Γαλήνη...

Το Μονόγραμμα του Οδυσσέα Ελύτη 

(απόσπασμα)

Σ’ αγαπάω μ’ ακούς;

Κλαίω, πως αλλιώς, αφού αγαπιούνται οι άνθρωποι

κλαίω για τα χρόνια που έρχονται χωρίς εμάς

και τραγουδάω για τα αλλά που πέρασαν, εάν είναι αλήθεια.

Για τα «πίστεψέ με» και τα «μη.»

Μια στον αέρα μια στη μουσική,

εάν αυτά είναι αλήθεια τραγουδάω

κλαίω για το σώμα πού άγγιξα και είδα τον κόσμο.

Έτσι μιλώ για ‘σένα και για ‘μένα..

Επειδή σ’ αγαπάω και στην αγάπη

ξέρω να μπαίνω σαν πανσέληνος

από παντού, για ‘σένα

μέσα στα σεντόνια, να μαδάω λουλούδια κι έχω τη δύναμη.

Αποκοιμισμένο, να φυσάω να σε πηγαίνω παντού,

σ’ έχουν ακούσει τα κύματα πως χαϊδεύεις,

πώς φιλάς, πώς λες ψιθυριστά το «τι» και το «ε.»

Πάντα εμείς το φως κι η σκιά.

Πάντα εσύ τ’ αστεράκι και πάντα εγώ το σκοτάδι,

πάντα εσύ το πέτρινο άγαλμα και πάντα εγώ η σκιά πού μεγαλώνει.

Το κλειστό παντζούρι εσύ, ο αέρας πού το ανοίγει εγώ.

Περίληψη – βασικές οδηγίες συγγραφής

ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ: Πρόκειται για τη συμπύκνωση ενός αρχικού κειμένου σε ένα καινούριο-πιο σύντομο–κείμενο. Ο συγγραφέας της περίληψης προσπαθεί να αποδώσει όσο πιο πιστά γίνεται το περιεχόμενο, τη δομή και το ύφος του αρχικού κειμένου. Δεν προχωρά, όμως, σε μια απλή «συγκόλληση» διαφόρων τμημάτων του κειμένου αλλά στην πραγματικότητα το αναπαράγει με δικά του κυρίως λόγια, χωρίς προσωπικά σχόλια και ατομικές κρίσεις.

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΒΗΜΑΤΑ:

·   Προσεκτική ανάγνωση κειμένου (ίσως και περισσότερο από μία φορά)

·   Εντοπισμός κεντρικού θέματος

·   Ανά παράγραφο υπογράμμιση των λέξεων-κλειδιών (δηλ. των λέξεων που  αποτελούν το θεματικό πυρήνα της και συνήθως εντοπίζονται στη  θεματική πρόταση της παραγράφου)

·   Συγγραφή ενός πλαγιότιτλου για κάθε παράγραφο που θα αποδίδει το   θέμα της όσο πιο πιστά γίνεται χωρίς όμως να αντιγράφει - επί λέξει – φράσεις ή προτάσεις του αρχικού κειμένου. 

·   Σύνθεση και συνένωση όσων έχουμε υπογραμμίσει έως τώρα (δηλ. το κεντρικό θέμα του κειμένου και τους πλαγιότιτλους των παραγράφων).

Συγκεκριμένα:

· Αρχίζουμε αναφέροντας ποιο είναι το θέμα του κειμένου συνήθως με τις φράσεις: «Το κείμενο μας πληροφορεί σχετικά …», «Στο κείμενο προβάλλεται η θέση/ αντίληψη/ άποψη/ σκέψη πως …», «Ο συγγραφέας του κειμένου αναφέρεται/ μας πληροφορεί/ καταπιάνεται/ διερευνά/ αναλύει/ παρουσιάζει/ επισημαίνει/τονίζει/ προβληματίζεται …»

· Κατόπιν συνδέουμε τους πλαγιότιτλους χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες συνδετικές ή διαρθρωτικές λέξεις (π.χ. «αρχικά/ στην αρχή/ κατ’ αρχάς …) σε συνδυασμό με το κατάλληλο ρήμα (π.χ. «περιγράφει/ αναφέρει/ σχολιάζει/ επισημαίνει/ αιτιολογεί/ κρίνει …)

·  Στη συνέχεια της σύνθεσης της περίληψης χρησιμοποιούμε διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις όπως «έπειτα/ ακολούθως/ κατόπιν/ επιπρόσθετα/ στη συνέχεια/ επιπλέον/ εξάλλου/ παράλληλα … τονίζει/ διαπιστώνει/ προσθέτει/ προβάλλει/αναρωτιέται …»

· Στο τέλος μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε λέξεις ή φράσεις όπως «συμπερασματικά/ τέλος/εν κατακλείδι/ κλείνοντας/ συμπεραίνοντας/ ανακεφαλαιώνοντας…» σε συνδυασμό με το κατάλληλο ρήμα.

