Ο καλός μαθητής και ο ρόλος των γονέων

Tο σχολείο είναι ένας από τους πιο σημαντικούς σταθμούς στη ζωή κάθε ανθρώπου, αλλά ακόμα σημαντικότερος φαίνεται και είναι όταν διανύει κάποιος τη σχολική ηλικία. Ακόμη και για τον πιο «αδιάφορο» μαθητή είναι επώδυνο να μην τα καταφέρνει, να έχει αποτυχίες, να μην μπορεί να προσαρμοστεί στο σχολικό περιβάλλον. Υπάρχει όμως η «συνταγή της επιτυχίας» που κάνει τον καλό μαθητή και πως οι γονείς μπορούν να συνεισφέρουν σ’ αυτό; 

O πιο καλός ο μαθητής… 

Τι σημαίνει καλός μαθητής; Πολύ απλό, θα έλεγαν οι περισσότεροι. Είναι ο μαθητής που είναι επιμελής, συνεπής στις σχολικές του υποχρεώσεις, δεν έχει ο ίδιος και δεν δημιουργεί προβλήματα στο σχολείο, στους δασκάλους και στους συμμαθητές του και, γενικά, παίρνει καλούς βαθμούς και δεν δυσκολεύεται ιδιαίτερα στις εξετάσεις. Όλα αυτά είναι σωστά και κατανοητά, δεν παύουν όμως να αποδίδουν μια αρκετά στατική εικόνα αυτού που ονομάζουμε «καλό μαθητή», αγνοώντας έτσι τους δύο βασικότερους παράγοντες που διαμορφώνουν, ο καθένας με τον τρόπο του, την έννοια αυτή: Τα παιδιά, τους ίδιους δηλαδή τους μαθητές από τη μία και τους γονείς από την άλλη.

Τι συμβαίνει «εδώ και τώρα» 

Δεν μπορούμε όμως να αγνοήσουμε ότι, όταν μιλάμε για καλούς μαθητές, μιλάμε για παιδιά και συγκεκριμένα για παιδιά ηλικίας από 6 έως 18 ετών. Αυτά τα δώδεκα χρόνια της σχολικής σταδιοδρομίας είναι χρόνια διαρκούς και πολύ ραγδαίας ανάπτυξης, χρόνια συνεχόμενων αλλαγών στην προσωπικότητα, το συναισθηματικό κόσμο, το γνωστικό επίπεδο, τις αντιδράσεις, τη συμπεριφορά του κάθε παιδιού. Αυτές όλες οι αλλαγές, οι έντονες και συνήθως αναπάντεχες μεταπτώσεις στον τρόπο που κάθε παιδί βιώνει τον κόσμο γύρω του και μέσα του, δεν είναι απλώς μικρά, δευτερεύοντα μικροπροβληματάκια που πρέπει να ξεπεραστούν το γρηγορότερο για να συνεχίσει το παιδί να είναι λειτουργικό και αποτελεσματικό στις μαθητικές του υποχρεώσεις, αλλά είναι το «εδώ και τώρα», η καθημερινή, ζωντανή και συχνά πολύ δύσκολη πραγματικότητά τους.

«Επενδύοντας» στα παιδιά 

Από την άλλη μεριά, έχουμε τους γονείς. Είναι αυτοί που έχουν τις προσδοκίες, τα όνειρα που -όσο στεγνό και άχαρο κι αν ακούγεται- έχουν «επενδύσει» με πολλούς τρόπους στο παιδί ή στα παιδιά τους και περιμένουν και μέσα από τις επιδόσεις του στο σχολείο (αν όχι κυρίως μέσα από αυτές), να «ανταμειφθούν», να δουν τις προσπάθειές τους να καρποφορούν. Για τους γονείς, το «καλός μαθητής» είναι συχνά πολύ προσωπική υπόθεση. Καταρχήν, είναι η αγνή χαρά και ικανοποίηση να βλέπουν το παιδί τους να τα καταφέρνει και να μη δυσκολεύεται. Είναι όμως και πολλά άλλα: είναι η προσωπική τους επιβεβαίωση ότι τα έχουν καταφέρει καλά ως γονείς. Είναι μια -πολλές φορές αβάσιμη- ανακούφιση ότι το παιδί τους εξασφαλίζει ένα -σύμφωνα με τα κριτήριά τους- καλό μέλλον. Είναι, ακόμη, «ξόρκι» για τις δικές τους κακοτυχίες ή αποτυχίες («Εσύ θα καταφέρεις αυτό που δεν κατάφερα εγώ»), «τρόπαιο» σε ανταγωνιστικά παιχνίδια με άλλους, «τροφή» για τη ματαιοδοξία τους.

