Πώς ένας καλός δάσκαλος μπορεί να γίνει καλύτερος

Οι πολύ καλοί δάσκαλοι είναι καταπληκτικοί, αλλά σπάνιοι…

Άννα Παππά, δασκάλα συγγραφέας παιδαγωγικών βιβλίων

Βασισμένο στο How Α Good Teacher Becomes Great

Η άγνοια μερικών δασκάλων, που δεν είναι σε θέση να εφαρμόσουν τις βασικές οδηγίες διδακτικής, είναι τρομακτική. Το να είσαι σπουδαίος δάσκαλος, είναι μία απίστευτη πρόκληση ώστε να είσαι συνεπής με το λειτούργημα.

Οι προικισμένοι δάσκαλοι εντοπίζουν τα αδύνατα και τα δυνατά σημεία της διδακτέας ύλης, κάνοντας λεπτομερείς εκτιμήσεις ξανά και ξανά ώστε να εντοπίσουν την «ουσία του πράγματος» πάνω στην οποία θα βασίσουν τη διδασκαλία.

Προτρέπουν τους μαθητές τους στην αυτο-κατευθυνόμενη μάθηση, γνωρίζουν καλά πώς η τεχνολογία συμβάλλει στη μάθηση και έχουν το χάρισμα που κάνει τους μαθητές να ανυπομονούν να μάθουν από αυτούς, να περιμένουν πώς και πώς το μάθημά τους.

Γνωρίζουν καλά ποια πράγματα είναι για το «θεαθήναι» και ποια για το «δημιουργείν». Ποια δηλαδή είναι ορατά από τα 3 μέτρα και ποια δίνουν στο δάσκαλο και στο μαθητή το φως για την ανακάλυψη.

Οι χαρισματικοί δάσκαλοι δημιουργούν θετικό περιβάλλον, όπου κάθε μαθητής αισθάνεται ασφαλής όταν μοιράζεται τις σκέψεις του με τους συμμαθητές του, κάνει ερωτήσεις και συμμετέχει σε συζητήσεις.

Η ύλη που διδάσκουν και τα εποπτικά μέσα που χρησιμοποιούν, επιλέγουν να είναι μέσα στις μαθησιακές δυνατότητες των μαθητών τους παράλληλα όμως να διεγείρουν και τις Ζώνες Επικείμενης Ανάπτυξής τους, ώστε κάθε φορά να κάνουν ένα βήμα εμπρός. Φροντίζουν κάθε τι νέο να έρχεται στην κατάλληλη στιγμή, ώστε να προκαλεί εύστοχες ερωτήσεις και ομαδικούς προβληματισμούς.

Η μετάδοση της γνώσης πρέπει να είναι σαφής και καθαρή, σχεδιασμένη για αμφίδρομη δράση και για δημιουργία περίπλοκων ακολουθιών συλλογισμών.

Οι γονείς να είναι πλήρως ενήμεροι για ό,τι συμβαίνει στην τάξη, όχι μόνο μέσω των ενημερωτικών σημειωμάτων ή της βαθμολογίας των παιδιών τους, αλλά και με τη χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας. Συνιστάται η τακτική, εκ του σύνεγγυς, ενημέρωση των γονέων γιατί τους κάνει να αισθάνονται μέλη της σχολικής κοινότητας, πράγμα που το εκτιμούν πολύ.

Οι αποδοτικοί δάσκαλοι συνεδριάζουν συχνά, συνεισφέρουν ενεργά στις συνεδριάσεις, πηγαίνουν προετοιμασμένοι και ενδιαφέρονται για τον συνάδελφό τους που έχει πραγματική ανάγκη τη βοήθειά τους ή απλά θέλει να ακούει τη γνώμη τους.

Δε «σπάζουν» το φωτοτυπικό μηχάνημα με τόνους φωτοτυπιών. Δανείζονται τις φόρμες των συναδέλφων τους και δανείζουν σε αυτούς με προθυμία το δικό τους διδακτικό υλικό. Το σχολείο είναι ο κοινός τους τόπος και η προσπάθεια είναι ομαδική.

Κατά την καθημερινή πρακτική, οι προικισμένοι δάσκαλοι δεν έχουν στεγανά ούτε με τους μαθητές, ούτε με τους συναδέλφους τους, ούτε με την κοινότητα των γονέων. Η πρακτική αυτή είναι ωφέλιμη για όλους, περισσότερο όμως για τα παιδιά.

Αλλά για το δάσκαλο, που είναι σπουδαίος, τα παραπάνω δεν είναι αρκετά, διότι, εν τέλει, για να θεωρείται πράγματι σπουδαίος πρέπει να σπάσει πολλούς ακόμη από τους κώδικες του λεγόμενου καλού δασκάλου.

Αλλά, πώς ένας καλός δάσκαλος γίνεται «Μεγάλος»; Θα επιχειρήσουμε, όσο πιο επιγραμματικά μπορούμε, να κωδικοποιήσουμε τα βήματα:

1. Δημιουργείστε στερεές σχέσεις

Η μάθηση επιφέρει προσωπικές και κοινωνικές αλλαγές. Παρομοίως, η δημιουργία προσωπικών και κοινωνικών σχέσεων συνεισφέρει στην ακαδημαϊκή βελτίωση του δασκάλου. Οι προσωπικές σχέσεις πρέπει να αναπτύσσονται μεταξύ όλων των μελών της σχολικής κοινότητας, συμπεριλαμβανομένων και των γονέων.

2. Συνεχής προσπάθεια για βελτίωση

Ως δάσκαλος παίζεις πολλούς ρόλους: συνάδελφος, προϊστάμενος, εκπονητής σχεδίων, αναμεταδότης κουτσομπολιών, φίλος. Καταϊδρωμένος από την προσπάθεια να βελτιώσεις την απόδοσή σου, έχεις την προσδοκία να γίνεις καταξιωμένος λειτουργός, με προσήκουσα εμπειρία. Τα περισσότερα πανεπιστημιακά προγράμματα, πέρα από βασικές γνώσεις δεν σου προσφέρουν καμία εμπειρία, καθώς στοχεύουν στο πώς θα σταθείς στη σχολική τάξη αποκτώντας τις βασικές γνώσεις, οι οποίες πιθανόν να έχουν, εν τω μεταξύ, απαξιωθεί, καθώς δεν αντικαταστάθηκαν από άλλες σύγχρονες. Οι Μεγάλοι Δάσκαλοι ψάχνουν ακατάπαυστα, όχι για πιο αποτελεσματικούς και ανατρεπτικούς τρόπους διδασκαλίας, αλλά για να κατανοήσουν τις αποχρώσεις, τις μικροδιαφορές, που θα έκαναν τη διδασκαλία τους αποδοτικότερη.