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΟΡΘΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ

• Ο εντοπισμός του θεματικού κέντρου του αρχικού κειμένου
• Ο εντοπισμός των λέξεων-κλειδιών κάθε παραγράφου και η διατύπωση   βάσει αυτών των κατάλληλων πλαγιότιτλων
• Η σύνθεση των πλαγιότιτλων χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες διαρθρωτικές λέξεις και το νόημα του κειμένου όσο πιο πιστά γίνεται
•  Η χρήση κυρίως του προσωπικού μας λεξιλογίου και όχι η αντιγραφή τμημάτων, φράσεων ή ολόκληρων προτάσεων του κειμένου
•  Η πιστή απόδοση μέσω της περίληψης της δομής και της οργάνωσης    του κειμένου
•  Η διατύπωση όχι προσωπικών κρίσεων αναφορικά με τις απόψεις του   συγγραφέα

  

"Arriving at the Theatre on a Night of 

a Masqued Ball" 

 Eugenio Lucas Villamil (1858-1918)

Καταιγίδα...

Himalayan Bluetail

Ο ρόλος της παιδείας στην εθνική άμυνα

(Γιώργος Μπαμπινιώτης)

Η έννοια τής «εθνικής άμυνας» είναι μια σύνθετη έννοια που περιλαμβάνει κάθε μορφή υπεράσπισης ενός έθνους έναντι επιβουλών και διεκδικήσεων που ­ άμεσα ή έμμεσα ­ απειλούν την ύπαρξη, την επιβίωση και την ακεραιότητά του. Κάθε αντίσταση και αγώνας, ένοπλος ή ηθικός, εναντίον έμπρακτης ή επαπειλούμενης αμφισβήτησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων, τής ελευθερίας και τής αξιοπρέπειας ενός έθνους συνιστά την εθνική άμυνα.

Δεν είναι δε τυχαίο ότι η έννοια τής άμυνας έχει συνδεθεί με την έννοια τού έθνους (μιλούμε για εθνική άμυνα), αφού η άμυνα αναλαμβάνεται και ασκείται κυρίως από τις ένοπλες δυνάμεις μιας χώρας, για να διαφυλαχθούν τα ιερά και τα όσια τα οποία συνιστούν ένα έθνος: η πατρίδα, η θρησκεία, η οικογένεια, οι θεσμοί, η ελευθερία, η δημοκρατία, η παιδεία, ο πολιτισμός. Η εθνική άμυνα απλώνεται και σκεπάζει όλα όσα ενσαρκώνει ο ιστορικός βίος ενός έθνους, η εθνική του υπόσταση, η ταυτότητά του ως έθνους. Γι' αυτό και η άμυνα τού έθνους, η εθνική του άμυνα, έχει μεν ως επίκεντρο και ως αιχμή το ένοπλο τμήμα τής εθνικής άμυνας, τις Ένοπλες Δυνάμεις, αλλά επεκτείνεται και σε μια ηθική και πνευματική άμυνα η οποία περιβάλλει, συμπληρώνει και εμπνέει την εθνική άμυνα. Αυτή τη μορφή εθνικής άμυνας υπαγορεύει η εθνική συνείδηση, ό,τι ενώνει όλους τους πολίτες: η κοινή πατρίδα, η κοινή καταγωγή, η κοινή γλώσσα, η κοινή πίστη, η κοινή ιστορία, τα κοινά ήθη και έθιμα, η κοινή νοοτροπία, οι κοινές αξίες, ο κοινός πολιτισμός. Ο,τι με μια λέξη, στην περίπτωση τής Ελλάδος, θα μπορούσε να ονομασθεί ελληνική παιδεία και ελληνική συνείδηση.

Η προσφορά ελληνικής παιδείας στους νέους και η καλλιέργεια στις ψυχές τους ελληνικής συνείδησης συνιστά την εθνική μας παιδεία. Δεν νοείται δε εθνική άμυνα που δεν πηγάζει, δεν τροφοδοτείται και δεν εμπνέεται από μια εθνική παιδεία, από μια παιδεία που αποσκοπεί στην καλλιέργεια τής προσωπικότητας τού παιδιού, ώστε να αποτελέσει συνειδητό και υπεύθυνο πολίτη μιας ελεύθερης και δημοκρατικής χώρας, τής οποίας την ανεξαρτησία, την ακεραιότητα και τους δημοκρατικούς θεσμούς να αισθάνεται από μόνος του την ανάγκη και να θεωρεί τιμή του να υπερασπίσει, αν και όποτε χρειαστεί.

