"A Sunlit Interior" 

 Carl Vilhelm Holsøe (1863-1935)

Καμηλοπάρδαλη εν δράσει...

Η καθημερινότητα των Ελλήνων φανερώνει χαρακτηριστικά της παιδείας τους

του Χαράλαμπου Κωνσταντίνου

Η συμπεριφορά του καθενός «προδίδει» την παιδεία που έχει αποκτήσει ως μέλος μέσα από τη συμμετοχή και δραστηριοποίησή του στην οικογενειακή, σχολική και κοινωνική ζωή.

Η συλλογιστική προσέγγισης του θέματος βασίζεται στην παραδοχή ότι η διαμόρφωση της κοινωνικής συμπεριφοράς κάθε ατόμου συνιστά δημιούργημα της επιρροής, κυρίως, του περιβαλλοντικού παράγοντα.

Με άλλα λόγια, στην κοινωνική συμπεριφορά συμπυκνώνονται οι εμπειρίες, τα βιώματα, οι στάσεις, οι αντιλήψεις, οι νοοτροπίες, οι πληροφορίες και, γενικά, οι ιδιαιτερότητες που βιώνει κάθε άτομο μέσα από τη συναναστροφή και την αλληλεπίδρασή του με πρόσωπα, θεσμούς, περιστάσεις και, συνολικά, με τη λειτουργία του κοινωνικού συστήματος.

Αυτό σημαίνει, τελικά, ότι η κάθε οικογένεια, το κάθε σχολείο και, γενικά, η κάθε κοινωνία, στο πέρασμα του χρόνου έχουν διαμορφώσει τη δική τους κουλτούρα, μέσα από την αλληλεπίδραση που συντελείται ανάμεσά τους, η οποία αποτυπώνεται στη συμπεριφορά των μελών τους.

Διατυπώνοντας διαφορετικά την άποψη αυτή, υποστηρίζουμε ότι η συμπεριφορά του μέλους της ελληνικής κοινωνίας, όπως αυτή εκδηλώνεται στην καθημερινότητά του και σε όλους τους τομείς, «προδίδει» την παιδεία που έχει αποκτήσει το μέλος μέσα από τη συμμετοχή και δραστηριοποίησή του στην οικογενειακή, σχολική και κοινωνική ζωή.

Αυτό, λοιπόν, το είδος παιδείας επιδιώκουμε να αναδείξουμε μέσα από χαρακτηριστικά παραδείγματα της συμπεριφοράς του παιδιού, του νέου και, γενικά, του Ελληνα πολίτη. Ιδού, λοιπόν, ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα, τα οποία δεν χρειάζεται να καταβάλει κανείς μεγάλη προσπάθεια για να τα παρατηρήσει και να τα αντιληφθεί στην καθημερινότητα των Ελλήνων, λόγω του ότι εμφανίζονται με υψηλή συχνότητα:

• Ενας ανησυχητικός αριθμός μαθητών όλων των βαθμίδων, μετά τη χρήση του περιεχομένου, πετά τη συσκευασία ή ακόμη και το περιεχόμενο των αναλώσιμων προϊόντων (γαριδάκια, μπισκότα, τσίχλα…) στους κοινόχρηστους χώρους του σχολείου ή σε όποιον άλλο εξωσχολικό κοινόχρηστο χώρο βρεθεί (πεζοδρόμιο, δρόμο…).

• Ενας μειοψηφικός, αλλά σταθερός, αριθμός φοιτητών, επανειλημμένα και συστηματικά, γράφει συνθήματα, κατά κανόνα, ακραία, χυδαία και κυρίως πολιτικού περιεχομένου, όχι σε πανό αλλά στους τοίχους των πανεπιστημιακών κτιρίων, παραβιάζοντας κάθε κριτήριο αισθητικής και, προφανώς, καταστρατηγώντας τη δημόσια και ιδιωτική ιδιοκτησία.

