Απόκοσμη ηχώ

Με διαπερνά το πορφυρό βλέμμα σου.

Στις παρυφές του μυαλού μου διεισδύει,

κλυδωνίζει τις κεραίες της απόστασης

που μας χωρίζει…

Το γκρίζο τείχος υψώνεται απειλητικό,

στη φαρέτρα της απουσίας σου

επιστρέφουν τα βέλη της καρδιάς μου.

Βαδίζουμε σε παράλληλους δρόμους…

Σ’ ένα παλιό γραμμόφωνο ηχεί

το τραγούδι του χωρισμού… 

Ραψωδία α’ (στίχ. 109-173)

Θεματικοί άξονες

 · (στίχ. 109-114): η προετοιμασία της Αθηνάς για το ταξίδι στην Ιθάκη

 · (στίχ. 115-126): η άφιξη Αθηνάς-Μέντη κι η εικόνα των μνηστήρων

 ·  (στίχ. 127-140): η υποδοχή Αθηνάς από Τηλέμαχο

 ·  (στίχ. 141-161): η φιλοξενία Αθηνάς από Τηλέμαχο

 · (στίχ. 162-173): το δείπνο και η διασκέδαση των μνηστήρων

  Το σχέδιο της Αθηνάς περιελάμβανε δύο στάδια και σ’ αυτούς τους στίχους εφαρμόζεται το 2^ο μέρος, καθώς το επίπεδο δράσης μεταφέρεται από τον Όλυμπο στην Ιθάκη, επειδή:

      α) προέχει η αφύπνιση του Τηλέμαχου

  β) είναι απαραίτητη η παρουσίαση της άσχημης κατάστασης στο παλάτι του Οδυσσέα

     γ) παρέχονται έμμεσες πληροφορίες για τον Οδυσσέα

  Ø Στίχ. 118-119: η Αθηνά μεταμορφώνεται σε Μέντη (= πρόκειται για το βασιλιά των Ταφιωτών. Ας σημειωθεί πως η Τάφος ήταν ένα νησί μεταξύ Ακαρνανίας και Λευκάδας) επειδή:

   α) είναι λογική η εμφάνισή του στο παλάτι αφού πρόκειται για παλιό φίλο του Οδυσσέα β) μπορεί να κερδίσει την εμπιστοσύνη του Τηλέμαχου ως φίλος και συνομήλικος του Οδυσσέα

γ) δε θα την υποψιαστούν οι μνηστήρες

  Ø Στίχ. 119-126: οι μνηστήρες λειτουργούν ως οικοδεσπότες στο παλάτι του Οδυσσέα, σπαταλούν ανενόχλητοι την περιουσία του και περιφέρονται προκλητικά στο χώρο. Ένα μέρος, εξάλλου, του υπηρετικού προσωπικού τους φροντίζει και τους υπηρετεί.

  Ø Στίχ. 150: ο Τηλέμαχος επιλέγει ένα μέρος «παράμερα από τους μνηστήρες» διότι: α) ντρέπεται για την κατάσταση που επικρατεί στο παλάτι

   β) δε θέλει να ενοχληθεί ο ξένος από την προκλητική στάση των μνηστήρων

  γ) επιθυμεί να κάνει στον ξένο ερωτήσεις σχετικά με τον πατέρα του και δεν θέλει κανείς άλλος ν’ ακούσει.

  Ø Θεσμός φιλοξενίας: στην ομηρική εποχή επρόκειτο για έναν ιερό θεσμό που προστατευόταν μάλιστα από το Δία (Ξένιος Δίας). Ήταν σημαντικός όμως και για πρακτικούς λόγους αφού δεν υπήρχαν πανδοχεία ή ξενοδοχεία για να υποδεχθούν τους ταξιδιώτες.

  Ø Τυπικό φιλοξενίας:

  1)  Υποδοχή και αρχικές περιποιήσεις (προσφώνηση, χειραψία, τακτοποίηση αντικειμένων φιλοξενούμενου).

  2) Λουτρό (λούσιμο, επάλειψη με λάδι και ντύσιμο του ξένου με καθαρά ρούχα).

  3) Τραπέζι (παράθεση γεύματος ή δείπνου, προσφορά τιμητικής θέσης για το φιλοξενούμενο, προσφορά νερού για να πλυθεί προ φαγητού).

  4) Ερωτήσεις (σχετικά με την ταυτότητα και την προέλευση του ξένου, το σκοπό επίσκεψης. Επακολουθεί διάλογος και συζήτηση.)

  5) Ικανοποίηση αιτήματος.

  6) Προσφορά διαμονής.

  7)  Προσφορά δώρων ως επισφράγιση της φιλίας.

  Ø Τηλέμαχος: προβληματισμένος, αγανακτισμένος με τους μνηστήρες, ανίκανος όμως να αντιδράσει. Θλιμμένος για την απουσία του πατέρα του, ονειροπόλος, νιώθει μοναξιά. Ευγενικός και φιλόξενος προς την Αθηνά-Μέντη, με ευγενικό ήθος και κοινωνική ευαισθησία, διακριτικός, αρχοντικός.

  Ø Μνηστήρες: αγέρωχοι και υπεροπτικοί, αλαζόνες, ανεύθυνοι, αναιδείς, οικειοποιούνται περιουσία που δεν τους ανήκει. Τους απασχολεί μόνο η προσωπική τους ικανοποίηση και φθάνουν στο σημείο να εξαναγκάζουν το Φήμιο να τραγουδήσει γι’ αυτούς.

  Ø Πολιτισμικά Στοιχεία:

  1)  Στοιχεία υπόδησης (στίχ. 109)

  2) Μέρη ανακτόρου (στίχ. 117)

  3) Οικιακά σκεύη (στίχ. 124)

  4) Έπιπλα (στίχ. 163)

  5) Χρηστικά αντικείμενα (στίχ. 121)

  6) Είδη διατροφής (στίχ. 126)

  7)  Είδη ψυχαγωγίας (στίχ. 171)

  8) Είδη οπλισμού (στίχ. 112)

  Ø Προϊδεασμός:

 ·     Στίχ. 129-132: η εξόντωση των μνηστήρων

 ·     Στίχ. 143-145: μνηστηροφονία

 ·     Στίχ. 152-153: συνομιλία με το Μέντη

Ραψωδία α’ (στίχ. 109-173)

Ασκήσεις Εμπέδωσης

    Να συμπληρώσετε τα κενά:

      1. Τα κύρια εφόδια της Αθηνάς για το ταξίδι της είναι α) ………………………………………… και  β) …………………………………………………………………………….    

      2. Η Αθηνά, μόλις έφθασε στο παλάτι του Οδυσσέα, αντίκρισε τους  ……………………………………..  που ……………………………………………………………………………..

      3. Η Αθηνά, προτού φθάσει στην Ιθάκη, πήρε τη μορφή του ………………………………………. που ήταν ………………………………………………………………………………

       4. Οι μνηστήρες παίζουν αμέριμνοι πεσσούς ενώ ο Τηλέμαχος ……………………………………

5. Προσφωνώντας το Μέντη, ο Τηλέμαχος δηλώνει …………………………………………………………………………………………………………………………………

6. Η Αθηνά-Μέντης τοποθέτησε το κοντάρι της …………………………………………………………………………………………………………………………………

     7. Ο Τηλέμαχος επιλέγει ένα μέρος «παράμερα από τους μνηστήρες» διότι

  α) ………………………………………………………………………………………………………………………………

 β) ……………………………………………………………………………………………………………………………..

 γ) ………………………………………………………………………………………………………………………………

        8. Ο ποιητής παρουσιάζει τους μνηστήρες ως α)………………………………………………………………………………. β)………………………………………………………………………………..

γ) ………………………………………………………………………………..

         9. Στο δείπνο του ξένου (στίχ, 154-161), η παρακόρη ………………………………………………,η κελάρισσα ………………………………, ο τραπεζάρχης ………………………………………………και ο κήρυκας …………………………………………………………………………………………………………………

  10) Ο Φήμιος, ένας περίφημος αοιδός της εποχής του, τραγουδούσε «από ανάγκη» στους μνηστήρες, δηλαδή …………………………………………………………………………………………

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ

1. Να αναγνωρίσετε στις παρακάτω προτάσεις το είδος του ρήματος (αμετάβατο ή μεταβατικό). Εάν το ρήμα είναι μεταβατικό, να αναγνωρίσετε αν είναι μονόπτωτο ή δίπτωτο και να εντοπίσετε τα αντικείμενα τους και τις πτώσεις στις οποίες βρίσκονται. 