Η εθνική άμυνα με τις Ένοπλες Δυνάμεις, με το στράτευμα και τη στράτευση, προετοιμάζει τους πολίτες να υπερασπισθούν την πατρίδα με τα όπλα. Η εθνική παιδεία, με την καλλιέργεια τού πνεύματος, τού ήθους και τού φρονήματος των νέων μέσα από την Εκπαίδευση όλων των βαθμίδων, τούς προετοιμάζει ηθικά και πνευματικά να καταλάβουν τί σημαίνει υπεράσπιση τής πατρίδας, ποιες αξίες και ποια ιδανικά έχουν χρέος να υπερασπίσουν όταν χρειαστεί να πολεμήσουν, και γιατί πρέπει ­ έστω και με κίνδυνο τής ζωής τους ­ να αγωνιστούν γι' αυτά. Ο σκοπός τής εθνικής παιδείας, δηλ. τής παιδείας που παρέχεται στη σχολική εκπαίδευση, είναι διττός: α) να διδάξει γνώσεις, να εφοδιάσει δηλ. τους μαθητές με πληροφορίες σε διάφορους κλάδους τού επιστητού και να αναπτύξει τη γνωστική και νοητική δύναμη τού νέου, ώστε να ενεργεί και να σκέπτεται σωστά και δημιουργικά· β) (που ενδιαφέρει το θέμα μας) να καλλιεργήσει την ψυχή και το πνεύμα τού νέου, να τού εμπνεύσει αξίες και ιδανικά, να τού δώσει αρχές, να τού δείξει μορφές συμπεριφοράς και αυτοπειθαρχίας, να τού ξυπνήσει ευαισθησίες ηθικές, κοινωνικές και ανθρωπιστικές. Ειδικότερα, έργο τής εθνικής παιδείας είναι να μυήσει τον νέο στη γλώσσα, στην ιστορία και στις παραδόσεις τής πατρίδας του, στην πίστη, στις τέχνες και στα γράμματα και, γενικότερα, στον πολιτισμό, που προσδιορίζει την εθνική του ταυτότητα, την εθνική φυσιογνωμία τής χώρας του και την εθνική ιδιοπροσωπία τού λαού στον οποίον ανήκει. Και ο μεν στόχος τής γνωστικής και νοητικής ανάπτυξης επιτυγχάνεται κυρίως με τα γνωστικά μαθήματα (μαθηματικά, φυσική, χημεία, βιολογία, πληροφορική κ.λ.π.), ενώ ο στόχος τής πνευματικής και εθνικής γενικότερα καλλιέργειας και αγωγής επιτυγχάνεται κυρίως με τα εθνικά λεγόμενα μαθήματα (γλώσσα, ιστορία, λογοτεχνία, θρησκευτικά, γεωγραφία, πολιτισμός, παραδόσεις κ.λπ.). Στους δασκάλους τής πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και στους καθηγητές τής δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ιδίως τους φιλολόγους, εμπιστεύεται η Πολιτεία, η κοινωνία και το έθνος ολόκληρο την εθνική παιδεία των νέων, την εθνική εκπαίδευση των αυριανών πολιτών του. Αυτό και μόνο δείχνει τί βαρύτητα δίδεται στο Σχολείο και τί βάρος εναποτίθεται στους ώμους των εκπαιδευτικών, των δασκάλων των Σχολείων μιας χώρας, των ανθρώπων που θα οδηγήσουν εξ απαλών ονύχων τους νέους να αποκτήσουν εθνική συνείδηση. Γι' αυτό και ο ρόλος τού δασκάλου ­ τού αληθινού δασκάλου και όχι τού απλού διδάσκοντος ­ σφραγίζει την εθνική Παιδεία και προσδιορίζεται ως λειτούργημα. Γι' αυτό και ο ρόλος των Πανεπιστημίων που καταρτίζουν τους δασκάλους και των δύο βαθμίδων τής Παιδείας είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθοριστικός θα έλεγα τής εθνικής παιδείας. Γι' αυτό και είναι πολύ μεγάλη η ευθύνη τής Πολιτείας, η οποία επιλέγει, καταρτίζει, οργανώνει και ελέγχει το σύστημα λειτουργίας τής εθνικής παιδείας. Εθνική Παιδεία και Εθνική Άμυνα, άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, αφού δεν μπορεί να υπάρξει η μία χωρίς την άλλη, συνιστούν τον κορμό τής εθνικής πολιτικής μιας χώρας και βασική προϋπόθεση για την εθνική της ανεξαρτησία, εδαφική και πνευματική.

 Ο κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης είναι καθηγητής Γλωσσολογίας, πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών