Κ.Γ.Καρυωτάκης  «Βράδυ»

      1. Το συγκεκριμένο ποίημα γράφτηκε το 1927 και αποτελεί ένα δείγμα γραφής από τη νεοσυμβολιστική περίοδο του ποιητή. Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της;

    2. Η λέξη – κλειδί του ποιήματος είναι ο ίδιος ο τίτλος, δηλ. το «Βράδυ». Ποιες οι σημασίες που λαμβάνει; Απαντάται και σε άλλα σημεία του ποιήματος;

3. Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο του ποιήματος και της νεοσυμβολιστικής τάσης του Καρυωτάκη είναι το στήσιμο εικόνων που επενδύονται και με ήχους. Να εντοπίσετε αυτές τις εικόνες και να τις παρουσιάσετε. 

4. Ο ποιητής δημιουργεί σκόπιμα μια παράξενη ατμόσφαιρα. Ποιο είναι το χαρακτηριστικό της; Πώς προβάλλονται ο χρόνος, ο χώρος και οι διάφοροι ήχοι;

5. Η χρήση του πρώτου προσώπου φέρνει στο μυαλό του αναγνώστη το ίδιο το ποιητικό υποκείμενο; Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το ποίημα να αποκτά μια προσωπική και ρομαντική χροιά; Ναι ή όχι και γιατί; 

6. Ποιος ο χώρος του ποιήματος; Είναι αστικός ή τοποθετείται στην περιφέρεια; Πώς συνδέεται με τη ψυχική διάθεση του ποιητή;

7. Το ποίημα που ακολουθεί έχει τίτλο «Βράδυ σ’ ένα χωριό» (Σκιές, 1920) και δημιουργός του είναι ο ποιητής Λάμπρος Πορφύρας. Πρόκειται για ένα ποίημα παρόμοιας θεματικής, συνάμα όμως παρουσιάζει σημεία διαφοροποίησης από το αντίστοιχο ποίημα του Κ. Καρυωτάκη. Να εξετάσετε τις ομοιότητες αλλά και τις διαφορές τους ως προς το ύφος, την τεχνοτροπία και τις ιδέες.

Γαληνεμένη, ξάστερη, γαλάζια πέρα ὡς πέρα,

κρουστάλλινη ἀπ’ τὸν ὄρθρο της ὡς τὸν ἑσπερινό της

κι εἶχε πλανέψει καὶ τ’ ἀχνὸ χρυσὸ φεγγάρι ἡ μέρα

κι ἀργοταξίδευε ἄγρυπνο κι αὐτὸ στὸν οὐρανό της.

Τώρα ἀποκάτω ἀπ’ τὰ βουνὰ τὰ θεϊκά, ποὺ ἰσκιῶσαν,

μαζῶξαν τὰ κοπάδια τους ἀπ’ τὰ λιβάδια οἱ στάνες,

τοῦ κάμπου τὰ μικρόπουλα σωπάσανε· θολῶσαν

τὰ στενορύμια τοῦ χωριοῦ κι οἱ αὐλές τους μὲ τὶς δράνες.

Πλῆθος οἱ ὁλόχαρες φωνές· καὶ σβῆσαν λίγο λίγο··

κάποια τζιτζίκια μοναχὰ λαλοῦν καὶ πρὸς τ’ ἀμπέλια

κάποιες κοπέλες ξένοιαστες, γυρνώντας ἀπ’ τὸν τρύγο,

σκορπᾶνε ἀκόμα στὴν ἐρμιὰ τὰ δροσερά τους γέλια.

῎Ω! σὰν ἀρχίση γύρω μου γιὰ πάντα νὰ νυχτώνη,

δὲ θέλω τὰ ξερόφυλλα νὰ τρεμοφτερουγίζουν

στὸ δρόμο μου κι ἀπάνω μου οἱ ὀρφανεμένοι κλῶνοι

μ’ ἕνα βραχνὸ παράπονο νὰ μὲ καλονυχτίζουν.

Θέλω τὸ βράδυ, ποὺ θαρθῆ νὰ μ’ ἀγκαλιάση, νάναι

εἰρηνικὸ σὰν τ’ ἀγαθό, σὰν τ’ ἅγιο ἐτοῦτο βράδυ,

πὼς πέφτ’ ἡ νύχτα τὰ τρελὰ τζιτζίκια νὰ ξεχνᾶνε

καὶ νὰ μοῦ λένε γιὰ τὸ φῶς καὶ μέσα στὸ σκοτάδι.

