«ΙΛΙΑΔΑ» ΟΜΗΡΟΥ

Ραψωδία Σ (στίχ. 478-616)

Επεξεργασία α’ ενότητας (στίχ. 478-507)

 α) στίχ. 478: «έπλασε» (πρόκειται για έργο τέχνης;)

 β) Γιατί η ασπίδα χαρακτηρίζεται ως «δυνατήν και μεγάλη»; Ο χαρακτηρισμός αυτός σχετίζεται με τον ήρωα για τον οποίο προορίζεται η ασπίδα;

 γ) Οι τέσσερις πρώτοι στίχοι αποτελούν ένα είδος προλόγου και γιατί;

 δ) Οι  εικόνες  και  οι  σκηνές  με  τις οποίες  διακοσμείται η  ασπίδα σε πόσους ομόκεντρους κύκλους προβάλλονται; Ποια πορεία ακολουθεί η περιγραφή της διακόσμησης, από την περιφέρεια στο κέντρο ή από το κέντρο στην περιφέρεια;

 ε) Τι ήταν;

·       Ο Ωρίωνας:  ……………………………………………………………………………

·       Οι Υάδες:  ………………………………………………………………………………

·       Οι Πλειάδες:  …………………………………………………………………………...

·       Η Μ. Άρκτος: …………………………………………………………………………..

       

 στ) στίχ. 490-495: σε μια  πόλη κατά  τη διάρκεια  ειρήνης  πραγματοποιείται  μια γαμήλια πομπή. Να παρουσιάσετε τις επιμέρους εικόνες:

 ζ) στίχ. 496-507: ένας άλλος  θεσμός  της ειρηνικής-κοινωνικής ζωής είναι αυτός της δικαιοσύνης. Να περιγράψετε  το  σκηνικό και τα εμπλεκόμενα πρόσωπα. Γιατί, κατά τη  γνώμη σας, έχει διατυπωθεί η άποψη  πως  αυτοί  οι  στίχοι  αποτελούν  υπαινιγμό  για  την  άρνηση   του   Αχιλλέα   να  δεχθεί  την αποζημίωση του Αγαμέμνονα;

Επεξεργασία β’ ενότητας (στίχ. 508-539)

α) Η πόλη σ’ αυτήν την ενότητα παρουσιάζεται σε καιρό ειρήνης και ηρεμίας ή σε περίοδο πολέμου και πολιορκίας;

β) Να καταγράψετε τις δύο διαφορετικές απόψεις των πολιορκητών:

γ) Να περιγράψετε και να χαρακτηρίσετε τη συμπεριφορά των πολιορκημένων:

δ) Ποια είναι η θέση των γυναικών, των παιδιών και των γερόντων;

ε) Πώς κρίνετε την παρέμβαση και τη λαμπρή παρουσία της Αθηνάς και του Άρη; (Ομηρική θεολογία)

στ) Να αξιολογήσετε το καρτέρι-ενέδρα ως πολεμική τακτική:

ζ) Να διακρίνετε στη συγκεκριμένη ενότητα τις ακόλουθες φάσεις:

·  πολεμικό συμβούλιο για λήψη αποφάσεων

·  διαπραγματεύσεις μεταξύ εμπόλεμων πλευρών

·  τειχοσκοπία

·  ανάμειξη στη μάχη των δαιμόνων του πολέμου (Έρις & Κυδαιμός)καθώς και της Μοίρας του θανάτου

·  αφαίρεση όπλων και ολοκλήρωση ατίμωσης νεκρών

η) Να αιτιολογήσετε γιατί η σκηνή του πολέμου που αποτυπώνεται στην ασπίδα αποτελεί μικρογραφία του Τρωικού πολέμου:

Επεξεργασία γ’ ενότητας (στίχ. 540-571)

α) Στην ενότητα αυτή προβάλλονται οι τρεις βασικότερες σκηνές της γεωργικής ζωής. Να τις εντοπίσετε:

· Όργωμα:………………………………………………………………………………

· Θερισμός:………………………………………………………………………………

· Τρύγος:………………………………………………………………………………… 

β) Ποια είναι τα σχετικά ήθη και έθιμα που συνόδευαν το όργωμα;

γ) Να διερευνήσετε τη δομή της κοινωνίας όπως αυτή παρουσιάζεται μέσω της σκηνής του θερισμού:

δ) Το γεύμα στο χωράφι τι υποδηλώνει; Να γίνει συσχετισμός με τη σύγχρονη εποχή:

ε) Αν ο Λίνος ήταν ένας απ’ τους θεούς της βλάστησης, για ποιο λόγο γίνεται η αναφορά του στη συγκεκριμένη ενότητα;