• Οι επιφάνειες μνημείων, ανδριάντων και αγαλμάτων επικαλύπτονται και βεβηλώνονται, συχνά και απροκάλυπτα, με τουλάχιστον αντιαισθητικά συνθήματα και γκράφιτι, προσβάλλοντας τη μνήμη σημαντικών προσωπικοτήτων της ιστορίας, του πολιτισμού και γενικά της κοινωνίας.

•Η ποιότητα του πολιτικού λόγου και της συμπεριφοράς αρκετών πολιτικών προσώπων, όχι μόνο στις προεκλογικές τους διαδικασίες αλλά και μέσα στην ίδια τη Βουλή, είναι από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα «κουλτούρας» συμπεριφοράς.

• Η χρήση χυδαίων και προσβλητικών εκφράσεων ή του φασκελώματος παρατηρείται καθημερινά σε μεγάλη συχνότητα, ακόμη και για επουσιώδη ζητήματα και συμβάντα.

• Ενας απροσδιόριστος αριθμός οδηγών σταθμεύει το αυτοκίνητό του κατά τέτοιον ατομικιστικό τρόπο, ώστε να στερεί τουλάχιστον μία θέση στάθμευσης σε οδηγούς που αναζητούν να σταθμεύσουν τα αυτοκίνητά τους.

• Οι άκρες των μικρών και μεγάλων δρόμων και οι παραλίες, σχεδόν πανελλαδικά, «στενάζουν» από σκουπίδια, κυρίως άδεια πλαστικά μπουκάλια νερού, κύπελλα καφέ, αποτσίγαρα, αποφάγια κ.ο.κ.

• Το πέταγμα του αποτσίγαρου ή ακόμη και του άδειου πακέτου από το παράθυρο του αυτοκινήτου και το άδειασμα του σταχτοδοχείου του αυτοκινήτου στους φωτεινούς σηματοδότες αποτελούν συνηθισμένη καθημερινή ενέργεια.

Επίσης, συνηθισμένο φαινόμενο αποτελούν:

•Η μεγάλη συχνότητα σε βανδαλισμούς και καταστροφές των στεγάστρων των αστικών και υπεραστικών συγκοινωνιακών φορέων και των τηλεφωνικών θαλάμων.

• Τα αναρίθμητα συνθήματα στους τοίχους των κατοικιών και οι δολιοφθορές σε σταθμευμένα αυτοκίνητα.

• Η παραβίαση του κόκκινου σηματοδότη, του μονόδρομου, καθώς και η αφαίρεση της προτεραιότητας από αρκετούς οδηγούς θεωρείται όχι μόνο φυσιολογική αλλά και «μάγκικη» κοινωνική στάση κ.λπ.

Αυτές και πολλές άλλες περιπτώσεις συμπεριφοράς οδηγούν στη διαπίστωση ότι ένας ερευνητικά απροσδιόριστος και, ασφαλώς, ανησυχητικός, αριθμός Ελλήνων πολιτών, σχεδόν όλων των ηλικιών, δίνει καθημερινά και συχνά δείγματα έλλειψης παιδείας, η οποία αποτυπώνεται στη συμπεριφορά τους με χαρακτηριστικά γνωρίσματα την αγένεια, την έλλειψη σεβασμού και αισθητικής, την ασυνέπεια, την ανευθυνότητα κ.ο.κ.

Αυτά τα δείγματα συμπεριφοράς, που, ενδεχομένως, από ορισμένους να εκλαμβάνονται ως «μικρής» πολιτισμικής και κοινωνικής εμβέλειας και σημασίας, φανερώνουν παγιωμένες αντιλήψεις, νοοτροπίες και πρακτικές, οι οποίες, όμως, αφενός δύσκολα ανατρέπονται γιατί ενισχύονται από τον τρόπο λειτουργίας του πολιτικού και κοινωνικού συστήματος, με γνωρίσματα, π.χ., την ανοχή και την ατιμωρησία, και αφετέρου απηχούν στην πράξη τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του στη διαχείριση των προσωπικών και κοινωνικών ζητημάτων.