3. Προσπάθεια για εξατομίκευση

Η διαφοροποίηση από τις κλασικές φόρμες, από τα βαλτωμένα ισχύοντα, είναι μία εξαιρετική τακτική που θα σε κάνει διαφορετικό, σπουδαίο και καινοτόμο. Οι μαθητές δεν είναι όλοι όμοιοι και ισοδύναμοι. Συνεπώς έχουν διαφορετικές ανάγκες, όχι μόνο στους όρους μάθησης αλλά και στο ρυθμό, στο περιεχόμενο και στην ακολουθία. Σε ένα παραδοσιακό περιβάλλον οι μαθητές πρέπει να ασκηθούν στα ίδια πρότυπα, στα ίδια επίπεδα επάρκειας, που όμως είναι αταίριαστα και για μερικούς ανεπαρκή. Συνεπώς μία προσπάθεια για εξατομικευμένη μάθηση, μέσα στην τάξη, μπορεί να γίνει πραγματικότητα από έναν σπουδαίο δάσκαλο. Οι μεγάλοι δάσκαλοι καταφέρνουν να εξατομικεύσουν την εμπειρία της μάθησης.

4. Αναζήτηση της ουσίας

Οι σπουδαίοι δάσκαλοι αναζητούν κίνητρα στο νου των μαθητών τους. Αναζητούν τι τους ικανοποιεί, τι τους ευχαριστεί. Εντοπίζουν τη θέση τους και την επιρροή τους στη σχολική τάξη και προσπαθούν να ισχυροποιήσουν την αυτοπεποίθηση όλων των μαθητών, κυρίως όμως αυτή των αδυνάτων. Οι σπουδαίοι δάσκαλοι δίνουν μεγάλη σημασία στη δύναμη της κοινής γνώμης και ενδιαφέρονται για τη φήμη τους, όχι κυρίως για δική τους προβολή, αλλά γιατί η φήμη τους είναι αλληλένδετη με το επίπεδο της τάξης τους. Η ουσία είναι ότι το συμφέρον του δασκάλου δεν είναι διαφορετικό από το συμφέρον του μαθητή.

5. Η σημασία της περιέργειας

Η περιέργεια είναι η αρχή και το τέλος της μάθησης. Οι σπουδαίοι δάσκαλοι την αξιοποιούν κατά κόρον. Το ότι ο δάσκαλος είναι πιο έμπειρος από το μαθητή δεν πρέπει να τον καθιστά αλαζόνα. Το σημείο που τέμνεται η περιέργεια του μαθητή με την περιέργεια του δασκάλου είναι αυτό που πυροδοτεί τη διαδικασία της μάθησης. Είναι η θρυαλλίδα. Οι σπουδαίοι δάσκαλοι ερεθίζοντας την περιέργεια των μαθητών στην πραγματικότητα δημιουργούν θρυαλλίδες επιταχυνόμενης μάθησης, η οποία μάλιστα βασίζεται στην ανακάλυψη. Οι δάσκαλοι αυτοί όχι μόνον εμφυσούν στο μαθητή τον καθοριστικό ρόλο της περιέργειας, αλλά αλλάζουν και την ατμόσφαιρα στο εσωτερικό της τάξης τους.

6. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας

Πιθανόν κάτι τέτοιο να ακούγεται φτηνό και τετριμμένο, αλλά ας διευκρινίσουμε τι πραγματικά αυτό σημαίνει. Το να ενσωματώσουμε την τεχνολογία, σημαίνει απλά ότι ‘’αυτό δεν γίνεται καλά χωρίς την τεχνολογία’’. Δηλαδή μπορεί μεν να γίνει, αλλά δεν θα έχει αρτιότητα και πολυπλοκότητα. Εννοείται σε αυτό το σημείο ότι αναφερόμαστε όχι στη απλή χρήση, αλλά στη λειτουργική ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στη διαδικασία της μάθησης. Εξάλλου στη σημερινή, ψηφιακή, εποχή ο αλφαβητισμός και ο αναλφαβητισμός έχουν να κάνουν και με την γνώση της σύγχρονης τεχνολογίας. Το διαγενεακό ηλικιακό χάσμα τείνει να υποκατασταθεί από το χάσμα που δημιουργείται στις ηλικιακές ομάδες, ανάλογα με την ικανότητα και την ταχύτητα ενσωμάτωσης στον τρόπο ζωής που επιβάλλουν οι νέες τεχνολογίες. Το χρονικό χάσμα μεταξύ δύο διαδοχικών γενεών είναι τα 30 χρόνια. Το ψηφιακό χάσμα μεταξύ δύο γενεών είναι λιγότερο από 5 χρόνια. Συνεπώς ένας δάσκαλος που δεν έχει εισαγάγει στην καθημερινή του πρακτική την ψηφιακή τεχνολογία, θα δημιουργήσει κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του τουλάχιστον δέκα γενεές ψηφιακώς αναλφάβητους μαθητές.

7. Συνεργασία με άλλους σπουδαίους δασκάλους.

Ξεκινήστε τη συνεργασία μέσα στο δικό σας σχολείο. Επεκταθείτε και σε σχολεία της περιοχής σας. Ανοίξτε νέα μονοπάτια μέσα από το twitter, το facebook και τα blogs. Τα πουλιά δεν έχουν σύνορα…

8. Αξιοποιείστε την κατανόηση με ποικίλους τρόπους

Η κατανόηση είναι περίπλοκη υπόθεση. Είναι αδύνατον να διερμηνευτεί με τι ακριβώς μοιάζει. Δύο δάσκαλοι, που στο ίδιο σχολείο, διδάσκουν το ίδιο αντικείμενο μπορεί να διαφωνούν ριζικά σχετικά με το τι οι μαθητές μπορούν να μάθουν και πώς. Διαφωνούν επίσης και στη μέθοδο αξιολόγησης με την οποία θα διαπιστώσουν πόσα πράγματι έμαθαν οι μαθητές ενός εκάστου. Το πρώτο βήμα, για την μεταξύ τους κατανόηση, είναι ότι δεν πρέπει να μεγιστοποιούν τη σημασία των λέξεων. Οι λέξεις και οι φράσεις ‘’το κατανόησαν, το αφομοίωσαν, έγινε κτήμα τους’’ δεν έχουν μέτρο και σημείο αναφοράς να συγκριθούν. Η διερεύνηση των διαφορών, η κατανόησή τους και η αξιοποίησή τους όχι μόνο θα γκρεμίσουν τα τείχη διαφωνίας, αλλά θα γίνουν γέφυρες εποικοδομητικής αλληλοσυμπλήρωσης. Όταν η κατανόηση είναι παρούσα οι διαφωνίες είναι ασήμαντες και παροδικές.

