ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ (ΣΤΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΛΕΞΕΩΝ)

1) Να σχηματίσετε σύνθετα με πρώτο και δεύτερο συνθετικό τις παρακάτω λέξεις:

Μακρύς + λαιμός →		Τέσσερα + παχύς →
Γη + μήλο →		Λείπω +ψυχή →
Καλός + γραμμή →		Φεύγω + δίκη →
Δύο + κόβω →		Αντί + ελληνικός →
Πέντε + ορφανός →		Μητέρα + πόλη →

2)  Να βρείτε το α’  συνθετικό των παρακάτω λέξεων:

Συγγενής		Γεωγραφία
Εξαθλίωση		Καλλιέργεια
Συλλέγω		Μεθεόρτια
Υφήλιος		Χειροβομβίδα
έφιππος		ανθυγιεινός

3) Να δημιουργήσετε από τρία (3) σύνθετα με πρώτο συνθετικό καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

Ένα
Τρία
Τέσσερα
Εφτά
Γη
Μεγάλος
Καλός
Χέρι
Πολύς
Κοντός

4) Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες φράσεις με σύνθετες λέξεις:

Ø Αυτά που συμβαίνουν είναι κωμικά και τραγικά → …………………………………………………………………………………………………………………………………

Ø Τα μάγουλά του έγιναν κόκκινα σαν το ρόδο → ………………………………………………………………………………………………………………………………….

Ø Χαιρόταν να κόβει άγρια λουλούδια από το δάσος → ………………………………………………………………………………………………………………………………….

Ø Του αρέσει ν’ ανάβει και να σβήνει τα φώτα. → ………………………………………………………………………………………………………………………………….

Ø Ο Γιάννης είχε καλή καρδιά αλλά κακή τύχη. → …………………………………………………………………………………………………………………………………

Ø Το Σάββατο και την Κυριακή θα είμαστε στο χωριό. → ………………………………………………………………………………………………………………………………….

Ø Η Μύκονος είναι γνωστή για τους μύλους που τους γυρίζει ο άνεμος. → ………………………………………………………………………………………………………………………………….

5)  Να γράψετε σύνθετες αντώνυμες λέξεις με α’ συνθετικό τα αχώριστα μόρια που σας δίνονται στην παρένθεση (αει-, υπο-, υφ-, περι-, ομο-, ενδο-, διχο-)

Φυλλοβόλος
Αλλόθρησκος
Ομόνοια
Αζήτητος
Εξωγενής
Προϊστάμενος

6)   Να συμπληρώσετε τα κενά με α’ συνθετικό το δισ-/δι- ή το δυσ- ανάλογα με το νόημα της πρότασης:

Ø Το δ….τιχο αυτό το έγραψε ο ποιητής για τη σύντροφό του.

Ø Στην παλιά μου γειτονιά ελάχιστα σπίτια ήταν δ….ώροφα.

Ø Η τοπική εφημερίδα δημοσίευσε ένα δ….στηλο άρθρο για τη δραστηριότητα του σχολείου μας.

Ø Να χρησιμοποιήσεις πολλά και σοβαρά επιχειρήματα, γιατί είναι άνθρωπος δ….πιστος.

Ø Παντρεύτηκε νέος και πρόλαβε να αποκτήσει δ….έγγονα.

Ø Όλες οι προβλέψεις για το μέλλον είναι δ….οίωνες.

Ø Δύσκολα βρίσκει φίλους ένας δ….τροπος και δ….πρόσωπος άνθρωπος.

Ø Μετά το ατύχημα στο πόδι του έγινε δ….κίνητος.

Ø Το μωρό της φίλης μου έχει δ….ανεξία στη λακτόζη.

Ø Αυτά που μου λες είναι αντιφατικά και δ….φορούμενα.

Ø Γύρω μας βλέπουμε πολλούς ανθρώπους δ….τυχους και μόνους.

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1^η (ΘΕΩΡΙΑ)

ΑΧΩΡΙΣΤΑ ΜΟΡΙΑ: μονοσύλλαβες ή δισύλλαβες λέξεις που δεν εκφέρονται ποτέ μόνες τους αλλά χρησιμοποιούνται ως πρώτο συνθετικό σύνθετων λέξεων. Διακρίνονται σε λαϊκά και λόγια:

ΑΧΩΡΙΣΤΑ ΛΑΙΚΑ ΜΟΡΙΑ

Ø α-, αν- (δηλώνει άρνηση ή στέρηση) > ά-κακος, αν-άλατος

Ø ξε- (έξω) >ξεπορτίζω, (πολύ) > ξεκουφαίνω, (εντελώς) > ξεπαγιάζω, (στέρηση ή αναίρεση) > ξεκολλώ, (τέλος ενέργειας) > ξεμεθώ

Ø ανά- (επάνω) > αναπηδώ, (πίσω, πάλι) > αναβάλλω, αναδάσωση), επανάληψη > αναβαθμίζω, (υποκοριστική σημασία) > ανάλαφρος

ΑΧΩΡΙΣΤΑ ΛΟΓΙΑ ΜΟΡΙΑ

Ø αμφί- (από τα δύο μέρη, γύρω) > αμφίβιο, αμφιβολία, αμφιθέατρο, αμφίδρομος, αμφιλεγόμενος, αμφίπλευρος, αμφίρροπος, αμφισημία

Ø αρχι- (πρώτος, ανώτερος) > αρχιεπίσκοπος, αρχιτέκτονας, αρχιστράτηγος

Ø δια-/δι- (ανάμεσα, παντού, διάλυση) > διαβαίνω, διακηρύττω, διασπώ

Ø διχο- (μοιρασμένος σε δύο) > διχόνοια, διχογνωμία, διχοτόμηση

Ø δυσ- (δύσκολος, κακός) > δυσεύρετος, δύστυχος, δυσάρεστος, δύσβατος, δύσκαμπτος, δυσκινησία, δυσλεκτικός, δυσμένεια, δυστροπία, δυσφορία

Ø εισ- (κίνηση μέσα) > εισβάλλω, είσοδος, εισαγγελέας, εισαγωγικός, εισχωρώ, είσπραξη, εισπνοή, εισέρχομαι

Ø εκ-/εξ- (έξω, αλλαγή, πολύ) > εκφράζω, έκδοση, εξελληνισμός, εξαγριώνω

Ø εν-/εμ-/εγ-/ερ-/ελ- (μέσα) > ενόραση, εναλλαγή, έμφαση, εμπλοκή, εγγραφή, εγκοπή, έλλογος, ελλειπτικός, έρρινος, έρρυθμος

Ø επι-/ επ-/ εφ- (επάνω) > επιβλέπω, επιβάρυνση, επιγραφή,  επάλληλος, επαγωγή, επαλήθευση, έφιππος, εφεύρεση, εφησυχασμός, έφοδος

Ø ευ- (πολύ) >  ευάερος, ευήλιος, ευτυχία, ευερέθιστος, εύκαμπτος, ευαισθησία, ευμετάβλητος, ευκαιρία, ευκίνητος, εύπεπτος, εύσωμος, εύχρηστος

Ø ημι- (μισό) > ημισφαίριο, ημικύκλιο, ημιθανής, ημιαπασχόληση, ημίαιμος, ημίγυμνος, ημιμαθής, ημίονος, ημιστίχιο, ημίχρονο, ημίτονο, ημισέληνος

Ø ομο- (το ίδιο)  > ομόγλωσσος, ομόφωνος, ομοτράπεζος, ομογενής, ομόηχος, ομογάλακτος, ομοειδής

Ø περί- (γύρω, πολύ) > περιορίζω, περιζήτητος, περίβολος, περικάρπιο, περίοπτος, περίφημος, περιβάλλω, περιδιαβαίνω, περίπτερο, Περικλής

Ø συν-/συγ-/συλ-/συμ-/συρ-/συσ-/συ-/συνε- (μαζί) > συνένοχος, συνάδελφος, συντοπίτης, συγγραφέας, συγκάτοικος, σύλλογος, συλλαλητήριο, συμμαθητής, σύμβολο, συμφωνώ, συρραπτικό, σύρριζα, συρραφή, σύσσωμο, συσσώρευση, συσφίγγω, σύσκεψη,  συχωριανός, συνεπαίρνω, συνέταιρος, συνεχής, συνεργός

Ø τηλε- (μακριά) > τηλεόραση, τηλέφωνο, τηλεσκόπιο, τηλέγραφος, τηλεδιάσκεψη, τηλεπαρουσιαστής, τηλεοπτικός, τηλεκατευθυνόμενο

Ø υπο-/υπ-/υφ- (από κάτω, πίσω συνοδεία) > υποδιευθυντής, υποχωρώ, υποβάλλω, υπόγειος, υπάρχω, υποσιτισμός, υφαρπαγή, υφάλμυρος

Ø παν- (ολόκληρος) > πανάθλιος, πανεύκολος, πανελλαδικά, πανευρωπαϊκή

Ø προ- (πριν) > προπολεμικός, προθάλαμος, προϊστορικός, προφανής, προκείμενο, προγενέστερος, προβολή, προκαταβολή, προθέρμανση

Ø προσ- (μέσα) > προσβάλλω, προσδόκιμος, πρόσκληση, προσφορά, προσκαλώ, προσμετρώ, πρόσκρουση, προστακτική, προσανατολίζομαι, πρόστυχος

Ø απο-/απ-/αφ- (μακριά) > αποτραβιέμαι, αποβολή, απόστρατος, αποχή, απάνεμος, αφαίμαξη, αφαιρώ, αφαλάτωση

Ø κατα-/κατ- (κάτω) > κατάβαση, καταδρομικό, καταμερισμός, καταβάλλω, κατάσαρκα, καταμεσήμερο, κατολίσθηση, κατειλημμένος, κάτωχρος

ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ

ΡΑΨΩΔΙΑ Α’ (Ανακεφαλαίωση) Ερωτήσεις

1)Ποια ορίζεται ως χρονική αφετηρία της διήγησης; (στίχ. 6)

2)Η τελευταία λέξη του λόγου του Χρύση (στίχ. 22: «ευλαβείσθε») τι άλλο δείχνει εκτός από ευλάβεια;

3)Γιατί ο Αγαμέμνονας διαπράττει «ύβρη» στο στίχο 29;

4)Να εξηγήσετε τον αναχρονισμό. (στίχ. 53)

5)Ο Όμηρος παρακάμπτει την ιεραρχία και δίνει στον Αχιλλέα την πρωτοβουλία για τη σύγκληση της συνέλευσης των Αχαιών. (στίχ. 55) Τι θέλει να τονίσει με αυτό;

6)Ποιος ήταν ο ιδανικός τύπος γυναίκας στην ομηρική εποχή; (στίχ. 116)

7)Να αναλύσετε την προοικονομία στους στίχους 142-146.

8)Να σχολιάσετε την υπακοή του Αχιλλέα στις υποδείξεις της θεάς Αθηνάς (στίχ. 218-219).

9)Ποια στάση κρατούσαν οι άλλοι Αχαιοί στη διαμάχη Αχιλλέα-Αγαμέμνονα; Τι προοικονομείται;

10)Να εξηγήσετε από άποψη ποιητικής τεχνικής την αναδρομική αφήγηση του Νέστορα (στίχ. 263-274).

11)Για ποιους λόγους ο Αχιλλέας έχει αποτραβηχτεί στην ακροθαλασσιά; (στίχ. 350)

12)Ποια αρχή διέπει τις σχέσεις θεών-ανθρώπων; (στίχ. 396)

13)Να παρουσιάσετε το αίτημα του Αχιλλέα προς τη μητέρα του (στίχ. 409-411) και να εξηγήσετε γιατί οι επιθυμίες του θεωρούνται απάνθρωπες και εκδικητικές.

14)Ποια στοιχεία ανθρωπομορφισμού προβάλλονται μέσα από την παρουσία της Θέτιδας. (στίχ. 358-428)

15)Να αναφέρετε τα επιχειρήματα της Θέτιδας στην ικεσία της προς το Δία (στίχ. 504-517). Ποιο ήταν τελικά το επιχείρημα που έπεισε το Δία;

16)Στη δευτερολογία της (στίχ. 553-560) η Ήρα εκφράζει μια διαβεβαίωση, μια αποκάλυψη και ένα φόβο. Να εντοπίσετε αυτά τα στοιχεία και να τα αναλύσετε.

17)Ποιες συμβουλές δίνει ο Ήφαιστος προς τη μητέρα του; (στίχ. 579-588)

18)Πώς ονομάζεται η τεχνική του Ομήρου στους στίχους 591-595 και γιατί τη χρησιμοποιεί;

19)Ποιο στοιχείο ανθρωπομορφισμού εντοπίζετε στο στίχο 600;

20)Γιατί η τοποθέτηση του Δία και της Ήρας σε διαφορετικά στρατόπεδα επιτείνει την αγωνία για την εξέλιξη της ιστορίας;