ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

     ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ: αναφορά σε γεγονότα προγενέστερα από το σημείο της ιστορίας, όπου βρίσκεται ο αφηγητής

    ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ-ΤΕΧΝΙΚΕΣ: οι τρόποι με τους οποίους γίνεται η αφήγηση:

  Διήγηση: ο πεζογράφος αφηγείται σε γ’ πρόσωπο χωρίς να μετέχει στα γεγονότα ενώ τα λόγια των ηρώων τα αναφέρει σε πλάγιο λόγο κι όχι αυτολεξεί

  Μίμηση: αφηγείται ένα από τα πρόσωπα του έργου ή ο ίδιος ο συγγραφέας, που παρουσιάζεται να μετέχει στα γεγονότα σε α’ πρόσωπο-χωρίς να αποκλείεται και το γ’ πρόσωπο

  Μικτός τρόπος: συνδυασμός αφήγησης και διαλόγου. Έχουμε δηλ. διήγηση ή μίμηση με την παρεμβολή των ηρώων του έργου , τα οποία διαλέγονται μεταξύ τους. Είναι ο πιο συχνός αφηγηματικός τρόπος.

    Περιγραφή

    Διάλογος

    Μονόλογος

    Σχόλιο, παράδειγμα, αλληγορία

 Εναλλαγή αφηγητών, συνεντεύξεις, επιστολές, ημερολόγια

    ΑΦΗΓΗΤΗΣ:

  Είναι αμέτοχος στην ιστορία. Δεν ταυτίζεται με το συγγραφέα αλλά είναι πρόσωπο πλαστό και έχει το ρόλο του διαμεσολαβητή ανάμεσα στο συγγραφέα και τον αναγνώστη.

   Είναι ο «παντογνώστης» παρατηρητής και βλέπει μέσα απ’ όλα τα πρόσωπα ή μέσα από το βασικό ή από ένα δευτερεύον πρόσωπο

    Είναι ο αντικειμενικός παρατηρητής, αποστασιοποιημένος από την ιστορία που αφήνει να μιλήσουν τα ίδια τα γεγονότα και οι πράξεις των προσώπων.

  Είναι δραματοποιημένος βλέποντας από την οπτική γωνία ενός προσώπου, συμμετέχει στα δρώμενα και αφηγείται σε α’ πρόσωπο

  ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ: ο αφηγητής παρουσιάζει τα γεγονότα από την αρχή ως το τέλος της ιστορίας με τη σειρά με την οποία διαδραματίστηκαν.

   ΔΙΗΓΗΜΑ: πεζό λογοτεχνικό έργο με μικρή (σχετική με το μυθιστόρημα) έκταση και με ολοκληρωμένη υπόθεση, που είναι πλαστή ή εμπνευσμένη από την πραγματικότητα. Στο διήγημα υπάρχουν ενότητα υπόθεσης + τόπου + χρόνου, ένα κύριο γεγονός κι ένας βασικός ήρωας.

   ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ: πεζό λογοτεχνικό αφηγηματικό έργο με πολύ μεγάλη έκταση και με υπόθεση πλαστή ή εμπνευσμένη από την πραγματικότητα. Γίνεται αναφορά σε πολλά πρόσωπα, γεγονότα και καταστάσεις με έναν ή περισσότερους ήρωες και πολλές παρεκβάσεις (=αναφορές σε θέματα πέρα από την κύρια υπόθεση)

 ΕΓΚΙΒΩΤΙΣΜΟΣ: η παρεμβολή μιας αφήγησης στο εσωτερικό άλλης, ευρύτερης. Διακόπτεται δηλ. η αφήγηση, παρεμβάλλεται μια άλλη και μετά την ολοκλήρωσή της συνεχίζεται αυτή που έχει διακοπεί.

   ΕΙΚΟΝΕΣ: παραστάσεις-πραγματικές ή φανταστικές- που προβάλλει ο λογοτέχνης και μπορεί να είναι: οπτικές, ηχητικές, κινητικές, οσφρητικές και μικτές.

   ΕΛΛΕΙΨΗ: στην αφήγηση υπάρχει «αφηγηματικό κενό», δηλ. ο αφηγητής παραλείπει ένα τμήμα της ιστορίας.

 ΕΠΙΒΡΑΔΥΝΣΗ: η καθυστέρηση της εξέλιξης της υπόθεσης, που έχει σκοπό να επιτείνει την αγωνία του αναγνώστη.

  IN MEDIA RES: η αφήγηση ξεκινάει όχι από την αρχή αλλά από τη «μέση» της υπόθεσης (η περίπτωση της ομηρικής Οδύσσειας)

  ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ: μια σειρά από ενέργειες των προσώπων, από καταστάσεις ή γεγονότα παρουσιάζονται με βαθμιαία ένταση («κλιμακωτά») με αποτέλεσμα να αυξάνει και η ένταση του ενδιαφέροντος του αναγνώστη.

  ΛΥΡΙΣΜΟΣ: η εξωτερίκευση του εσωτερικού κόσμου του λογοτέχνη, ιδιαίτερα του ποιητή (σκέψεις, απόψεις, βιώματα, συναισθήματα) χρησιμοποιώντας πλούσια κι εντυπωσιακά εκφραστικά μέσα (εικόνες, σχήματα λόγου κ.α.)

  ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: ο τρόπος με τον οποίο οργανώνονται οι ενότητες ενός λογοτεχνικού έργου ώστε να οδηγούν λογικά και αβίαστα στη λύση του έργου.

  ΠΑΡΕΚΒΑΣΗ: η προσωρινή μετακίνηση του συγγραφέα σε θέμα άσχετο με την υπόθεση του έργου.

 ΠΛΟΚΗ: ο τρόπος που επινοεί ο συγγραφέας για να παρουσιάσει μια σειρά από γεγονότα, που συνθέτουν την υπόθεση ώστε να είναι πιο ενδιαφέρουσα η αφήγηση.

  ΠΡΟΔΡΟΜΗ ΑΦΗΓΗΣΗ: πρόωρη αφήγηση σε γεγονότα που θα συμβούν μελλοντικά

  ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: ο συγγραφέας σε κάποιο σημείο της αφήγησης δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις, ώστε εκείνα που θα ακολουθήσουν να φαίνονται φυσικά και λογικά επακόλουθα όσων έχουν συμβεί.

   ΠΡΟΣΗΜΑΝΣΗ (ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ-  
   ΠΡΟΙΔΕΑΣΜΟΣ): ο αφηγητής κάνει κάποιο υπαινιγμό για όσα θα ακολουθήσουν στην αφήγηση.

  ΤΡΑΓΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ: ο ήρωας αγνοεί την τραγική θέση στην οποία βρίσκεται ή προς την οποία οδεύει, με αποτέλεσμα να ενεργεί με τρόπο αρνητικό για τον εαυτό του, ενώ ο αναγνώστης γνωρίζει την αλήθεια και αγωνιά για την εξέλιξη της πλοκής.

  ΥΦΟΣ: ο ιδιαίτερος εξατομικευμένος τρόπος με τον οποίο ο λογοτέχνης εκφράζει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του.