνέετε βαθιά και αργά. Το επίπεδο της έντασης ενός ανθρώπου καθρεφτίζεται στον τρόπο που αναπνέει. 

- Αφιερώστε καθημερινά λίγα λεπτά στον εαυτό σας.

- Κρατήστε στους πνεύμονες τον αέρα και στη συνέχεια εκπνεύστε αργά. Κάθε φορά που εκπνέεται νοιώστε ότι αποβάλετε το άγχος. Κάθε φορά που βιώνετε έντονο άγχος επαναλάβετε την άσκηση περίπου πέντε φορές.

http://lianadalla.gr/