στ) Ποιες εποχές του χρόνου διατρέχουν την ασπίδα μέσα από τις αγροτικές εργασίες;

ζ) Σε ποια σημεία της ενότητας φαίνεται ότι ο Όμηρος είχε ακριβείς γνώσεις των γεωργικών εργασιών;

Επεξεργασία δ’ ενότητας (στίχ. 572-588)

α) Στην ενότητα αυτή προβάλλονται δύο σκηνές από την ποιμενική ζωή. Αφού τις εντοπίσετε, να σχολιάσετε τη βασική διαφορά τους:

β) Να παρουσιάσετε σκηνές από τη ζωή των κτηνοτρόφων:

γ) Να διακρίνετε δύο οπτικές και δύο ηχητικές εικόνες:

δ) Να σχολιάσετε την υπεροχή του δυνατού ως επιλογή της φύσης.

ε) Η σχέση ανθρώπου και φύσης καθώς και η εργασία ως στοιχείο πολιτισμού πώς προβάλλονται μέσω του συγκεκριμένου αποσπάσματος;

στ) Η σκηνή με το «χωλό» (=κουτσό) βοσκό τι υπονοεί και πού στοχεύει;

ζ) Ποια εικόνα της συγκεκριμένης ενότητας σας προκάλεσε τη μεγαλύτερη εντύπωση και γιατί;

Επεξεργασία ε’ ενότητας (στίχ. 589-612)

α) Γιατί – κατά την άποψή σας - γίνεται αναφορά στην τέχνη του Δαίδαλου, το χορό της Αριάδνης και την Κνωσό;

β) Να παρουσιάσετε τη σκηνή του χορού:

γ) Να αναλύσετε την παρομοίωση (στίχ. 598-601).

δ) Ποια είναι η παρουσία του αοιδού στην ασπίδα και γιατί επιλέγει τη συγκεκριμένη σκηνή;

ε) Στον πέμπτο κύκλο της ασπίδας παριστάνεται ο Ωκεανός. Οι αρχαίοι Έλληνες τον φαντάζονταν ως ένα ποτάμι που περιβάλλει την επίπεδη γη και οριοθετεί τον ορατό κόσμο. Να παρουσιάσετε αυτήν την αντίληψη.

στ) Εκτός από την ασπίδα, για ποια άλλα όπλα γίνεται λόγος; Η αναφορά έχει μεγάλη έκταση και γιατί; Τα όπλα αυτά είναι αμυντικά ή επιθετικά;

 

Επεξεργασία στ’ ενότητας (στίχ. 613-616)

α) Οι τελευταίοι αυτοί στίχοι συγκροτούν τον επίλογο της κατασκευής των όπλων του Αχιλλέα αλλά και την αρχή νέας δράσης. Γιατί;

β) Να αναλύσετε την παρομοίωση (στίχ. 616)

γ) Ο όρος «έκφραση» αποτελεί τεχνικό όρο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Θεωρείται η περιγραφή ενός ανθρώπου, αντικειμένου, τόπου κ.λ.π. και μπορεί η περιγραφή να αναφέρεται σε κάτι υπαρκτό ή να είναι φανταστική. Η περιγραφή της ασπίδας του Αχιλλέα είναι «έκφραση» κι αν ναι, το περιεχόμενό της είναι πραγματικό ή φανταστικό;

δ) Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι η ασπίδα του Αχιλλέα παρουσιάζει έναν πλούτο αντιθέσεων. Να παρουσιάσετε τις σημαντικότερες από αυτές:

ε) Η σχέση ανθρώπου και φύσης καθώς και η εργασία ως στοιχείο πολιτισμού πώς προβάλλονται μέσω του συγκεκριμένου αποσπάσματος;

στ) Από άποψη αφηγηματικής τεχνικής πώς λειτουργεί η περιγραφή της ασπίδας και γιατί;

ζ) Πολλές σκηνές της ασπίδας φανερώνουν ότι οι άνθρωποι της ομηρικής εποχής είχαν αναπτύξει αρκετά αξιόλογο πολιτισμό. Να εντοπίσετε αυτές τις εικόνες και να παρουσιάσετε τα στοιχεία πολιτισμού.

"First Days of Spring"

(1929) Salvador Dali

ΡΑΨΩΔΙΑ Π’ 
(Ανακεφαλαίωση) / Ερωτήσεις Εμπέδωσης

1) Στους στίχους 692-725 να εντοπίσετε τα σημεία στα οποία υπάρχουν τα ακόλουθα εκφραστικά μέσα και στοιχεία τεχνικής:

Παρομοίωση:………………………………………………………………………………………………………………………

Αποστροφή:………………………………………………………………………………………………………………………..

Προσήμανση:………………………………………………………………………………………………………………………

Επιφάνεια:…………………………………………………………………………………………………………………………..

Ενανθρώπιση:……………………………………………………………………………………………………………………..

Ειρωνεία:……………………………………………………………………………………………………………………………..

2) Να εντοπίσετε και να αναλύσετε τις τέσσερις παρομοιώσεις στους στίχους 745-771:

3) Πώς περιγράφει ο όμηρος την αριστεία του Πάτροκλου σ’ αυτήν την ραψωδία;

4)  Στους στίχους 786-788 ο ποιητής από την τριτοπρόσωπη αφήγηση μεταπηδά στον ευθύ λόγο και το β’ ενικό πρόσωπο. Πώς ονομάζεται αυτό το ρητορικό σχήμα και πώς λειτουργεί;

5) Να αξιολογήσετε τον τρόπο εξουδετέρωσης του Πάτροκλου μέσα από τη διαδικασία των τριών φάσεων της πτώσης του:

6) Ποια συμπεράσματα εξάγουμε για τους κανόνες ηθικής των θεών μέσα από τη συμπεριφορά του Απόλλωνα; Γιατί ο Όμηρος χρησιμοποίησε σ’ αυτό το κρίσιμο σημείο το θεό;

7) Σε ποιο κυρίως σημείο του λόγου του Έκτορα διαπιστώνετε επική ειρωνεία;

8) Στους στίχους 855- 858 προβάλλεται η αντίληψη των ανθρώπων της Ομηρικής εποχής για τη ζωή και το θάνατο. Ποια είναι αυτή η αντίληψη;

9) Γιατί η στέρηση της ταφής και των συναφών νεκρικών τιμών ήταν μια κακή πράξη για τον αποθανόντα;

10) Να ηθογραφήσετε με τεκμηρίωση τον Έκτορα και τον Πάτροκλο:

ΕΚΤΟΡΑΣ: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................................................

ΠΑΤΡΟΚΛΟΣ:

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................................................................

Το άγνωστο τέλος του Οδυσσέα

Όλοι ξέρουμε ή έχουμε ακούσει αρκετά από την ιστορία του πολυμήχανου Οδυσσέα, τις περιπέτειες και τα ταξίδια του. Άγνωστο είναι όμως σε πολλούς, το  πραγματικό τέλος του. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι αφού σκότωσε τους μνηστήρες και ανακατέλαβε το βασίλειο του, ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Όμως δεν είναι έτσι. Ας εξερευνήσουμε λοιπόν την Οδύσσεια με μια δεύτερη ανάγνωση:

Διαβάζουμε λοιπόν στο τέλος της Ι Ραψωδίας τα εξής:

Είπα, κ’ εκείνος εύχονταν ‘ς τον μέγαν Ποσειδώνα, ‘ς τον αστροφόρον ουρανόν απλόνοντας τα χέρια• «ω Ποσειδώνα, εισάκου με, γεωφόρε μαυροχήτη• αν είμ’ υιός σου αληθινά, πατέρα, μην αφήσης ο Οδυσσηάς ο πορθητής ‘ς σπίτι του να φθάση 530 Λαερτιάδης, κάτοικος της πετρωτής Ιθάκης• αλλ’ αν το θέλ’ η μοίρα του να ιδή τους ποθητούς του, το σπίτι το καλόκτιστο, και την γλυκειά πατρίδα, ας κακοφθάση αργά πολύ και από συντρόφους έρμος, με ξένην πλώρη, και κακά ‘ς το σπίτι μέσα ναύρη». 535

και κάπου στην Ψ Ραψωδία, την συνομιλία με την Πηνελόπη:

Εκείνης ο πολύγνωμος απάντησε Οδυσσέας· «Ω τρομερή, πόσο σφοδρά με βιάζεις να τον είπω· κ’ ιδού τον φανερόνω εγώ, χωρίς το ουδέν να κρύψω, 265 αλλά ποσώς δεν θα χαρής, καθώς κ’ εγώ δεν χαίρω· ότ’ εις πολλαίς χώραις θνητών παράγγειλε μου εκείνος να πάρω δρόμο, φέρνοντας ίσιο κουπί μαζή μου, όσο να φθάσω ‘ς τους θνητούς ‘που θάλασσα δεν ξεύρουν, και οπού δεν τρώγουν φαγητό με άλατ’ αρτυμένο. 270 ούτε τα κοκκινόπλωρα καράβι’ αυτοί γνωρίζουν, ούτε τα ίσια κουπιά, ‘που ‘ναι πτερά των πλοίων, κ’ ένα σημάδι φανερό μου είπε, οπού δεν κρύβω· ‘ς τον δρόμον άμ’ απαντηθή μ’ εμέν’ άλλος οδίτης και ειπή, ‘ς τον λαμπρόν ώμον μου πως έχω λιχνιστήρι, 275 ‘ς την γη να στήσω το κουπί, μου είπε, και, αφού κάμω του Ποσειδώνα βασιληά καλόδεκταις θυσίαις, κριάρι, ταύρον σφάζοντας, και χοίρον αναβάτην, να γύρω ‘ς την πατρίδα μου και να δώσ’ εκατόμβαις των αθανάτων, ‘πώχουσι των ουρανών τους θόλους, 280 με την σειρά του καθενός· και θάνατος θα μ’ εύρη έξω απ’ τα πέλαγα ελαφρός, και θα με σβύση αγάλι μες τα λαμπρά γεράματα· και ωστόσ’ ολόγυρά μου θα ‘ναι μακάριος ο λαός· τούτ’ όλ’, είπε, θα γείνουν».

Διαπιστώνουμε λοιπόν από τα παραπάνω ότι, ο Οδυσσέας κατεβαίνει στον Άδη (όπως τον είχε συμβουλέψει η Κίρκη) βρίσκει και ρωτάει τη σκιά του τυφλού μάντη Τειρεσία (ως ο μόνος έμφρονας, ακόμη και στον κάτω κόσμο!) την εξέλιξη και το τέλος της περιπέτειας του. Ο μάντης πράγματι του απαντά στο ερώτημα του αλλά με μια παράδοξη εντολή: 

ότι οφείλει να εγκαταλείψει για δεύτερη φορά την Ιθάκη, μ’ ένα κουπί στο χέρι να αποδημήσει στο εσωτερικό της απέναντι στεριάς, σε κάποια χώρα, που οι κάτοικοί της ιδέα δεν έχουν από θάλασσα, κουπιά κι αλάτι. 

Σ’ αυτή τη νέα περιπλάνησή του θα συναντήσει κάποιον που θα νομίσει πως το κουπί στον ώμο του είναι λιχνιστήρι. Εκεί θα σταματήσει, θυσιάζοντας στον Ποσειδώνα ένα κριάρι, έναν κάπρο κι έναν ταύρο. Μόνο έτσι θα εξασφαλίσει τον οριστικό του πια νόστο στην Ιθάκη· όπου τον περιμένουν ήσυχα χρόνια και βαθιά γεράματα· εκεί θα τον βρει ανώδυνος θάνατος, κάπου μακριά ωστόσο από το νερό της θάλασσας.

Πράγματι κατά τη μυθολογία έτσι κι έγινε. Δηλαδή ο Οδυσσέας μετά τα γνωστά “επεισόδια” έφυγε πάλι γρήγορα μ’ ένα κουπί στον ώμο, για τη Θεσπρωτία της Ηπείρου. Προχωρώντας στο εσωτερικό της χώρας, συνάντησε κάποιους ανθρώπους που τον ρώτησαν γιατί κουβαλούσε μαζί του το λιχνιστήρι. Τότε κατάλαβε πως αυτός ήταν ο τόπος που έπρεπε να μπήξει το κουπί και να θυσιάσει στον Ποσειδώνα. Στη Θεσπρωτία ο Οδυσσέας παντρεύτηκε τη βασίλισσα Καλλιδίκη. Ύστερα από έναν πόλεμο των Θεσπρωτών με τους Βρύγους, η Καλλιδίκη πέθανε και στο θρόνο ανέβηκε ο Πολυποίτης, ο γιος της, και ο Οδυσσέας ξαναγύρισε την Ιθάκη πιστεύοντας πως θα περάσει ήρεμα γεράματα.

Στο μεταξύ ο Τηλέγονος, γιος του Οδυσσέα από την Κίρκη, αναζητώντας τον πατέρα του αποβιβάστηκε στην Ιθάκη και οι σύντροφοί του κατέστρεψαν το νησί. Ο βασιλιάς βγήκε να τους διώξει και σκοτώθηκε από τον Τηλέγονο, ο οποίος δεν τον γνώριζε. Όταν ο Τηλέγονος κατάλαβε πως είχε σκοτώσει τον πατέρα του, ήταν πια αργά. Πήρε το άψυχο κορμί του, το γιο του, τον Τηλέμαχο, και την Πηνελόπη και κατευθύνθηκε στην Αία. Εκεί η Κίρκη τους έκανε όλους αθάνατους.

Η ιστορία τελειώνει με δύο παράξενους γάμους: η Κίρκη παντρεύεται τον Τηλέμαχο και η Πηνελόπη τον Τηλέγονο….

http://antikleidi.com/

Reine - Νορβηγία