Θέλω οἱ θαμπές μου οἱ θύμησες στὸ βάθος νὰ περνοῦνε

σὰν τὶς κοπέλες τοῦ χωριοῦ κι ἐκεῖνες· νάχω γείρει

στὴ γριὰν ἐλιά μας, νὰ γρικῶ σκυφτὸς ν’ ἀχολογοῦνε

τὰ γέλια τους ἀπ’ τῆς ζωῆς μακριὰ τὸ πανηγύρι...

Άσκηση Εμπέδωσης στις Δευτερεύουσες Επιρρηματικές Προτάσεις

Στις προτάσεις που ακολουθούν να εντοπίσετε τις δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις, να υπογραμμίσετε το σύνδεσμο εισαγωγής και να δηλώσετε το συντακτικό τους ρόλο:

1. Εάν δε διαβάσεις τα αυριανά σου μαθήματα, δε θα πάμε πουθενά.

2. Μόλις έμαθε το δυσάρεστο γεγονός, ήλθε αμέσως κοντά της. 

3. Κι αν σου μιλάει άσχημα και σε προσβάλλει, εσύ πρέπει να αδιαφορήσεις.

4. Αφού του μίλησες με τέτοιο τρόπο, καλά έκανε και έφυγε.

5. Ήταν τόσο σκληρός και αδιάλλακτος, που έμεινε τελικά χωρίς κανένα φίλο.

6. Μολονότι είχε πυρετό, πήγε στη σχολή του γιατί έπρεπε να παραδώσει μια εργασία.

7. Αγόρασε ένα πολύ ζεστό παλτό για να μην κρυώνει.

8. Θα σου τα πω όλα όταν έρθεις από τη δουλειά.

9. Δεν είναι τόσο ανόητος, για να δεχτεί αυτές τις απαράδεκτες προτάσεις.

10. Μια και ήρθες, έλα να φάμε, να πιούμε και να θυμηθούμε τα παλιά.

11. Ο πατέρας ξεκίνησε για τη δουλειά, πριν να χαράξει ο ήλιος.

12. Αμφιβάλλω αν θα πετύχει το πρόγραμμά του.

13. Χάρηκα, που σε είδα ύστερα από τόσα χρόνια.

14. Δε θα καταφέρει να με μεταπείσει ακόμα και αν με παρακαλέσει.

15. Καθώς περπατούσα σ’ ένα κεντρικό δρόμο της πόλης, συνάντησα ένα παλιό συμμαθητή μου.

16. Καθώς δεν είχε βρέξει πολύ καιρό, η σοδειά καταστράφηκε.

17. Απέφυγα να τον ρωτήσω γιατί άργησε να γυρίσει, επειδή τον είδα θυμωμένο.

18. Δε συμπεριφέρεσαι όπως πρέπει.

19. Έπρεπε να τον τιμωρήσεις, να μην το ξανακάνει.

20. Μιλούσε τόσο σιγά, που δύσκολα τον άκουγες.

21. Δε νομίζω ότι είναι τόσο αφελής, για να δεχτεί τους όρους του συνεταίρου του.

22. Δεν έχετε δικαίωμα να πάρετε μέρος στις εξετάσεις.

23. Αν δεν καταλαβαίνεις, να μη μιλάς.

24. Όταν βρισκόταν σε μικρή ηλικία, ξενιτεύτηκε χωρίς να αφήσει ίχνη πίσω του.

25. Θα είχες δίκιο να θυμώσεις, αν συμπεριφερόμουν τόσο άσχημα.

26. Θα αντισταθούμε αν και δεχόμαστε πολλές πιέσεις.

27. Έχουν συμπληρωθεί δύο χρόνια, που έφυγε για την Αμερική.

28. Ανησυχούσα, γιατί δεν ήξερα πού βρισκόσουν.

29. Έτρεχε αμέσως όπου τον καλούσαν.

30. Και πατέρας του να ήταν, δε θα το ανεχόταν.

31. Μια στιγμή να ξέφευγε από την προσοχή σου, θα την έκανε τη ζημιά.

32. Έκανε ό,τι μπορούσε για να πετύχει στην αποστολή του.

33. Με θύμωσε τόσο πολύ και παραφέρθηκα.

34. Σας υπόσχομαι να είμαι πάντα προσεκτικός και επιμελής.

35. Με συγχωρείτε, που έφυγα βιαστικά.

36. Προσπαθεί να σε βοηθήσει γιατί σ’ αγαπάει.

37. Έγινε μούσκεμα, μια και έβρεχε.

38. Αν και είχε προετοιμαστεί καλά για τις εξετάσεις, δεν έγραψε καλά.

39. Σας παρακάλεσα να δείξετε κατανόηση, ακόμη κι αν δεν μπορείτε.

40. Δε θα σου απαντήσει, διότι αυτή τη στιγμή απουσιάζει.

Αντώνης Σαμαράκης «Ζητείται ελπίς»

1. Το κείμενο που διαβάσατε είναι ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα μεταπολεμικού διηγήματος. Να εντοπίσετε τα χαρακτηριστικά του:

2. Να διακρίνετε το διήγημα σε δύο νοηματικές ενότητες και να δώσετε έναν πλαγιότιτλο για την καθεμιά.

3. Ο τίτλος του κειμένου «Ζητείται ελπίς» αποτελεί έκκληση για τον εντοπισμού κάποιων στηριγμάτων και - αν ναι - ποιων;

4. Να εντοπίσετε το χωροχρόνο και τα κεντρικά πρόσωπα του διηγήματος.

5.   Να σχολιάσετε και να δικαιολογήσετε την ευρεία χρήση αποσιωπητικών στο κείμενο που διαβάσατε. Τι επιθυμεί να πετύχει ο συγγραφέας, Αντώνης Σαμαράκης;

6. Να εντοπίσετε το πρόσωπο της αφήγησης, την οπτική γωνία του αφηγητή και να δικαιολογήσετε τη συγκεκριμένη επιλογή.

7. Γιατί ο συγγραφέας γίνεται καυστικός και ειρωνικός χρησιμοποιώντας τη φράση «Το πανόραμα της ζωής»(1^η νοηματική ενότητα);

8. Τι συνοψίζει η εμφατική επανάληψη της φράσης «Δεν υπάρχει πλέον ελπίς» (2^η νοηματική ενότητα); 

9. Σε ποιο σημείο πληροφορούμαστε το επάγγελμα του ήρωα; Έχουμε αυτή τη στιγμή ταύτιση του ήρωα, του αφηγητή και του συγγραφέα;

        10. Να σχολιάσετε τη γλώσσα και το ύφος του διηγήματος:

11. Ν’ αντιστοιχίσετε τις ακόλουθες προτάσεις με τα κατάλληλα σχήματα λόγου:

«Φώναξε το γκαρσόνι»	αντίθεση
«είχε ιδρώσει, κι όμως δεν έκανε ζέστη»	οπτική εικόνα
«Ήρθε ο καφές»	μεταφορά
«Σύγχυση στον τομέα των ιδεών, σύγχυση στον κοινωνικό τομέα, σύγχυση…»	ασύνδετο σχήμα
«Μερικά φώτα είχαν ανάψει κιόλας στα μαγαζιά αντίκρυ. »	παρομοίωση
«η σκιά του καινούριου πολέμου,, η Ινδοκίνα, οι δύο αυτοκτονίες…, η Κοσμική Κίνησις…»	ακουστική εικόνα
«Σαν να είχε ένα σημάδι πάνω του που το μαρτυρούσε.»	επανάληψη

Ο Αντώνης Σαμαράκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1919. Μετά το απολυτήριο από το Β' Γυμνάσιο, σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής συμμετείχε στην εθνική αντίσταση. Το 1944 συνελήφθη από τους Ναζί και καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά κατάφερε να αποδράσει. Το 1963 νυμφεύτηκε την Ελένη Κουρεμπανά.

Εργάσθηκε ως εμπειρογνώμων της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας των Ηνωμένων Εθνών σε πολλές χώρες για κοινωνικά θέματα και το 1989 ανακηρύχθηκε Πρεσβευτής Καλής Θέλησης της UNICEF για τα παιδιά του κόσμου.

Η πρώτη του ουσιαστική εμφάνιση στον λογοτεχνικό χώρο γίνεται το 1954 με την έκδοση της συλλογής διηγημάτων Ζητείται ελπίς. Πρόκειται για έναν από τους περισσότερο μεταφρασμένους Έλληνες πεζογράφους, καθώς τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες.

Το έργο του Σαμαράκη έχει έντονο το στοιχείο της κοινωνικής καταγγελίας και αντικατοπτρίζει τις προσωπικές του ανησυχίες για το παρόν και το μέλλον της σύγχρονης κοινωνίας. Χρησιμοποίησε απλή γλώσσα και μη επιτηδευμένο ύφος και προσέγγισε τα θέματά του από μια έντονα ανθρωποκεντρική γωνία. Χαρακτηριζόταν από την αγάπη του για τους νέους. Δική του ιδέα ήταν η δημιουργία της Βουλής των Εφήβων, που οδήγησε στη διοργάνωση άτυπων συνεδριάσεων της Βουλής, όπου δίνεται ο λόγος σε νέους από όλη τη χώρα.

Ο Αντώνης Σαμαράκης έφυγε από τη ζωή στις 8 Αυγούστου του 2003. Σύμφωνα με επιθυμία του, το σώμα του δωρήθηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για έρευνες των φοιτητώv της Ιατρικής.

https://el.wikipedia.org/wiki/