ΛΑΟΙ ΣΤΟΝ ΠΕΡΙΓΥΡΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

 

Ο ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ 

1. Οι Σλάβοι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο

· Ήταν νομάδες με ιδιότυπη πολιτική οργάνωση

· Στις αρχές του 6^ου αι. εγκαθίστανται βόρεια του Δούναβη και κάνουν επιδρομές κατά του Βυζαντίου

· Τέλη 6^ου με αρχές 7^ου αι. περνούν στην επιρροή των Αβάρων (Κεντρική Ευρώπη). Πολιορκούν χωρίς αποτέλεσμα τη Θεσσαλονίκη

· Ομάδες Σλάβων ιδρύουν σκλαβηνίες (=αυτόνομες πολιτικά νησίδες σλαβικού πληθυσμού, διάσπαρτες ανάμεσα σε Έλληνες) στη σημερινή ηπειρωτική Ελλάδα

· Εντάσσονται ομαλά στη βυζαντινή κοινωνία τον 9^ο – 10^ο αιώνα

· Εξελληνισμός σε τρία στάδια:

α) στρατιωτική υποταγή στο Βυζάντιο

β) εκχριστιανισμός

        γ) εθνολογική και κοινωνική αφομοίωση

 

2. Οι  Άβαροι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο

· Ήταν λαός ουννικής καταγωγής

· Είχαν ιδρύσει μια πολύ ισχυρή αυτοκρατορία (τέλη 6^ου αι.) στην Κεντρική Ευρώπη

· Επιχειρούσαν συχνές επιθέσεις στο Βυζάντιο μαζί με τους Σλάβους

· Πολλαπλές πολιορκίες από κοινού της Θεσσαλονίκης χωρίς επιτυχία

 

3. Οι Βούλγαροι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο

· Ήταν λαός με προέλευση Ασιατική και διέθετε πολιτική και στρατιωτική οργάνωση

· Νίκησαν (680 μ.Χ.) τα βυζαντινά στρατεύματα και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μεταξύ Δούναβη και Αίμου

· Υποχρεώσαν τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Δ΄ να τους πληρώνει ετήσιο φόρο, αναγνωρίζοντας έτσι έμμεσα το κράτος τους

· Στο νέο κράτος που δημιούργησαν οι Βούλγαροι (εθνογένεση Βουλγάρων)  έδωσαν το όνομα και την οργάνωση, ενώ οι Σλάβοι, που υποτάχτηκαν σε αυτούς, έδωσαν τη γλώσσα και συγκρότησαν τη λαϊκή του βάση αφού ήταν περισσότεροι αριθμητικά

· Μακρόχρονοι πόλεμοι με τους Βυζαντινούς

· Εμπορικές σχέσεις στα διαλείμματα ειρήνης

· Επίσημη γλώσσα  των ηγεμόνων τους (χάνων ή χαγάνων)  η ελληνική (επιγραφές)

· (864 π.Χ.) εκχριστιανίστηκαν και δέχτηκαν την επίδραση του Βυζαντινού πολιτισμού.

Ο ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ ΚΑΙ Η ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ ΤΟΥ (610-717):

Εσωτερική μεταρρύθμιση και αγώνας επιβίωσης

à Το Βυζάντιο σε κρίση (2^ο μισό 6^ου-αρχές 7^ου αιώνα):

·  Φυσικές καταστροφές

·  Κακές σοδειές

·  Λοιμοί (αρρώστιες)

·  Εισβολές (Σλάβοι, Πέρσες)

Αρνητικές συνέπειες:

·  Εγκατάλειψη και παρακμή των πόλεων

·  Μείωση του πληθυσμού

·  Υποχώρηση εμπορίου και οικονομική δυσπραγία

·  Περιορισμός νομισματικής κυκλοφορίας

·  Η κρίση στη δημόσια οικονομία οδηγεί στην παραμέληση του στρατού.

 

à Η αντεπίθεση του Ηράκλειου

·  Τίθεται προσωπικά επικεφαλής του στρατού (στρατηγός-αυτοκράτορας)

·  Αναδιοργανώνει το στράτευμα

·  Οικονομική συμπαράσταση εκκλησίας – Θρησκευτικός χαρακτήρας εκστρατειών (Τίμιος Σταυρός)

·  Εκστρατείες κατά Περσών (622-628). Νίκη στη μάχη της Νινευί. à Ανάκτηση των βυζαντινών επαρχιών της Εγγύς Ανατολής (627)

·  Νικά Αβάρους και Σλάβους (626).