Ολα αυτά, πέραν των γνωρισμάτων της επικρατούσας κουλτούρας, οδηγούν σε μια απαισιόδοξη διαπίστωση ότι η λειτουργία και το μέλλον της ελληνικής κοινωνίας, σε ζητήματα παιδείας και κοινωνικής συμπεριφοράς, δεν διαγράφεται ιδιαίτερα ευοίωνο.

Η διαπίστωση αυτή έχει τη σημασία της, δεδομένου ότι η λειτουργία των θεσμών και συνολικά του κοινωνικού συστήματος εξαρτάται από τις αξίες, τους κανόνες και τις πρακτικές που χρησιμοποιούν οι πολίτες μιας κοινωνίας σε όλα τα επίπεδα της καθημερινής επικοινωνίας και δραστηριοποίησής τους.

 Ο κ. Χαράλαμπος Κωνσταντίνου είναι καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Πηγή  kathimerini.gr

Κατάβαση...

20 βιβλία που πρέπει να διαβάσετε - ή και όχι

της Ηρώς Κουνάδη 

Παραπάνω από μισό δισεκατομμύριο λίστες με βιβλία που «πρέπει» να έχετε διαβάσει κυκλοφορούν στους διαδρόμους του διαδικτύου. Άλλες τόσες είναι και οι λίστες με τα ταξίδια που πρέπει να έχετε κάνει, τις ταινίες που πρέπει να έχετε δει, τα άλμπουμ που πρέπει να έχετε ακούσει και πάει λέγοντας. Όσο επιτακτικό και αν ακούγεται αυτό το «πρέπει», στην πραγματικότητα κανείς δεν σας εγγυάται ότι τα συγκεκριμένα βιβλία θα σας αρέσουν/ θα σας διασκεδάσουν/ θα σας κάνουν καλύτερο άνθρωπο ή, έστω, θα έχουν κάτι να σας πουν. Πολλές από αυτές τις λίστες φτιάχτηκαν πριν από πολλά πολλά χρόνια, από ανθρώπους μιας άλλης γενιάς στην οποία διαφορετικοί συγγραφείς είχαν να πουν διαφορετικά πράγματα. Όπως λέγαμε και πριν από έναν περίπου χρόνο (τότε που πολλοί από εσάς σπεύσατε να διαφωνήσετε, πράγμα που απολαύσαμε όσο και το να σπεύδατε να συμφωνήσετε) δεν άλλαξε η ζωή μας όταν διαβάσαμε τις Μεγάλες Προσδοκίες του Ντίκενς. Κάποιου άλλου, όμως, ίσως να άλλαξε. Ακριβώς επειδή όλη αυτή η συζήτηση είναι εντελώς υποκειμενική –όπως και κάθε άλλο πράγμα στη ζωή– συγκεντρώνουμε εδώ τα είκοσι βιβλία στα οποία αξίζει να δώσετε μια ευκαιρία, μαζί με είκοσι (περίπου) λέξεις για το καθένα. Μπορεί να σας αλλάξουν την κοσμοθεωρία, μπορεί να βαρεθείτε και να τα παρατήσετε στη μέση, μπορεί να τα μισήσετε και να έχετε ένα ενδιαφέρον θέμα για να ωρύεστε σε αντίστοιχες συζητήσεις. Δεν θα ξέρετε ποτέ αν δε δοκιμάσετε. 

Ο Φύλακας στη Σίκαλη, JD Salinger: Ένας έφηβος που αδυνατεί να συμβιβαστεί με τον κόσμο γύρω του το σκάει από το σπίτι και η Αμερική του ’50 ζωντανεύει μέσα από τις σελίδες της περιπέτειάς του. 
Πόλεμος και Ειρήνη, Λέων Τολστόι: Ένα έπος 1.225 σελίδων που βλέπει μέσα από τα μάτια πέντε αριστοκρατικών οικογενειών της Ρωσίας την γαλλική εισβολή και την επιρροή της στην τσαρική Ρωσία. 
1984, George Orwell: Ο μεγάλος αδερφός σε παρακολουθεί. Κι εσένα και τον Γουίνστον Σμιθ, που ζει στον εφιαλτικό κόσμο της Ωκεανίας, μιας χώρας υπό ανατριχιαστικά απολυταρχικό καθεστώς, και σε συνεχή πόλεμο με δύο άλλες υπερδυνάμεις. Ένα μελλοντολογικό αριστούργημα γεμάτο (πάντα επίκαιρες) πολιτικές αναφορές.
 Έρωτας στα χρόνια της χολέρας, Gabriel Garcia Marquez: Δυο νέα παιδιά ερωτεύονται, ο πατέρας της νεαρής όμως έχει αντιρρήσεις που τους χωρίζουν. Θα ξαναβρεθούν 51 χρόνια, 9 μήνες και 4 ημέρες αργότερα, έχοντας ζήσει δυο ζωές υπό τη δαμόκλειο σπάθη της χολέρας –και του άσβεστου έρωτά τους. Ο σπουδαίος μετρ της λογοτεχνίας στα καλύτερά του. 
Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών, JRR Tolkien: Δεν μας ενδιαφέρει το ότι έχετε δει τις ταινίες. Ούτε το ότι θεωρείτε πως ένα βιβλίο φαντασίας δεν έχει θέση ανάμεσα σε λογοτεχνικά αριστουργήματα. Το σύμπαν του Τόλκιν είναι μια ολόκληρη μυθολογία μόνο του, η ιστορία του επική και οι συμβολισμοί του παραπάνω από σπουδαίοι. 
Ανεμοδαρμένα Ύψη, Emily Bronte: Ο απόλυτος (και πιο πολυδιασκευασμένος) έρωτας δεν είναι ρομαντικός, ούτε τρυφερός, ούτε αγνός. Είναι άγριος, εγωιστικός και καταστροφικός. Κάποιος έπρεπε να το πει επιτέλους αυτό. Το είπε, εξαιρετικά, η Έμιλυ Μπροντέ.
Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια, Harper Lee: Ο αμερικανικός Νότος της δεκαετίας του ’30… παραλογίζεται με τις φυλετικές και κοινωνικές διακρίσεις, και δύο παιδιά παρακολουθούν τον δικηγόρο μπαμπά τους να αγωνίζεται για να υπερασπιστεί (άκουσον, άκουσον) έναν μαύρο. Έγκλημα και Τιμωρία, Fyodor Dostoyevsky: Ένας φοιτητής, ο Ρασκόλνικωφ, που έγινε δολοφόνος διαμαρτυρόμενος για την κοινωνική αδικία και καταγγέλλοντάς την, προβληματίζεται για το αν είναι εγκληματίας ο ίδιος, ή εγκληματική η κοινωνία στην οποία ζει. Δυο αιώνες αργότερα, ο Ντοστογιέφσκι εξακολουθεί να αλλάζει τον κόσμο. 
Ιστορία Δύο Πόλεων, Charles Dickens: Δύο πόλεις, το Λονδίνο και το Παρίσι, και πολλοί διαφορετικοί πρωταγωνιστές στιγματισμένοι από ένοχα οικογενειακά μυστικά και άδικες κατηγορίες κατασκοπία και προδοσίας. Μια ιστορία 522 σελίδων που ξεκινά με την εμβληματική φράση «ήταν οι καλύτερες εποχές, ήταν οι χειρότερες εποχές» και εκτυλίσσεται στο σκοτεινό σκηνικό του 18ου αιώνα (από το 1775 μέχρι το 1793, για να είμαστε ακριβείς).
 Ο Άρχοντας των Μυγών, William Golding: Μια παρέα παιδιών είναι οι μοναδικοί επιζήσαντες ενός αεροπορικού ατυχήματος σε ένα ερημονήσι. Στην προσπάθεια να οργανώσουν την ζωή τους εκεί και να επιβιώσουν, θα επαναλάβουν τα λάθη των ενηλίκων που κατακρίνουν. 
Λολίτα, Vladimir Nabokov: Το αγαπημένο ίσως βιβλίο των λογοκριτών του πλανήτη, μιλά για τον έρωτα ενός μεσήλικα για μία δωδεκάχρονη. Πριν βιαστείτε να φωνάξετε «στην πυρά», ρίξτε του μια ματιά. 