- Λακεδαιμόνιοι ἀπέθανον ἐν Θερμοπύλαις.

- Διηγήσομαι ὑμῖν μῦθον.

- Ἀλέξανδρος ἐπεκράτησε τῶν πολεμίων.

- Θάσιοι ἤκουσαν τῶν πρέσβεων.

- Σωκράτης διδάσκει τοὺς νεανίας τὴν ἀρετὴν.

- Προμηθεὺς ἔδωκε τοῖς ἀνθρώποις πῦρ.

- Κῦρος ἐλπίδων ἐνέπλησε τοὺς Ἕλληνας.

- Οἱ Θετταλοὶ ἐκώλυον τὸν Ἀγησίλαον τῆς παρόδου.

- Πορευόμεθα ἀσφαλῶς ἐπὶ τὴν πατρίδα.

2. Στις παρακάτω προτάσεις να εντοπίσετε τα απρόσωπα ρήματα και τις   απρόσωπες εκφράσεις, το υποκείμενό τους και τη δοτική προσωπική (όπου υπάρχει).

- Χρὴ ἡμᾶς τοὺς θεοὺς σέβειν.

- Δοκεῖ αὐτοῖς τὴν εἰρήνην δέχεσθαι.

- Ἄξιόν ἐστι σὲ ὑμνεῖν.

- Δεῖ ἡμῖν ἐξ ἀρχῆς τῶν πραγμάτων ἀκοῦσαι.

- Καλόν ἐστὶ τοὺς ἀνθρώπους ἀγαθοὺς εἶναι.

- Προσήκει τοῖς πολίταις πείθεσθαι τοῖς νόμοις.

- Καιρὸς ἐστὶν ἡμῖν πράττειν τὰ δέοντα.

- Ἔξεστιν παντὶ ἀνθρώπῳ ἀγορεύειν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ.

- Δεῖ ἡμᾶς θεραπεύειν τοὺς θεούς.

- Ἀνάγκη ἐστὶ φυλάττειν τὰς πύλας.

- Ἀδύνατόν ἐστι φεύγειν πεπρωμένον.

- Καλῶς ἔχει μένειν ἐν τούτῳ τῷ τόπῳ.

3. Να αναγνωρίσετε το είδος της μετοχής στις παρακάτω προτάσεις (επιθετική, κατηγορηματική, επιρρηματική).

- Μακάριοι εἰσὶ οἱ πιστεύοντες εἰς ἐμέ.

- Ἀγγέλλω τοὺς Λακεδαιμονίους νενικηκότας.

- Οὗτος τοσαῦτα εἰπὼν ἀπῆλθεν.

- Ἔρχομαι λέξων τοῦτο.

- Ὀ φεύγων πόνους φεύγει τιμάς.

- Χαίρω λέγων τὴν ἀλήθειαν.

- Ἐλυποῦντο ἡττηθέντες.

- Ἦλθεν ἔχων ὀλίγας ναῦς.

- Οὗτος ἐπιβουλεύων ἡμᾶς φαίνεται.

- Οἱ Θηβαῖοι ἐπορεύοντο καίοντες οἰκίας.

- Ἀγγέλλω τοὺς Λακεδαιμονίους νενικηκότας.

-Ὁ κακῶς βασιλεύων φθονερός ἐστι.

-Ἰάσων εἰς τὸν ἰσθμὸν πλεύσας τὴν ναῦν (=το πλοίο)  ἀνέθηκεν  τω  Ποσειδῶνι.

- Ξενοφῶν θύσας τοῖς θεοῖς ἐστράτευσε.

-Οἱ  πολλάκις (=πολλές φορές) πεπιστευκότες  τοῖς  ψευδέσι  φίλοις   ὕστερον    οὐδὲ τοῖς πιστοῖς πιστεύουσιν.

-Οἱ Πέρσαι ἦλθον τὴν Ἑλλάδα ὑποτάξοντες.

-Κίρκη  ἥδετο(=χαιρόταν) παραλλάξασα τοὺς  ἐταίρους τοῦ Ὀδυσσέως εἰς ὗας (=γουρούνια).