9. Η αίθουσα

Η αίθουσα διδασκαλίας ενός σπουδαίου δασκάλου δεν είναι γεμάτη με τις φωνές του, αλλά με τις φωνές των μαθητών. Δεν ακούγεται ο μονόλογός του, αλλά ο διάλογος με τα παιδιά. Η αίθουσα διδασκαλίας δεν είναι ο χώρος επίδειξης του δασκάλου, αλλά ο χώρος εκδήλωσης των μαθητών. Οι μαθητές εκδηλώνονται όταν δημιουργούν, όταν συμμετέχουν, όταν αισθάνονται απαραίτητοι. Η αίθουσα διδασκαλίας πρέπει να είναι το ίδιο ζωντανή και ευχάριστη, για το παιδί, όσο ζωντανό και ευχάριστο είναι το προαύλιο κατά τη διάρκεια του διαλείμματος.

10. Η επιβράβευση

Οι σπουδαίοι δάσκαλοι μεταφέρουν στους ώμους τους βαρύτερο φορτίο προσδοκιών από τους λιγότερο σπουδαίους. Και σπάνια καρπώνονται περισσότερα από τους δεύτερους. Γιατί συμβαίνει αυτό; Η απάντηση δεν είναι ένα ακόμη άρθρο για μία άλλη μέρα. Η απάντηση δόθηκε σε προηγούμενο άρθρο μου που έχει τον τίτλο

«Ευτυχώς που υπάρχουν αυτοί…»

iPaideia.gr

Δέκα σημαντικές φράσεις ψυχολογίας...

Οι παρακάτω φράσεις είναι μια εξαιρετική πηγή σοφίας, έμπνευσης, αλλά και πρακτικών συμβουλών.

1. «Ξέρουμε τι είμαστε, αλλά δεν ξέρουμε τι θα μπορούσαμε να είμαστε." Οφηλία στον Άμλετ

Ο Σαίξπηρ έγραψε την παραπάνω φράση. Τι θα μπορούσαμε να είμαστε; Γνωρίζουμε τη σημερινή ταυτότητά μας, αλλά θα μπορούσαμε να γίνουμε όπως θα θέλαμε να είμαστε. Η άποψη ότι δεν υπάρχουν όρια για τις δυνατότητές μας είναι πράγματι θαυμάσια και θα μπορούσε να είναι οδηγός στην ζωή μας.

2. «Δεν απέτυχα. Έχω βρει 10.000 πράγματα που δεν λειτουργούν." Thomas Edison 1847-1931

Η επιμονή, αντί για την απογοήτευση, είναι το κλειδί της επιτυχίας. Θεωρώντας την αποτυχία σαν μία προσπάθεια που "δεν πέτυχε", θα μας βοηθήσει να μην τα παρατήσουμε μέχρι να βρούμε μια λύση στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε.

3.«Τα μεγάλα πνεύματα πάντα αντιμετωπίζουν βίαιες αντιδράσεις από υποδεέστερα μυαλά». Άλμπερτ Αϊνστάιν, (1879-1955)

Η φράση του Αϊνστάιν μας θυμίζει να μένουμε σταθεροί στο όραμά μας, ακόμα και όταν συναντούμε αντίσταση και αντιδράσεις.

4. «Είμαστε έτσι φτιαγμένοι, ώστε να λαμβάνουμε έντονη απόλαυση από την αντίθεση, και πολύ μικρή απόλαυση από την τρέχουσα κατάσταση των πραγμάτων."  Sigmund Freud (1856-1939)

Αυτή η πολύτιμη φράση από τον Φρόιντ αναφέρεται στην ανθρώπινη επιθυμία για καινοτομία. Σύμφωνα με τον Φρόιντ, η καθημερινότητα είναι βαρετή, η αλλαγή μας κρατά ζωντανούς, .

5. «Δεν είμαι υποχρεωμένος να πετύχω, αλλά είμαι υποχρεωμένος να ανταποκριθώ σε όσο φως έχω." Αβραάμ Λίνκολν (1809-1865)

Σύμφωνα με τη θεωρία αυτοπραγμάτωσης του Μάσλοου, προσπαθούμε να επιτύχουμε το μέγιστο του εσωτερικού δυναμικού μας, για να αυξήσουμε τις πιθανότητες για επιτυχία. Το "φως που έχουμε" είναι η μοναδική ικανότητά μας να φτάνουμε στα όρια των δυνατοτήτων μας.

6. "Η μεγαλύτερη ανακάλυψη της γενιάς μου είναι ότι οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν τη ζωή τους, αλλάζοντας τις απόψεις που έχουν διαμορφώσει στο μυαλό τους" William James (1842-1910)

Μπορούμε να αλλάξουμε τη ζωή μας αλλάζοντας τον τρόπο που ερμηνεύουμε και αντιμετωπίζουμε τα γεγονότα στη ζωή μας.

7. "Δεν είναι τίποτα από μόνο του καλό η κακό, αλλά η σκέψη μας το κάνει τέτοιο" Σαίξπηρ (Άμλετ)

Αν αλλάξουμε τις σκέψεις μας σχετικά με μια πιθανώς επικίνδυνη ή κακή κατάσταση, μπορούμε να μειώσουμε το άγχος που νιώθουμε.

8. "Εκπαίδευση είναι ό,τι επιβιώνει όταν όλα όσα έχουμε μάθει έχουν ξεχαστεί" B.F. Skinner (1904-1990)

Οι δάσκαλοι μπορούν να μας διδάξουν τις λεπτομέρειες οποιουδήποτε αντικειμένου, αλλά αυτό που έχει σημασία είναι  να μας εμπνεύσουν να ψάχνουμε διαρκώς την γνώση. Την αγάπη για τη μάθηση για χάρη της μάθησης.

9. «Η πολυμάθεια δεν διδάσκει φρόνηση." Ηράκλειτος (544-483 B.C).

Πιθανώς να έχετε ακούσει για την θεωρία του Sternberg για την "πρακτική νοημοσύνη», ή για την  «συναισθηματική νοημοσύνη» του Goleman ή για τις «πολλαπλές νοημοσύνες" του Gardner, οι οποίες συμμερίζονται την άποψη  ότι δεν αρκεί το υψηλό IQ για να πετύχουμε στη ζωή. Έτσι και ο Ηράκλειτος είχε πει από τα αρχαία χρόνια ότι το να τα πηγαίνει κάποιος καλά στο σχολείο δεν αποτελεί το μοναδικό μέτρο της νοημοσύνης μας.

10. "Πρέπει να μάθουμε να ζούμε μαζί ως αδέλφια ή θα χαθούμε μαζί ως ανόητοι."Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ (1929-1968)

Θα "χαθούμε μαζί σαν ηλίθιοι" αν δεν μπορέσουμε να αποφύγουμε την παγίδα της αυτοκαταστροφής που προκαλείται από τον διχασμό που δημιουργούμε με βάση χαρακτηριστικά όπως η φυλή, το φύλο, η θρησκεία, η ηλικία, κλπ.

by Αντικλείδι , http://antikleidi.com

Ποιος πρέπει να είναι ο δάσκαλος; 

Δάσκαλος δεν είναι εκείνος πού μαθαίνει στα παιδιά μας τα σχολικά "γράμματα", καλούς τρόπους ή μουσική, κολύμπι, ξιφασκία και άλλα αθλητικά ή ψυχαγωγικά παιγνίδια.

 

Αυτά τα "μαθήματα" είναι εξωτερικά, μένουν στην επιφάνεια, σαν τα ρούχα πού φορούμε (και τ’ αλλάζουμε ή τα πετούμε).

Δεν εισχωρούν παραμέσα, στην ψυχή μας, δεν μας πλάθουν, δεν διαμορφώνουν αυτό πού ονομάζουμε προσωπικότητά μας: το πνεύμα, το ήθος, το χαρακτήρα μας. (Πόσο εύκολα λέγονται άλλα δύσκολα εννοούνται αυτές οι κομψές λέξεις...).

Εκτός εάν εκείνοι πού τα προσφέρουν δεν περιορίζονται στην απλή μετάδοση εξωτερικών, επιδερμικών γνώσεων, άλλα αποβλέπουν σ’ αυτό το σκοπό και μεταχειρίζονται τα μαθήματα πού διδάσκουν ως μέσα για να τον επιτύχουν. Τότε πραγματικά ό φιλόλογος ή ό μαθηματικός, ό μουσικός ή ό γυμναστής είναι δάσκαλος και το έργο του αξίζει να λέγεται παιδευτικό. Διαφορετικά μοιάζουν με τούς ανύποπτους «βοηθούς» πού τούς παίρνει μαζί του ό «τεχνίτης», για να τού κουβαλούν τα υλικά, να τού δίνουν στο χέρι τα εργαλεία, ή και να εκτελούν μικροδουλειές, χωρίς πρωτοβουλία και ευθύνη, αφού άλλωστε δεν έχουν σαφή και πλήρη γνώση ούτε τού τελικού σκοπού ούτε της μεθόδου πού οδηγεί στην πραγμάτωσή του.

Τέτοια έργα, δευτερεύοντα και χωρίς βαθύτερη σημασία για την αγωγή των νέων ανθρώπων, οι αρχαίοι ’Αθηναίοι τα ανάθεταν σε δούλους — όπως και τα οικιακά, τα έργα του νοικοκυριού... Από το «δάσκαλο» περιμένουμε κάτι άλλο: ώριμος αυτός, γεμάτος από την πείρα της ζωής πού αποκτάται με κόπο και με πόνο, να σταθεί κοντά στον νέο, τον άπλερο άνθρωπο και να τον βοηθήσει να ωριμάσει, να ενηλικιωθεί πνευματικά, να γίνει ένας αυθύπαρκτος άνθρωπος.

Υπάρχει όμως και μια άλλη, πολύ σημαντική διαφορά πού χωρίζει το Δάσκαλο από τούς άλλους Επαγγελματίες, και τον πλησιάζει προς όσους ασκούν μέσα στην κοινωνία ευγενή, σοβαρά και για τούτο ευαίσθητα λειτουργήματα, όπως π.χ. είναι ό ιερέας, ό δικαστής, ό πολιτικός. "Όταν καλούμε ένα αρχιτέκτονα να μας σχεδιάσει το σπίτι πού θα χτίσουμε, ή πηγαίνουμε σ’ ένα γιατρό να μας χειρουργήσει ή διαπραγματευόμαστε ένα ζωγραφικό πίνακα πού μας αρέσει, δεν ρωτούμε (θα ήταν ανόητο να ρωτήσουμε) για το ήθος του αρχιτέκτονα, του γιατρού, του ζωγράφου, τί είδος άνθρωπος είναι, τι χαρακτήρα έχει, αν μπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη στην ευσυνειδησία, στην ευγένεια των αισθημάτων, στην αρετή του. Όλα αυτά — πιστεύουμε — αφορούν την ιδιωτική ζωή, είναι άσχετα με το έργο πού του ζητούμε, και επομένως δεν μας ενδιαφέρουν. Κι ένας ακόλαστος αρχιτέκτων, κι ένας υποκριτής ή αναξιόπιστος χειρουργός, κι ένας άτακτος στη ζωή του καλλιτέχνης μπορεί να κάνει άριστα τη δουλειά του.

Στο δάσκαλο όμως πού έχει αμφίβολο ήθος, εμπαθή και διαστρεμμένο χαρακτήρα, πως να παραδώσουμε το παιδί μας να το μορφώσει; Σ’ αυτόν (καθώς λέγει ό Πλάτων στο περίφημο προοίμιο του "Πρωταγόρα" με το στόμα του Σωκράτη) πάμε και δίνουμε όχι το σώμα, αλλά την ψυχή μας· είναι λοιπόν δυνατόν να αδιαφορήσουμε για τον ψυχικό του κόσμο, για το ποιόν της προσωπικότητάς του; —Μα είναι λαμπρός μαθηματικός, εξαίρετος φιλόλογος, θαυμάσιος γυμναστής... — Παρ’ όλες όμως αυτές τις ιδιότητες του μπορεί να μην είναι «άνθρωπος» στις ηθικές διαστάσεις του, οπότε κάνει για ερευνητής, για συγγραφέας, για συνδικαλιστής, άλλα δεν κάνει για δάσκαλος. Κάτι περισσότερο, κάτι πιο πέρα από τα προσόντα αυτά χρειάζεται ό δάσκαλος· μέταλλο ψυχής γνήσιο και υψηλής ποιότητας. (Ό αναγνώστης θα έχει, πιστεύω, καταλάβει άτι στη σειρά τούτων των σκέψεων η "αρετή" δεν εννοείται με στενή έννοια, ούτε προσδιορίζεται με τα κοινά μέτρα).

Ποια ακριβώς είναι, μέσα στον χαρακτηρολογικό πίνακα, η ιδιομορφία του δασκάλου; Πολλά γνωρίσματά της έχουν επισημάνει όσοι έχουν συστηματικά μελετήσει το θέμα. Θα περιοριστώ σε τρία, τα κατά τη γνώμη μου σπουδαιότερα.

Στόφα δασκάλου έχει εκείνος πού παραμένοντας ενήλικος μπορεί να γίνεται παιδί — και κάθε χρόνο, με τα νέα παιδιά πού έρχονται στα χέρια του, να γίνεται ένα νέο παιδί. Τούτο μπορούμε να το διατυπώσουμε και αλλιώς: o αληθινός δάσκαλος ενηλικιώνεται παραμένοντας παιδί στην ψυχή άνθρωπος δηλαδή αγνός, δροσερός, εύπλαστος.

Αδύνατο να φαντασθεί κανείς πόσο δύσκολο, υπεράνθρωπο σχεδόν, είναι αυτό πού του ζητούμε: να συνθλίψει μέσα του το χρόνο, να γερνάει φυσιολογικά και όμως να μένει νέος στην ψυχή, για να μπορεί να έχει εύκολη την πρόσβαση στα αισθήματα, στις σκέψεις, στις επιθυμίες του νέου ανθρώπου πού θα διαπαιδαγωγήσει, να τον «καταλαβαίνει», να χαίρεται και να διασκεδάζει μαζί του, να σκέπτεται τις σκέψεις του, να επιθυμεί τις επιθυμίες του, να πονάει τον πόνο του. Να κατορθώνει δηλαδή εκείνο πού δεν μπορούν να επιτύχουν οι γονιοί (πιο πολύ ό πατέρας παρά ή μητέρα) όταν ή ηλικία έχει υπέρμετρα μεγαλώσει την απόσταση πού τούς χωρίζει από τα παιδιά τους. «Μιλούν» παραπονούνται «μιαν άλλη γλώσσα, ακατανόητη για μας».

Ο δάσκαλος λοιπόν πρέπει ακριβώς να καταλαβαίνει, να μιλεί αυτή τη γλώσσα, για να συνεννοείται με τούς νέους, για να μπορεί να έρχεται πολύ κοντά τους και να τούς παραστέκεται στις δυσκολίες πού θα βρουν πορευόμενοι την (ανώμαλη και επικίνδυνη) οδό της ζωής.

Όσοι βλέπουν με σκεπτικισμό τούτο το «πλησίασμα» και κάποτε ανησυχούν για τις συνέπειές του, θα αναθεωρήσουν τη στάση τους άμα σκεφτούν ότι, εάν δεν πάμε κοντά στο παιδί, δεν θα το φέρουμε ποτέ κοντά μας, και όσο μακριά του στεκόμαστε, τόσο κι εκείνο θα σταθεί ακόμα πιο μακριά από μας. Με αυτό το πρίσμα θεωρούμενο το έργο του δασκάλου είναι σήμερα πολύ πιο δύσκολο από όσο ήταν στις άλλες εποχές. Γιατί με τον ιλιγγιώδη ρυθμό πού εξελίσσονται σήμερα οι κοινωνίες μας,  η απόσταση (όχι χρόνου, αλλά αντιλήψεων και διαθέσεων, «νοοτροπίας») πού χωρίζει τη μια γενεά από την άλλη έχει γίνει εκπληκτικά μεγάλη. Ό κόσμος μας δεν είναι πια ό δικός τους και για να μετατεθεί κανείς στη δική τους «πραγματικότητα», όπως μόνο ό αληθινός δάσκαλος μπορεί να το κάνει, είναι σωστός άθλος. Ποτέ δεν ήταν το παιδευτικό λειτούργημα τόσο δύσκολο όσο σήμερα.

Το δεύτερο πού ζητούμε από το δάσκαλο είναι: στις σχέσεις του με το μαθητή σ’ ένα στόχο να βλέπει πάντοτε σταθερά — πώς να αχρηστέψει τον εαυτό του. Ξέρετε άλλο επάγγελμα πού αποκλειστική επιδίωξή του έχει να αχρηστεύει τις υπηρεσίες του; Ό νους μας πηγαίνει στο ιατρικό' όταν μας θεραπεύσει, ό γιατρός παύει να μας είναι χρήσιμος. "Αν όμως καλοεξετάσουμε τα πράγματα, δεν θα εξαιρέσουμε ούτε το γιατρό, γιατί και το σώμα πού υπερνίκησε μια νόσο, φθείρεται διαρκώς με την ηλικία και έχει πάντοτε την ανάγκη του γιατρού. Με το δάσκαλο συμβαίνει το αντίθετο. Επιτυχημένος είναι εκείνος ο δάσκαλος πού έκανε με το έργο του τόσο ώριμο το μαθητή του, ώστε εκείνος να μη τον χρειάζεται πια. Αυτό είναι το μεγάλο κατόρθωμα, ο θρίαμβος του δασκάλου: να κάνει τον νέο άνθρωπο σε τέτοιο βαθμό αυθύπαρκτο και ανεξάρτητο — στον τρόπο πού μεθοδεύει τις παρατηρήσεις και τις σκέψεις του, πού κάνει τις εκτιμήσεις του, πού καταρτίζει το πρόγραμμα της δράσης του, πού βλέπει και σημασιολογεί τον κόσμο και τη ζωή — ώστε να μην έχει πλέον ανάγκη από τη χειραγώγηση κανενός άλλου, ούτε φυσικά τού δασκάλου του.

Πώς γίνεται όμως αυτός ο διανοητικός και ηθικός απογαλακτισμός;

Πρώτα πρέπει να τον θελήσει και να τον επιδιώξει ό δάσκαλος, πράγμα πολύ σπάνιο, άμα συλλογιστεί κανείς πόσο εγωιστής και ματαιόδοξος, δεσποτικός και αδιάλλακτος γίνεται ό άνθρωπος όταν συμπεριφέρεται προς τούς άλλους από «θέσιν ισχύος».

Και έπειτα πρέπει να μπορεί να τον επιτύχει, γιατί πολύ λίγοι είναι ικανοί για ένα τέτοιο λεπτό και δύσκολο έργο.

Κλασικό και απαράμιλλο υπόδειγμα δασκάλου απ’ αυτή την άποψη θα παραμείνει ό αρχαίος Σωκράτης (όπως μας τον παρουσιάζουν τα κείμενα των μαθητών του, του Πλάτωνα και του Ξενοφώντα). Αυτός — έλεγε στους νέους πού ζητούσαν τα φώτα του — δεν ξέρει τίποτα και όπως ή μητέρα του, ή Φαιναρέτη ή μαμή, ξεγεννούσε τις επίτοκες μητέρες, δεν γεννούσε τα παιδιά πού έφερνε στον κόσμο, το μόνο πού μπορούσε κι εκείνος να τούς προσφέρει, είναι να τούς παρασταθεί στον πνευματικό τοκετό, για να γεννήσουν υγιείς Ιδέες, όχι ανάπηρα πλάσματα. Η «μαιευτική» είναι λοιπόν ή μέθοδος και ή τέχνη του αληθινού δασκάλου· με αυτήν ότι μαθαίνει ο νέος είναι δική του κατάκτηση, όχι ξένη εισφορά. Κάτι περισσότερο: με αυτήν μαθαίνει το «πώς να μαθαίνει», μόνος και αυτοδύναμος. Το πώς επομένως θα πάψει να χρειάζεται το δάσκαλο.

Άφησα τελευταία την κύρια ιδιότητα (ορθότερα: την πρώτη αρετή) του δασκάλου: την Αγάπη του στο παιδί. Στο παιδί πού δεν είναι δικό του, άλλα γίνεται δικό του όταν συνδεθεί μαζί του με την παιδευτική σχέση. Στο παιδί ως παιδί, ως ένα δηλαδή νέο και τρυφερό βλαστάρι, πού δεν έχει ακόμα ξεδιπλώσει τα φύλλα του, άλλα κλείνει μέσα του τόσους θησαυρούς — νοημοσύνης, ευαισθησίας, δραστηριότητας — και περιμένει τη δική του στοργή και φροντίδα για ν’ ανθοβολήσει, ν’ αναπτυχθεί και να ολοκληρωθεί. Είναι απίστευτο με πόση αγάπη (ανιδιοτελή, θερμή, αφειδώλευτη) αφοσιώνεται ό αληθινός δάσκαλος στους μαθητές του. Το παιδί πού τού εμπιστεύτηκαν να διδάξει, γίνεται ό άξονας της ζωής του, αυτό της δίνει το περιεχόμενο και το νόημά της.

Έχουμε και στο κεφάλαιο τούτο της ψυχολογίας τού δασκάλου ένα κλασικό και απαράμιλλο υπόδειγμα: την άγια μορφή τού Pestalozzi. Σ’ ένα ατελείωτο έργο του («ο άρρωστος Pestalozzi προς το υγιές Κοινόν», 1812) εξομολογείται: «'Όταν μέσα στη συναίσθηση της μεγάλης καταστροφής, μέσα στην πιο μεγάλη 'αγανάκτησή μου για όσα με περιτριγύριζαν, έβρισκα ένα παιδί στο δρόμο και τόβαζα κοντά στο στήθος μου και το μάτι τού εσωτερικού του ουρανού μόλις έστω άγγιζε το σκληρό μου βλέμμα, τότε χαμογελούσε αμέσως το μάτι μου όπως το μάτι τού παιδιού και ξεχνούσα ουρανό και γη, ξεχνούσα ακόμη — θάλεγα — και τού Θεού και των ανθρώπων τη δικαιοσύνη και ζούσα μέσα στη μακαριότητα της ανθρώπινης φύσης και της άγιας αθωότητας της, έτσι καθώς χανόμουν κυριολεκτικά, ή μάλλον ξανάβρισκα τον εαυτό μου μέσα στο παιδί πού κρατούσα πάνω στο στήθος μου, ξαναχαιρόμουν τότε πάλι με βαθιά συγκίνηση για την ύπαρξή μου με την άγια χαρά πού έβαζε μέσα στην ερημωμένη μου ψυχή ή ύπαρξη του παιδιού πού καθόταν απάνω μου». ’Άς προσέξουμε σ’ αυτή τη θαυμάσια σελίδα τη φράση του μεγάλου Ελβετού: «Ξανάβρισκα τον εαυτό μου μέσα στο παιδί». Με την αγάπη πού διεγείρει ανεξάντλητα την παιδαγωγική ακτινοβολία, o αληθινός δάσκαλος ξαναβρίσκει τον εαυτό του μέσα στο παιδί.

Ευαγ. Παπανούτσος - Οι δρόμοι της ζωής

Πηγή: http://antikleidi.com

     

 Έλα κοντά μου

 

Όσο σε κοιτώ,

τόσο την ομορφιά αντιλαμβάνομαι

του κόσμου.

Με αγγίζεις με τα μάτια σου,

στο ξάστερο μυαλό ταξιδεύεις.

Ο ουρανός των αστεριών ποτίζει ελπίδα,

μέσα στο στέρνο σου ένα μικρό φως ξεπηδά.

Τα μάγουλα ροδοκόκκινα, γεμάτα έρωτα.

Η καρδιά αναπνέει το εαρινό δροσιστικό αεράκι.

Η αγάπη σου, δύναμή μου στο σκοτεινό μονοπάτι.

Έλα κοντά μου…

Όταν είμαστε μαζί, το αερόστατο αλλάζει χρώματα.

Στις αρτηρίες των χειμάρρων μας ταξιδεύει,

αναδύεται μέσα στην πορφυρή λάβα,

με το άρωμα των χειλιών σου μεθάει.

Μείνε κοντά μου, έστω για λίγο…

Ποια είναι τα 10 κλειδιά της αισιοδοξίας;

Η αισιοδοξία είναι μια κατάσταση απαραίτητη για τις εποχές που ζούμε.

Πρόκειται, όμως, για κάτι που, στην καθομιλουμένη, το’ χουμε-δεν το ’χουμε ή κάτι που μπορούμε να το αποκτήσουμε με την ανάλογη δουλειά με τον εαυτό μας; Ο Ντέιβιντ Μετζσαπέλ υποστηρίζει με πάθος το δεύτερο. Συγγραφέας της σειράς βιβλίων «Contagious Optimism» (Μεταδοτική Αισιοδοξία), τα οποία έχουν γίνει μπεστ σέλερ στις ΗΠΑ, ο απόφοιτος του κολλεγίου Φέρφιλντ δουλεύει χρόνια με φοιτητές του τις τεχνικές για να τους κάνει πιο αισιόδοξους και βλέπει μπροστά του τα αποτελέσματα. Ποια είναι, λοιπόν, γι’ αυτόν τα δέκα κλειδιά της αισιοδοξίας;

Ευγνωμοσύνη

Οφείλουμε να είμαστε ευγνώμονες για τα καλά πράγματα που μας συμβαίνουν, να μην τα θεωρούμε δεδομένα και να ευχαριστούμε με λόγια και πράξεις όσους μας βοηθούν. Πρέπει να είμαστε ευγνώμονες και στις δυσκολίες, διότι αυτές μας προσθέτουν σοφία και εμπειρία.

Εξωστρέφεια

Αν έχουμε μια καλή ιστορία, που προβάλει την καλή διάθεση ή δίνει ένα καλό παράδειγμα, δεν πρέπει να την κρατάμε κρυφή. Τη μοιραζόμαστε είτε δια ζώσης, είτε στο διαδίκτυο. Πολλές ιστορίες μαζί μας δίνουν μια διαφορετική άποψη για τον κόσμο.

Συγχώρεση

Αν δεν μπορείς να συγχωρέσεις, δεν θα μπορέσεις ποτέ να αντιληφθείς το αίσθημα της μεγαλοθυμίας. Ούτε θα μπορείς να ζητήσεις μια ευκαιρία ακόμα, αν βρεθείς στη θέση αυτού που έκανε λάθος. Προφανώς υπάρχουν όρια και περιπτώσεις, αλλά το να συγχωρείς σε κάνει να αισθάνεσαι καλύτερα.
Κατανόηση

Μην νοιάζεσαι μόνο για τα δικά σου προβλήματα. Ακου τους άλλους. Προσεκτικά. Μην πιάνεσαι από τις λέξεις τους για να πεις το δικό σου ποίημα. Ακόμα κι αν δεν πεις τίποτα, αν ακούς μόνο, ο άλλος μπορεί να ανοιχτεί και να νιώσεις ότι τον βοηθάς πολύ στο να βρει λύσεις. Στη συνέχεια θα έλθει και η δική σου σειρά.

Εγωισμός

Εννοείται ότι δεν πρέπει να είναι υπέρμετρος. Όμως προσπαθήστε να μετατρέψετε την γκρίνια, τη ζήλεια, ακόμα και τη μισαλλοδοξία σας σε θετική ενέργεια. Κανείς δεν είναι εξ ορισμού καλύτερος από σας, μπορείτε να τα καταφέρετε όλα με την αξία σας. Πάρτε παραδείγματα από τις πετυχημένες ιστορίες κάποιων γνωστών σας.

Χαμόγελο

Χωρίς να γίνετε… χαζοχαρούμενοι, βρείτε αφορμές και αιτίες για να χαμογελάτε περισσότερο και να κατσουφιάζετε λιγότερο. Μια πετυχημένη διαφήμιση, μια φωτογραφία ενός μωρού ή μικρού ζώου που θα δείτε τυχαία, ένα ζευγάρι που φιλιέται στο δρόμο, είναι «αναπάντεχες» αιτίες για να φέρετε το χαμόγελο στα χείλη σας. Μη φοβάστε να χαμογελάσετε, κανείς δεν θα σας κατηγορήσει.

Ασκηση

Οσο καλά νιώθετε το σώμα σας, το ίδιο καλά ή και περισσότερο νιώθετε το μυαλό σας. Δεν χρειάζεται να γίνετε τακτικοί θαμώνες των γυμναστηρίων ή  και bodybuilders. Μόλις 15-20 λεπτά την ημέρα (κατά προτίμηση κάθε πρωί) μπορεί να σας δώσουν μεγάλη ευεξία και διαφορετική ματιά για τη ζωή.

Θετική σκέψη

Αν είναι συνήθεια του μυαλού σας να πηγαίνει συνεχώς στο κακό, αλλάξτε την. Σκεφτείτε ό,τι πιο θετικό μπορείτε, ακόμα κι αν αυτό δεν είναι απολύτως χειροπιαστό. Βάλτε στόχους, έστω και μακροπρόθεσμους, και σκεφτείτε τι θα κάνετε όταν τους πετύχετε. Προσπαθήστε να σκέφτεστε τα θετικά σενάρια μιας προοπτικής, έστω κι αν δεν ενθουσιάζεστε υπέρμετρα.

Αυτοκριτική

Σταματήστε να κατηγορείτε τους άλλους γι’ αυτά που σας συμβαίνουν και στηριχθείτε στις δικές σας δυνάμεις. Σκεφτείτε ότι όποια επιλογή κάνετε από εδώ και στο εξής, ακόμα και λανθασμένη, τουλάχιστον θα την έχετε αποφασίσει με τον εαυτό σας. Κοντρολάρετε τον εαυτό σας και τις δικές σας δυνατότητες, μην αφήνεστε σε πρωτοβουλίες των άλλων, ακόμα κι αν τους εμπιστεύεστε απόλυτα.

Στροφή στο μέλλον

Ο,τι κι αν σας έχει συμβεί στο παρελθόν, αφήστε το εκεί. Τα περασμένα δεν επηρεάζουν τα μελλοντικά, εκτός αν εμείς τους επιτρέψουμε να το κάνουν. Σκεφτείτε τα όσα έχετε περάσει σαν δυσκολίες που υπερβήκατε και τώρα ο δρόμος είναι πιο βατός.

http://www.healingeffect.gr/

Διάφορα Αποφθέγματα του Πλάτωνα

Διάφορα Αποφθέγματα του Πλάτωνα

Η πλατωνική φιλοσοφία πραγματεύεται τη φύση του «αισθητού» και του «υπεραισθητού» κόσμου, 
και αποτελεί το πρώτο στην Ιστορία καθολικό σύστημα. 
Του συστήματος αυτού η επίδραση στο μεταγενέστερο κόσμο υπήρξε ανυπολόγιστη. 
Ο φιλοσοφικός στοχασμός του Πλάτωνος αποτέλεσε, αποτελεί και θα αποτελεί 
διαχρονική βάση έρευνας και πολύπλευρης ανάλυσης των εκάστοτε φιλοσόφων και όχι μόνο.

Ορισμένα Αποφθέγματα του Πλάτωνος:

1) Όλος ο χρυσός που βρίσκεται κάτω ή πάνω από τη γη δεν είναι αρκετός για να δοθεί

 σε αντάλλαγμα για την αρετή.

2) Το να υπερνικήσει ένας άνθρωπος τον (κατώτερο) εαυτό του είναι η πρώτη και η πιο

 ευγενής απ’ όλες τις νίκες· το να ηττηθεί από τον (κατώτερο) εαυτό του είναι το πιο

 αποτροπιαστικό και επονείδιστο πράγμα.

3 ) Υπάρχει η νίκη και υπάρχει η ήττα· η πρώτη και κάλλιστη των νικών και η τελευταία 

και χείριστη των ηττών που ο άνθρωπος κερδίζει ή υφίσταται, δεν πραγματώνεται στα 

χέρια ενός άλλου αλλά του ίδιου του εαυτού του.

4) Οι καλές πράξεις παρέχουν δύναμη στον εαυτό μας και εμπνέουν καλές πράξεις

 και στους άλλους.

5) Οι καλοί άνθρωποι δεν χρειάζονται νόμους για να ενεργούν υπεύθυνα, ενώ οι κακοί

 άνθρωποι θα βρουν τρόπους να τους παρακάμψουν.

6) Η δικαιοσύνη στη ζωή και στη συμπεριφορά της Πολιτείας είναι δυνατή μόνο εάν

 πρώτα κατοικεί στις καρδιές και στις ψυχές των πολιτών.

7) Εκείνος που κάνει την αδικία γίνεται πάντα πιο ελεεινός από εκείνον που την

 υφίσταται.

8) Δύσκολα ένα ανθρώπινο ον είναι ικανό ν’ ακολουθήσει δύο επαγγέλματα ή 

δύο τέχνες σωστά.

9) Ο κάθε άνθρωπος μπορεί εύκολα να βλάψει, αλλά το καλό σ’ έναν άλλο

 δε μπορεί να το κάνει ο κάθε άνθρωπος.

10) Η ανθρώπινη συμπεριφορά πηγάζει από τρεις κύριες πηγές: 

Επιθυμία, συναίσθημα, και γνώση.

11) Εάν ένας άνθρωπος παραμελεί τη μόρφωση, περπατάει κουτσός

 μέχρι το τέλος της ζωής του.

12) Εάν οι αξίες πρόκειται να έχουν νόημα πρέπει να είναι οικουμενικές.

13) Η άγνοια είναι η ρίζα και ο βλαστός όλων των κακών.

14) Προσήλωσε τον εαυτό σου και στα δύο: τόσο στο παρόν

 όσο και στην επόμενη ζωή. Χωρίς προσπάθεια δε μπορείς να προκόψεις. 

Αν και το έδαφος μπορεί να είναι καλό, δεν μπορείς να έχεις καλή σοδειά

 χωρίς καλλιέργεια.

15) Όπως το λέει και ο χτίστης, οι μεγαλύτερες πέτρες

 δεν εδράζονται καλά χωρίς τις μικρότερες.

16) Με το άγγιγμα της αγάπης, ο καθένας γίνεται ένας ποιητής.

17) Να είσαι καλοσυνάτος, διότι ο κάθε άνθρωπος που συναντάς

 αγωνίζεται μια σκληρή μάχη.

18) Καλύτερο είναι το λίγο που έχει γίνει σωστά, 

παρά το πολύ που έγινε χωρίς τελειότητα.

19) Το κουράγιο είναι ένα είδος σωτηρίας.

20) Κουράγιο σημαίνει να ξέρεις τι να μη φοβάσαι.

21) Η εξαπάτηση δεν είναι τίποτε άλλο από τον ευτελή μιμητισμό

 της σοφίας.

22) Είναι κοινή παροιμία, και βρίσκεται στο στόμα του καθενός,

 ότι η ζωή δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια προσωρινή διαμονή.

23) Ο θάνατος δεν είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί

 στους ανθρώπους.

24) Κανείς δεν γνωρίζει εάν ο θάνατος, τον οποίο οι άνθρωποι

 φοβούνται ως το μεγαλύτερο κακό, ίσως είναι το ύψιστο καλό.

25) Όλοι οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους ίσοι, φτιαγμένοι

 όλοι από τον ίδιο πηλό από τον ίδιο Κατασκευαστή·

 και όσο κι αν εξαπατούμε τους εαυτούς μας, ο φτωχός χωρικός

 είναι τόσο αγαπητός στο Θεό όσο και ο πανίσχυρος πρίγκιπας.

26) Η δικτατορία προκύπτει φυσιολογικά από τη δημοκρατία, 

και ο πιο χοντροκομμένος τύπος τυραννίας και σκλαβιάς 

προκύπτει από την πιο ακραία πολιτική ελευθερία.

27) Υπερβολική ελευθερία, είτε αναφέρεται στο κράτος

 είτε στα άτομα, φαίνεται να οδηγεί σε υπερβολική σκλαβιά.

28) Η παντελής άγνοια δεν είναι τόσο τρομερό ή ακραίο κακό, 
και πολύ απέχει από του να είναι το χειρότερο κακό απ’ όλα· 
όμως η μεγάλη ευφυΐα και η πολλή γνώση, όταν συνοδεύονται 
από κακή ανατροφή, είναι πολύ πιο καταστροφικές.

29) Η γνώση γίνεται κακό εάν ο στόχος δεν είναι ενάρετος.

30) Άνθρωπος: ένα ον σε αναζήτηση νοήματος.

31) Οι γονείς ας κληροδοτήσουν στα παιδιά τους όχι πλούτη, 

αλλά το πνεύμα του σεβασμού.

32) Ανάμεσα σε εκατό γεννιέται ένας ήρωας, 

ανάμεσα σε χίλιους βρίσκεται ένας σοφός άνδρας, 

αλλά μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα μπορεί 

να μη βρεθεί ούτε ανάμεσα σε εκατό χιλιάδες άνδρες.

33) Μια από τις τιμωρίες που υφίστανται οι σοφοί που αρνούνται

 να λάβουν μέρος στην κυβέρνηση είναι να ζουν κάτω

 από την κυβέρνηση χειρότερων ανθρώπων.

34) Η γνώμη είναι το ενδιάμεσο μεταξύ γνώσης και άγνοιας.

35) Η φιλοσοφία είναι η ύψιστη μουσική.

36) Τα μάτια της ψυχής του πλήθους είναι ανίκανα

 ν’ αντέξουν τη θεία οπτασία.

37) Η κοινωνία η οποία δεν έχει ούτε φτωχούς

 ούτε πλούσιους θα έχει πάντα τις πιο ευγενείς αρχές και αξίες.

38) Η κατεύθυνση προς την οποία η Παιδεία

 προσανατολίζει εξ αρχής τον άνθρωπο θα καθορίσει

 και το μέλλον της ζωής του.

39) Ο μέγιστος πλούτος είναι να ζεις ικανοποιημένος με λίγα.

40) Ο άνθρωπος που έχει ενεργήσει

 ώστε το κάθε τι που οδηγεί στην ευτυχία να εξαρτάται μόνο

 από τον εαυτό του κι από κανένα άλλο άνθρωπο, 

έχει υιοθετήσει το καλύτερο σχέδιο για να ζει ευτυχισμένος. 

Αυτός είναι άνθρωπος του μέτρου, άνθρωπος ακέραιου 

χαρακτήρα και σοφίας.

41) Οι πιο ενάρετοι άνθρωποι είναι εκείνοι που είναι ευχαριστημένοι

 με το να είναι ενάρετοι χωρίς να επιζητούν να φαίνονται ως τέτοιοι.

42) Υπάρχουν δυο πράγματα για τα οποία οι άνθρωποι

 δεν θα έπρεπε ποτέ να οργίζονται: εκείνα που μπορούν να διορθωθούν, 

και εκείνα που δε διορθώνονται.

43) Κανείς δε βλάπτεται με το επαναλαμβάνει κάτι καλό.

44) Η Πολιτεία είναι αυτή που είναι επειδή οι πολίτες είναι αυτοί που είναι.

45) Αυτοί που αγαπούν να γίνουν μεγάλοι δεν πρέπει ν’ αγαπούν

 ούτε τον εαυτό τους ούτε τα δικά τους πράγματα, 

αλλά μόνο ό,τι είναι δίκαιο, άσχετα αν το έχουν κάνει οι ίδιοι ή άλλοι.

46) Το να πας στον άλλο κόσμο, έχοντας μια ψυχή που είναι σαν ένα δοχείο

 γεμάτο με αδικίες είναι το τελευταίο και το χειρότερο απ’ όλα τα κακά.

47) Εύκολα συγχωρούμε ένα παιδί που φοβάται το σκοτάδι· 

η αληθινή τραγωδία στη ζωή είναι όταν ενήλικες φοβούνται το φως.

48)Πρέπει να θεωρούμε μέγιστης σπουδαιότητας το να φροντίζουμε 

ώστε τα πρώτα παραμύθια που τα παιδιά ακούν να έχουν προσαρμοστεί 

με τον πιο τέλειο τρόπο στο να προάγουν την αρετή.

49) Η σοφία είναι η επιστήμη των επιστημών.

50) Δεν θα υπάρξει τέλος στα προβλήματα των κρατών, 

ή της ίδιας της ανθρωπότητας, μέχρι τότε που οι φιλόσοφοι 

θα γίνουν βασιλείς του κόσμου, και έως ότου εκείνοι που τώρα 

αποκαλούμε βασιλείς και άρχοντες γίνουν πραγματικοί

 και αληθινοί φιλόσοφοι, οπότε η πολιτική δύναμη και η φιλοσοφία 

θα έλθουν στα ίδια χέρια.

http://master-lista.blogspot.gr