Μόμπι Ντικ, Herman Melville: Του χαρίσαμε μια θέση στη λίστα με τα αριστουργήματα που δεν χρειάζεται να διαβάσετε, σας εξοργίσαμε, οπότε επανερχόμαστε. Ο πλοίαρχος Αχάμπ και το πολυεθνικό του πλήρωμα αναζητούν μια φάλαινα την οποία ο καπετάνιος θέλει να εκδικηθεί για τη ζημιά που του προκάλεσε, σε ένα θαλασσινό έπος 926 σελίδων. 
Ο Μικρός Πρίγκιπας, Antoine De Saint-Exupery: Επανεκδόσεις επί επανεκδόσεων και διασκευές επί διασκευών κάνουν το τρυφερό και γεμάτο συμβολισμούς «παραμύθι για μεγάλους» που έγραψε ένας πιλότος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το πιθανότερο να έχετε ήδη διαβάσει από αυτήν εδώ τη λίστα.
 Οι Άθλιοι, Victor Hugo: Και πάλι, δε μας νοιάζει πόσες εκδοχές της έχετε δει στη μεγάλη (ή και τη μικρή) οθόνη. Η ιστορία του Γιάννη Αγιάννη και του Ιαβέρη που τον κυνηγά όλη του τη ζωή επειδή έκλεψε ένα καρβέλι ψωμί είναι πολύ πιο συγκλονιστική στο χαρτί. 
Δράκουλας, Bram Stoker: Ο συγγραφέας του έργου που ενέπνευσε μια ολόκληρη βιομηχανία-χρυσωρυχείο ιστοριών με βαμπίρ πέθανε φτωχός και άσημος, πεπεισμένος ότι είχε αποτύχει. Κάντε του τη χάρη και διαβάστε το αριστούργημα που έγραψε –θα πετάξετε όλες τις πανάκριβες απομιμήσεις του από το παράθυρο την επόμενη μέρα. 
Στο Δρόμο, Jack Kerouac: Η γενιά των beatnicks τα βάζει με το μεταπολεμικό αμερικανικό όνειρο παίρνοντας τις (μεγάλες) αποστάσεις της από τον καθωσπρεπισμό της αστικής τάξης, τις κατεστημένες της εξουσίες και αξίες. Το road trip και η Αμερική του ’50 στα καλύτερά τους. 
Οι περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς, Sir Arthur Conan Doyle: Χρειάζεστε συστάσεις; Δε νομίζουμε. Ο Σέρλοκ Χολμς είναι ένας από τους πιο ενδιαφέροντες (αντι)ήρωες της παγκόσμιας λογοτεχνίας και αν νομίζετε ότι οι ιστορίες του είναι ελαφριές γι’ αυτήν εδώ τη λίστα, μάλλον κάνετε λάθος. 
Τα σταφύλια της οργής, John Steinbeck: Μία δραματική περιγραφή της ζωής των φτωχών αγροτών της Αμερικής την εποχή της κρίσης του 1929. Διαβάζεται δύσκολα, αλλά είναι υπόδειγμα ρεαλιστικού μυθιστορήματος, και γι’ αυτό αξίζει μια ευκαιρία. 
Ρεβέκκα, Daphne Du Maurier: Ωραίο θα ήταν να μην έχετε δει την ομώνυμη ταινία του μετρ Άλφρεντ Χίτσκοκ, για να μην ξέρετε τι γίνεται στο τέλος. Όπως και να ‘χει, όμως, η Ρεβέκκα είναι ένα από τα πιο υποβλητικά ψυχολογικά θρίλερ που τυπώθηκαν ποτέ –κι αν μας επιτρέπετε την ιεροσυλία, θα τολμήσουμε να πούμε ότι το βιβλίο είναι και λίγο πιο τρομαχτικό από την ταινία. 
Θαυμαστός καινούριος κόσμος, Aldous Huxley: Στο Παγκόσμιο Κράτος, οι άνθρωποι αναπαράγονται τεχνητά σε κρατικά κέντρα και μεγαλώνουν μέσα σε φιάλες. Χωρίζονται από τη στιγμή της γονιμοποίησης σε τάξεις. Τα ωάρια που ανήκουν στις τρεις κατώτερες τάξεις κλωνοποιούνται δημιουργώντας φουρνιές ομοιόμορφων ανθρώπων, που θα χρησιμοποιηθούν ως εργάτες σε εργοστάσια. Τον τυποποιημένο αυτόν κόσμο αναστατώνει ο Τζον, νεαρός που γεννήθηκε σε "καταυλισμό αγρίων" και μεγάλωσε διαβάζοντας Σαίξπηρ –απαγορευμένο στο Παγκόσμιο Κράτος επειδή «διεγείρει τα πάθη». 

Πηγή: www.in2life.gr

"Ο άνθρωπος μοιάζει με κλάσμα όπου ο αριθμητής είναι ο πραγματικός εαυτός του και ο παρονομαστής η ιδέα που έχει για τον εαυτό του. 

Όσο μεγαλύτερος ο παρονομαστής, τόσο μικρότερη η αξία του κλάσματος. 

Και όσο ο παρανομαστής διογκώνεται προς το άπειρο, τόσο το κλάσμα τείνει προς το μηδέν."

Λέων Τολστόι (1828-1910)

Μεγάλος Ρώσος συγγραφέας, εκπρόσωπος της ρεαλιστικής λογοτεχνίας. Γεννήθηκε το 1828 στη Γιασνάγια Πολιάνα. Οι γονείς του πέθαναν νωρίς και την ανατροφή του μικρού Λέων και των αδελφών του ανέλαβαν μακρινοί συγγενείς της οικογένειας. Ύστερα από μιά άσωτη ζωή κατετάγη στο Ρωσικό στρατό και παράλληλα έκανε τις πρώτες συγγραφικές του απόπειρες, με τα αυτοβιογραφικό του βιβλίο Τα παιδικά χρόνια που δημοσιεύτηκε το 1852. Κατά τη διάρκεια της θητείας του στο στρατό γράφει την τριλογία Η Σεβαστούπολη το Δεκέμβρη του 1854, Η Σεβαστούπολη το Μάη του 1855, Η Σεβαστούπολη τον Αύγουστο του 1855. Το 1857 παραιτείται από το στρατό και λίγα χρόνια αργότερα ανοίγει σχολείο στη γεννέτειρα του, στο οποίο διδάσκει ο ίδιος. Εκείνη την εποχή ταξίδεψε αρκετά σε χώρες της Ευρώπης. Οι Κοζάκοι ένα από τα σημαντικότερα δημιουργήματα του ξεκίνησαν να γράφονται από το συγγραφέα το 1852 και ολοκληρώθηκαν το 1863. Το 1805 δημοσιεύει το Πόλεμος και Ειρήνη, ένα έργο που περιγράφει τη Ρωσία από όλες τις πλευρές και αποτελεί ένα από τα αριστουργήματα της Παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ακολουθεί άλλο ένα σπουδαίο έργο της ρωσικής λογοτεχνίας, Η Άννα Καρένινα που δημοσιεύτηκε το 1877. Οι τρεις θάνατοι, Οι σημειώσεις ενός τρελού, Ο διάβολος είναι μερικά σημαντικά ακόμη έργα του συγγραφέα. Ο Λέων Τολστόϊ πέθανε το 1910 από πνευμονία στην περιοχή Αστάποβο σε ηλικία 82 ετών.

Τρυφερό γουρουνάκι!