·  Προσωρινές επιτυχίες

à Θέματα και εξελληνισμός του Κράτους

 

Α. Τα θέματα

·  Θέμα: μια στρατιωτική μονάδα του Βυζαντινού κράτους

·  Στα χρόνια των διαδόχων του Ηρακλείου, θέμα είναι η διοικητική περιφέρεια, που έχει δικό της στρατό

·  Ο διοικητής (στρατηγός) έχει πολιτική και στρατιωτική εξουσία

·  Στόχος της δημιουργίας τους ήταν η απόκρουση των Αράβων

·  Ο θεματικός στρατός αποτελείτο από ελεύθερους αγρότες που: ήταν ιδιοκτήτες κτημάτων που τους έδινε το κράτος και συντηρούσαν τον εαυτό τους και την οικογένειά τους από τα κτήματα αυτά.

·  Προς τα τέλη του 7^ου αιώνα τα θέματα εξαπλώθηκαν και στις ευρωπαϊκές επαρχίες

Β. Ο εξελληνισμός του Κράτους

·  Επίσημη γλώσσα γίνεται η Ελληνική

·  Οι ρωμαϊκοί τίτλοι αντικαθίστανται από ελληνικούς (Ηράκλειος: Πιστός εν Χριστώ βασιλεύς)

·  Ο εξελληνισμός σηματοδοτεί το τέλος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την αρχή της μεσαιωνικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

1. Ο  Ιουστινιανός και το έργο του

à Η πολιτική του Ιουστινιανού συνοψίζεται στο τρίπτυχο: ένα κράτος, μια Εκκλησία, μια νομοθεσία.
  Εσωτερική πολιτική:

Ως προς το Κράτος:

·     Στάση του Νίκα (532): καταστολή της εξέγερσης των δήμων του Ιπποδρόμου και του λαού της Κωνσταντινούπολης.

·     Περιορισμός της δύναμης των γαιοκτημόνων και των δήμων προς όφελος των ελεύθερων αγροτών, που πληρώνουν φόρους.

Ως προς την Εκκλησία:

·     Καταδιώκονται αιρετικοί και εθνικοί (ειδωλολάτρες)

·     Κλείνει η Νεοπλατωνική Ακαδημία στην Αθήνα (529)

·     Ιεραποστολική διάδοση του Χριστιανισμού σε Καύκασο και Ανατολική Αφρική

 

Ως προς τη Νομοθεσία:

·        Εκδίδεται ο Ιουστινιάνειος Κώδικας (συλλογή παλαιότερων αυτοκρατορικών  νόμων)

·        Πανδέκτης (γνωμοδοτήσεις ρωμαίων νομικών)

·        Εισηγήσεις: εγχειρίδιο για τους φοιτητές της Νομικής

·        Νεαρές: νέοι νόμοι, γραμμένοι στα Ελληνικά (καινοτομία)

 

   

Εξωτερική πολιτική:

Ø  Στη Δύση στοχεύει στην ανόρθωση της ρωμαϊκής εξουσίας

·        Καταλύει το Βανδαλικό κράτος στη Βόρεια Αφρική

·        Πολεμά σκληρά κατά των Οστρογότθων στην Ιταλία

·        Ανακαταλαμβάνει τμήμα του Βησιγοτθικού Βασιλείου στην Ισπανία

Ø  Στην Ανατολή στοχεύει στην επανάκτηση Βυζαντινών εδαφών

·     Πόλεμος κατά του Χοσρόη Α’, βασιλιά των Περσών

·     Συνθηκολόγηση το 562 μ.Χ. (αποκατάσταση ισορροπίας)

Ø  Στο Δούναβη για να αποκρούσει εισβολές

·        Χτίζει φρούρια

·        Εξαγοράζει την ειρήνη με τεράστια ποσά

·        Δεν καταφέρνει όμως να αναχαιτίσει τους Σλάβους και άλλους εισβολείς

 

Ø  Αρνητικές συνέπειες της εξωτερικής πολιτικής του Ιουστινιανού

·        Άδειασαν τα κρατικά ταμεία

·        Απογυμνώθηκαν οι ευρωπαϊκές επαρχίες από στρατό

·        Εξασθένισε η διεθνής θέση του Βυζαντίου

·        Ολέθριες επιπτώσεις στην εδαφική ακεραιότητα του κράτους τα επόμενα χρόνια

     Κτίσματα του Ιουστινιανού – Αγία Σοφία

·        Το λαμπρότερο κτίσμα της Βυζαντινής τέχνης

·        Βασιλική μετά τρούλου (συνδυασμός βασιλικής και περίκεντρου κτιρίου)

·        Αρχιτέκτονες: Ανθέμιος (από Τράλλεις) και Ισίδωρος (από Μίλητο)

·        Η κατασκευή διαρκεί πέντε χρόνια (532-537 μ.Χ.)

·        Δίνεται έμφαση στον καθ’ ύψος άξονα