ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 8^η

Ασκήσεις εμπέδωσης στις μετοχές

1)  Να χαρακτηρίσετε τις μετοχές ως προς το είδος τους (π.χ. χρονική, αιτιολογική κ.τ.λ.)

·  Ήλθε τρέχοντας να πει τα νέα.

· Ξημερώνοντας η Πρωτοχρονιά, ήμασταν όλοι εξαντλημένοι.

· Αφήνοντας τη δουλειά στη μέση, δε θα κερδίσεις τίποτε.

·  Θαρρώντας πως έχει δίκιο, άρχισε να διαμαρτύρεται.

· Δε θα περάσεις στο Πανεπιστήμιο γυρνώντας συνέχεια έξω.

·  Πηγαίνοντας στο σχολείο, συνάντησα ένα φίλο μου.

·  Έτρεχε μαζί του θέλοντας και μη.

·  Πέρασε το ποτάμι κολυμπώντας.

· Προσπαθώντας τόσα χρόνια, δεν κατάφερα να τον πείσω.

·  Περνώντας την πόρτα, χωρίζουμε.

2) Να συμπληρώσετε με (ο) ή (ω) τις παρακάτω μετοχές.

Αυξάν…ντας	Πι…μένος
Επαιν…ντας	Καταγγέλλ…ντας
Ιδ…μένος	Υποσχ…μενος
Καμ…μένος	Στεφαν…μένος
Περν…ντας	Παίρν…ντας
Διδασκ…μενος	Φορτ…μένος
Ειπ…μένος	Προσπαθ…ντας

3) Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες φράσεις με μετοχές.

· Τα είπε αυτά, επειδή νόμιζε πως είχε δίκιο.

· Κατέβαινε από το βουνό με τραγούδια και γέλια.

· Οι μέρες που πέρασαν, πίσω μένουν μια θλιβερή γραμμή κεριών που έσβησαν…

· Αν ανατρέχαμε στο παρελθόν, θα μπορούσαμε να βγάλουμε συμπεράσματα για το μέλλον.

· Την ώρα που ερχόταν στο σχολείο, την είδε ξαφνικά μπροστά του.

· Μόλις άκουσαν το νέο, βουβάθηκαν για μια στιγμή όλοι.

· Καθώς θ’ ανεβαίνεις, σβήσε και τα φώτα.

· Επειδή δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει, κοιτούσαμε με απορία.

· Μας έδειχνε τις παλιές φωτογραφίες με χέρι που έτρεμε.

· Θα έλθεις μαζί μου είτε θέλεις είτε δε θέλεις.

4) Να αντικαταστήσετε τις μετοχές με άλλες φράσεις χωρίς ν’ αλλάξει το νόημα.

· Μην μπορώντας να τον υπομείνει άλλο, άνοιξε την πόρτα κι έφυγε.

·Το κλεμμένο αυτοκίνητο βρέθηκε σε ερημική τοποθεσία.

· Ήταν δυσαρεστημένος από την εξέλιξη της υπόθεσης.

· Ανέβαινε τις σκάλες αγκομαχώντας.

· Ο συννεφιασμένος ουρανός προμήνυε την καταιγίδα που θα ακολουθούσε.

· Βραδιάζοντας δυναμώνει το κρύο.

· Ρωτώντας πάει κανείς στην Πόλη.

· Ένα ζευγάρι πέρασε κουβεντιάζοντας.

· Μας κοιτούσε στεναχωρημένος.

· Περασμένα μεγαλεία και "διηγώντας" τα να κλαις…

· Κλαίγοντας πιστεύεις πως θα σε λυπηθώ.

· Μετά τον καυγά έφυγε σαστισμένος.

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 14^η

 ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ – ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ  ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

ΑΣΚΗΣΗ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ

Να χαρακτηρίσετε τους υπογραμμισμένους (ονοματικούς ή επιρρηματικούς προσδιορισμούς) στις παρακάτω προτάσεις:

·    Κῦρος, ὁ βασιλεύς, ἐμάχετο Δαρείῳ.

·    Μιμηταὶ τῶν προγόνων βουλόμεθα γενέσθαι.

·    Ἡ Πάραλος ἔπλευσε εἰς τὰς Ἀθῆνας βοηθήσουσα.

·    Ὀλίγοι τῶν ἀνθρώπων σοφοί εἰσι.

·    Λέγω ὑμῖν πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν.

·    Τούτων αἴτιος Σωκράτης ἐστί.

·    Πολλοὶ ἀπέθανον λιμῷ.

·    Οἱ ἱατροὶ ὠφέλιμοι τοῖς ἀνθρώποις εἰσί.

·    Χαίρω ὅτι εὐδοκιμεῖς.

·    Ἀθηναῖοι παρεσκευάζοντο πρὸς ναυμαχίαν.

·    Θεραπεύσει σε ὁ κοινὸς ἱατρός, χρόνος.

·    Οὐ καταισχυνῶ (=δεν θα ντροπιάσω) ὅπλα τὰ ἱερά.

·    Κῦρος ὡρμᾶτο ἀπὸ Σάρδεων ἐπὶ Μίλητον.

·    Τῇ πρώτῃ ἡμερᾳ ἀφίκοντο εἰς Σάμον.

·    Θουκυδίδης Ἀθηναῖος συνέγραψε τὸν πόλεμον τῶν Πελοποννησίων καὶ τῶν Ἀθηναίων.

·     Ὁ Ἀσωπὸς δύο μὲν παῖδας εἶχεν, εἴκοσι δὲ θυγατέρας.

·     Ἡρακλῆς ἱδρύσατο βωμὸν Πέλοπος.

·    Οἰκίαν ἐκτήσατο δύο ταλάντων.

·     Ἀφικόμεθα εἰς τὴν νῆσον τῶν Φαιάκων, τὴν Σχερίαν.

      

   

Άλογος λόγος

Αργοστάθηκες…

Με κοίταξες... 
Βαθιά, δειλά, γλυκά.

Πλησίασες καλύπτοντας το διάκενο ανάμεσά μας.

Μια οικειότητα, μια αίσθηση δροσιάς

γέμισε το παγερό βραδάκι.

Άραγε, θυμάσαι εκείνες τις όμορφες στιγμές

στοχασμού και περισυλλογής;

Η καρδιά μου χτυπούσε ακατάπαυστα,

Το μυαλό μου μηχανευόταν

διαύλους ευγενούς προσέγγισης,

η ψυχή μου ανυψωνόταν

σε μαρμάρινες κλίμακες απελευθέρωσης.

Ο έρωτάς μας

δέσμιος μιας μικρής πυγολαμπίδας

που χάνεται μέσα στον αδυσώπητο χρόνο.

   Αναβίωση

Αποχαιρετάς έναν αβυσσαλέο χειμώνα.

Κρατάς σε απόσταση

τους παγερούς δαίμονες της σιωπής,

στον καθάριο ουρανό υψώνεις τους βραχίονες,

προσεύχεσαι.

Παρακαλείς να στερέψουν τα δάκρυα,

να πολεμήσεις τον αρματηλάτη πόνο,

ένα νηπενθές τέλος να αποδώσεις,

ένα καταφύγιο αγαλλίασης να βρεις,

να πορευτείς προς την κάθαρση.

Τα τείχη δε σε πτοούν πλέον…

Τι κι αν βρίσκεσαι κοντά

στην πορφυρή αδυσώπητη δύση,

εσύ νιώθεις σαν μόλις να γεννήθηκες…

Ως κοινωνός της ζωής παλινδρομείς.

Η σημασία της μάχης των Θερμοπυλών στην αρχαία εποχή

Η σημασία της μάχης των Θερμοπυλών στην αρχαία εποχή

«Ποιος από τους μεταγενέστερους» γράφει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης (ΙΑ’, 11, 2) σχολιάζοντας τη θυσία των 300 Σπαρτιατών στις Θερμοπύλες, «δεν θα ζηλέψει την παλικαριά αυτών των ανθρώπων, οι οποίοι, καθώς βρέθηκαν στην αρπάγη μιας συντριπτικά υπέρτερης καταστάσεως, σωματικά υπέκυψαν, έμειναν όμως αήττητοι στην ψυχή. Γι’ αυτό, μόνο αυτοί από όλη την ιστορία αναφέρονται». Αυτή η ηθική νίκη έδωσε το κουράγιο στους Έλληνες να συντρίψουν τους Πέρσες στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές και να απομακρύνουν τον θανάσιμο κίνδυνο από την πατρίδα τους. 

Οι Έλληνες εκείνης της εποχής κατανόησαν ήδη από τότε τη βαρύνουσα σημασία της θυσίας των ομοεθνών τους στις Θερμοπύλες. 

Στους τάφους των νεκρών πολεμιστών χαράχτηκαν τρία επιγράμματα του λυρικού ποιητή Σιμωνίδη του Κείου. Ο τελευταίος, επίσης, προέβη σε άλλο κείμενό του στην αξιολόγηση των νεκρών πολεμιστών: «Το μαύρο σύννεφο του θανάτου τους βρήκε, όμως αυτοί δεν θα πεθάνουν, αν και νεκροί, αφού η δόξα της αρετής τους επάνω θα τους ανεβάζει από τα δώματα του Άδη». Σύγχρονο άγαλμα του Λεωνίδα. Ο Σπαρτιάτης βασιλιάς τιμήθηκε και από τους συγχρόνους του Έλληνες. 

Η τοποθεσία της μάχης, έγινε σημείο αναφοράς για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Στις Θερμοπύλες ανεγέρθη, λίγο μετά τη μάχη ένας πέτρινος λέων, ως μια έντεχνη υπόμνηση του ονόματος του νεκρού Σπαρτιάτη βασιλιά. Περί το 440 π.Χ. τα λείψανα του Λεωνίδα μεταφέρθηκαν στη Σπάρτη. Η ιδιαίτερη τιμητική ταφή χαρακτηρίστηκε υπερβολική από τον Ηρόδοτο. 

Ωστόσο, ήταν ανάγκη εκείνη την περίοδο για τη σπαρτιατική πολιτεία να επαναβεβαιώσει τον ρόλο της ως υπερασπιστή της ανεξαρτησίας των Ελλήνων. Ήταν η εποχή που ανέβαινε δυναμικά η Αθήνα και αναλάμβανε ηγετικό ρόλο στον αντιπερσικό αγώνα. 

Όσο οδεύουμε προς τον Πελοποννησιακό Πόλεμο η αντίληψη αυτή των Σπαρτιατών αρχίζει να αλλάζει. Ο περσικός κίνδυνος πλέον φαίνεται μακρινός. Ο νέος εχθρός για την ανεξαρτησία των ελληνικών πόλεων ενσαρκώνεται στις επεκτατικές διαθέσεις της αθηναϊκής δημοκρατίας. Χρέος λοιπόν της Σπάρτης είναι να προστατέψει τις ελληνικές πόλεις όπως έπραξαν τότε οι υπερασπιστές των Θερμοπυλών. Το παράδειγμα των Θερμοπυλών ήταν τόσο επιβλητικό, ώστε χρησίμευε και ως αφορμή επίκλησης για ηρωική στάση ακόμη και στους Αθηναίους ρήτορες. Έτσι, ο Λυσίας υπενθυμίζει την γενναία στάση της Σπάρτης κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων, περισσότερο όμως για να επιτιμήσει στη συνέχεια τη φιλοτυρρανική εξωτερική της πολιτική. 

Τον 4ο αι. π.Χ. ο Λυκούργος, ο οποίος ανήκε στην αντιμακεδονική παράταξη, αναφέρει τις Θερμοπύλες ως παράδειγμα ηρωικής αρετής (Κατά Λεωκράτους 106-7, 128-30). 

Θεωρεί, μάλιστα, ότι οι Αθηναίοι όφειλαν να διαπνέονται από ίδιο πνεύμα και να αντιταχθούν στη μακεδονική επέκταση προς τη νότιο Ελλάδα. 

Ακόμα και ο ίδιος ο Μέγας Αλέξανδρος συνέβαλε στη διαιώνιση της ανάμνησης των Θερμοπυλών, σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς. Ύστερα από τη νίκη εναντίον των Περσών στο Γρανικό ποταμό, έδωσε εντολή να σταλούν στην Αθήνα 300 περσικές πανοπλίες ως λάφυρα. Επέμεινε να αφιερωθούν στον ναό της Αθηνάς στην Ακρόπολη, συνοδευόμενες από την γνωστή επιγραφή: «Αλέξανδρος, ο γιός του Φιλίππου, και οι λοιποί Έλληνες πλην Λακεδαιμονίων, από τους βαρβάρους που κατοικούν στην Ασία. 

Πράγματι την εποχή εκείνη οι Σπαρτιάτες διακρίθηκαν μόνο δια της απουσίας τους από την πανελλήνια εκστρατεία εναντίον της Περσίας. Πόσο διαφορετικά ήταν όλα το 480 π.Χ όταν οι Σπαρτιάτες ήταν οι αναγνωρισμένοι ηγέτες των Ελλήνων στην προσπάθεια αναχαίτισης του Ξέρξη. 

Αυτή ακριβώς την τεράστια διαφορά του τότε με το τώρα θέλησε να υπογραμμίσει ο Αλέξανδρος αφιερώνοντας 300 πανοπλίες. Ήταν σαν να έλεγε στους συγχρόνους του Σπαρτιάτες: «αυτές για τους  300 των Θερμοπυλών, από τους οποίους υπολείπεστε πολύ σε γενναιότητα». Ο Μέγας Αλέξανδρος συνέβαλε στη διαιώνιση της ανάμνησης της μάχης των Θερμοπυλών. 

Κατά την ελληνιστική περίοδο οι Σπαρτιάτες ανήγειραν ένα μόνιμο ιερό-ηρώο στην πόλη τους, το ονομαζόμενο Λεωνίδειο. Παράλληλα, καθιέρωσαν ετήσιες εορτές προς τιμήν του, τα Λεωνίδαια. Η διάρκεια αυτών των εορτών, όμως πιθανότατα ατόνησε κατά τη φάση παρακμής της Σπάρτης, την ύστερη ελληνιστική εποχή. 

Η θυσία του βασιλιά Λεωνίδα και των πολεμιστών του και η αίγλη που την περιέβαλε αποτέλεσε ισχυρότατο κίνητρο ώστε, όχι μόνο ιδιώτες, αλλά και κοινότητες να εφευρίσκουν συγγενικούς δεσμούς με την πολιτεία του Ευρώτα σε μια προσπάθεια να πετύχουν αναγνώριση και αποδοχή. 

Έτσι έγινε και στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ., ο τότε Μέγας Αρχιερέας της Ιερουσαλήμ ισχυρίστηκε ότι είχαν κοινή καταγωγή οι  Εβραίοι και οι Σπαρτιάτες από τον Αβραάμ και τον Μωυσή. 

Ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Αρεύς ανταποκρίθηκε – έτσι τουλάχιστον ισχυρίζεται το κείμενο των Μακκαβαίων-θετικά στους εβραϊκούς ισχυρισμούς. Σύμφωνα με τον Πολ Κάρτλεζ, καθηγητή ελληνικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, αυτή ήταν μια μέθοδος των Εβραίων για να βρουν μια θέση συμβολικά μέσα στην τάξη του ελληνιστικού κόσμου και πιο πρακτικά, να αποκτήσουν έναν πιθανό σύμμαχο (δηλαδή τον βασιλιά Αρεα) ενάντια στις καταχρήσεις των επιθετικών ντόπιων μοναρχών του οίκου των Σελευκιδών. 

Νίκος Γιαννόπουλος 

ιστορικός

Πηγή: mixanitouxronou.gr

              

               

       Απόκοσμη ηχώ

Με διαπερνά το πορφυρό βλέμμα σου.

Στις παρυφές του μυαλού μου διεισδύει,

κλυδωνίζει τις κεραίες της απόστασης

που μας χωρίζει…

Το γκρίζο τείχος υψώνεται απειλητικό,

στη φαρέτρα της απουσίας σου

επιστρέφουν τα βέλη της καρδιάς μου.

Βαδίζουμε σε παράλληλους δρόμους…

Σ’ ένα παλιό γραμμόφωνο ηχεί

το τραγούδι του χωρισμού… 

Ραψωδία α’ (στίχ. 109-173)

Θεματικοί άξονες

 · (στίχ. 109-114): η προετοιμασία της Αθηνάς για το ταξίδι στην Ιθάκη

 · (στίχ. 115-126): η άφιξη Αθηνάς-Μέντη κι η εικόνα των μνηστήρων

 ·  (στίχ. 127-140): η υποδοχή Αθηνάς από Τηλέμαχο

 ·  (στίχ. 141-161): η φιλοξενία Αθηνάς από Τηλέμαχο

 · (στίχ. 162-173): το δείπνο και η διασκέδαση των μνηστήρων

  Το σχέδιο της Αθηνάς περιελάμβανε δύο στάδια και σ’ αυτούς τους στίχους εφαρμόζεται το 2^ο μέρος, καθώς το επίπεδο δράσης μεταφέρεται από τον Όλυμπο στην Ιθάκη, επειδή:

      α) προέχει η αφύπνιση του Τηλέμαχου

  β) είναι απαραίτητη η παρουσίαση της άσχημης κατάστασης στο παλάτι του Οδυσσέα

     γ) παρέχονται έμμεσες πληροφορίες για τον Οδυσσέα

  Ø Στίχ. 118-119: η Αθηνά μεταμορφώνεται σε Μέντη (= πρόκειται για το βασιλιά των Ταφιωτών. Ας σημειωθεί πως η Τάφος ήταν ένα νησί μεταξύ Ακαρνανίας και Λευκάδας) επειδή:

   α) είναι λογική η εμφάνισή του στο παλάτι αφού πρόκειται για παλιό φίλο του Οδυσσέα β) μπορεί να κερδίσει την εμπιστοσύνη του Τηλέμαχου ως φίλος και συνομήλικος του Οδυσσέα

γ) δε θα την υποψιαστούν οι μνηστήρες

  Ø Στίχ. 119-126: οι μνηστήρες λειτουργούν ως οικοδεσπότες στο παλάτι του Οδυσσέα, σπαταλούν ανενόχλητοι την περιουσία του και περιφέρονται προκλητικά στο χώρο. Ένα μέρος, εξάλλου, του υπηρετικού προσωπικού τους φροντίζει και τους υπηρετεί.

  Ø Στίχ. 150: ο Τηλέμαχος επιλέγει ένα μέρος «παράμερα από τους μνηστήρες» διότι: α) ντρέπεται για την κατάσταση που επικρατεί στο παλάτι

   β) δε θέλει να ενοχληθεί ο ξένος από την προκλητική στάση των μνηστήρων

  γ) επιθυμεί να κάνει στον ξένο ερωτήσεις σχετικά με τον πατέρα του και δεν θέλει κανείς άλλος ν’ ακούσει.

  Ø Θεσμός φιλοξενίας: στην ομηρική εποχή επρόκειτο για έναν ιερό θεσμό που προστατευόταν μάλιστα από το Δία (Ξένιος Δίας). Ήταν σημαντικός όμως και για πρακτικούς λόγους αφού δεν υπήρχαν πανδοχεία ή ξενοδοχεία για να υποδεχθούν τους ταξιδιώτες.

  Ø Τυπικό φιλοξενίας:

  1)  Υποδοχή και αρχικές περιποιήσεις (προσφώνηση, χειραψία, τακτοποίηση αντικειμένων φιλοξενούμενου).

  2) Λουτρό (λούσιμο, επάλειψη με λάδι και ντύσιμο του ξένου με καθαρά ρούχα).

  3) Τραπέζι (παράθεση γεύματος ή δείπνου, προσφορά τιμητικής θέσης για το φιλοξενούμενο, προσφορά νερού για να πλυθεί προ φαγητού).

  4) Ερωτήσεις (σχετικά με την ταυτότητα και την προέλευση του ξένου, το σκοπό επίσκεψης. Επακολουθεί διάλογος και συζήτηση.)

  5) Ικανοποίηση αιτήματος.

  6) Προσφορά διαμονής.

  7)  Προσφορά δώρων ως επισφράγιση της φιλίας.

  Ø Τηλέμαχος: προβληματισμένος, αγανακτισμένος με τους μνηστήρες, ανίκανος όμως να αντιδράσει. Θλιμμένος για την απουσία του πατέρα του, ονειροπόλος, νιώθει μοναξιά. Ευγενικός και φιλόξενος προς την Αθηνά-Μέντη, με ευγενικό ήθος και κοινωνική ευαισθησία, διακριτικός, αρχοντικός.

  Ø Μνηστήρες: αγέρωχοι και υπεροπτικοί, αλαζόνες, ανεύθυνοι, αναιδείς, οικειοποιούνται περιουσία που δεν τους ανήκει. Τους απασχολεί μόνο η προσωπική τους ικανοποίηση και φθάνουν στο σημείο να εξαναγκάζουν το Φήμιο να τραγουδήσει γι’ αυτούς.

  Ø Πολιτισμικά Στοιχεία:

  1)  Στοιχεία υπόδησης (στίχ. 109)

  2) Μέρη ανακτόρου (στίχ. 117)

  3) Οικιακά σκεύη (στίχ. 124)

  4) Έπιπλα (στίχ. 163)

  5) Χρηστικά αντικείμενα (στίχ. 121)

  6) Είδη διατροφής (στίχ. 126)

  7)  Είδη ψυχαγωγίας (στίχ. 171)

  8) Είδη οπλισμού (στίχ. 112)

  Ø Προϊδεασμός:

 ·     Στίχ. 129-132: η εξόντωση των μνηστήρων

 ·     Στίχ. 143-145: μνηστηροφονία

 ·     Στίχ. 152-153: συνομιλία με το Μέντη

Ραψωδία α’ (στίχ. 109-173)

Ασκήσεις Εμπέδωσης

    Να συμπληρώσετε τα κενά:

      1. Τα κύρια εφόδια της Αθηνάς για το ταξίδι της είναι α) ………………………………………… και  β) …………………………………………………………………………….    

      2. Η Αθηνά, μόλις έφθασε στο παλάτι του Οδυσσέα, αντίκρισε τους  ……………………………………..  που ……………………………………………………………………………..

      3. Η Αθηνά, προτού φθάσει στην Ιθάκη, πήρε τη μορφή του ………………………………………. που ήταν ………………………………………………………………………………

       4. Οι μνηστήρες παίζουν αμέριμνοι πεσσούς ενώ ο Τηλέμαχος ……………………………………

5. Προσφωνώντας το Μέντη, ο Τηλέμαχος δηλώνει …………………………………………………………………………………………………………………………………

6. Η Αθηνά-Μέντης τοποθέτησε το κοντάρι της …………………………………………………………………………………………………………………………………

     7. Ο Τηλέμαχος επιλέγει ένα μέρος «παράμερα από τους μνηστήρες» διότι

  α) ………………………………………………………………………………………………………………………………

 β) ……………………………………………………………………………………………………………………………..

 γ) ………………………………………………………………………………………………………………………………

        8. Ο ποιητής παρουσιάζει τους μνηστήρες ως α)………………………………………………………………………………. β)………………………………………………………………………………..

γ) ………………………………………………………………………………..

         9. Στο δείπνο του ξένου (στίχ, 154-161), η παρακόρη ………………………………………………,η κελάρισσα ………………………………, ο τραπεζάρχης ………………………………………………και ο κήρυκας …………………………………………………………………………………………………………………

  10) Ο Φήμιος, ένας περίφημος αοιδός της εποχής του, τραγουδούσε «από ανάγκη» στους μνηστήρες, δηλαδή …………………………………………………………………………………………