Oι καλοί βαθμοί και η κατάθλιψη 

O καλός μαθητής, λοιπόν, είναι αυτός που ξεπερνά ακάθεκτος όλες τις δυσκολίες και τις μεταπτώσεις της ηλικίας του και συνεχίζει να «φέρνει καλούς βαθμούς», εκπληρώνοντας έτσι τις προσδοκίες των γονιών του. Υπάρχουν παιδιά που το καταφέρνουν. Γιατί έτσι είναι φτιαγμένα, γιατί στάθηκαν σε μερικά πράγματα τυχερά, γιατί είχαν πάντα την κατάλληλη στήριξη. Υπάρχουν όμως και άλλα που δεν τα καταφέρνουν, που το να είναι πάντα καλοί μαθητές κάποια μέρα το πληρώνουν αρκετά ακριβά. Λέει η μητέρα του Γιώργου, που είναι 14 ετών: «Το ότι ήταν καλός μαθητής ήταν για μας απόδειξη ότι όλα πάνε καλά. Είχαμε μπερδέψει το παιδί Γιώργο με το μαθητή. Το ότι δεν πήγαινε σινεμά ή βόλτα με τους φίλους του, ότι είχε απομονωθεί, δεν μας απασχολούσε ιδιαίτερα, γιατί λέγαμε ότι αν είχε προβλήματα, θα έπεφταν και οι σχολικές του επιδόσεις. Πόσο έξω μπορεί να πέφτει κανείς ως γονιός… Όταν άρχισαν οι εφιάλτες και ο παιδοψυχολόγος μάς μίλησε για κατάθλιψη, τότε δυστυχώς το καταλάβαμε».

Διάβασμα και τεμπελιά 

Ίσως λοιπόν είναι απαραίτητο να αναθεωρήσουμε κάπως τις αντιλήψεις περί καλών μαθητών και να τις προσαρμόσουμε στο κάθε παιδί ξεχωριστά. Καλός μαθητής είναι αυτός που τα καταφέρνει στο σχολείο και στα μαθήματα, αλλά όχι σε βάρος της προσωπικής του ευτυχίας. Όταν δηλαδή υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στις σχολικές επιδόσεις και στην ευχαρίστηση, στο παιχνίδι, στην παρέα με συνομηλίκους, στην τεμπελιά και στο χασομέρι, απαραίτητο συστατικό, ιδιαίτερα της εφηβικής ηλικίας. Είναι όχι μόνο άχρηστο, αλλά και πολύ επικίνδυνο να είναι κάποιος πρώτος μαθητής και μια μέρα να αναγκαστεί να «εγκαταλείψει» επειδή «κάηκε το σύστημα». Καλός μαθητής είναι κι αυτός που οι επιδόσεις του δεν είναι πάντα οι ίδιες, αλλά μπορεί να πέφτουν όταν κάτι σοβαρό τον απασχολεί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ήρθε η συντέλεια του κόσμου, ούτε για τους γονείς του και, κατά συνέπεια, ούτε για τον ίδιο. Καλός μαθητής είναι κι αυτός που είναι καλός σε ορισμένα μαθήματα και σε άλλα λιγότερο. Καλός μαθητής είναι επίσης και εκείνος που παίρνει μέτριους βαθμούς και είναι ευχαριστημένος, έχει ενδιαφέροντα πράγματα που αγαπάει και προσπαθεί γι’ αυτά, έστω κι εξωσχολικά. Ίσως πρέπει να γίνουμε λίγο πιο γενναιόδωροι με τον τίτλο του καλού μαθητή και να τον διευρύνουμε.

Καλός είναι μόνο ο πρώτος; 

Καλός μαθητής είναι μόνο ο πρώτος μαθητής ή αυτός που είναι ανάμεσα στους πρώτους; Δυστυχώς, εμείς οι γονείς, σπρωγμένοι εν μέρει από τις προσωπικές μας φιλοδοξίες και εν μέρει από το σχολικό σύστημα, τείνουμε να παίρνουμε ως βασικότερο κριτήριο αξιολόγησης του καλού μαθητή τις μελλοντικές πιθανότητες που έχει (όπως τις έχουμε εκτιμήσει βέβαια οι ίδιοι χρόνια πριν) να πάει καλά στις εκάστοτε Πανελλήνιες και να μπει σε μια «καλή σχολή». Ίσως, όμως, να είναι προτιμότερο, για το καλό των παιδιών κυρίως, να αξιολογούμε τις σχολικές τους επιδόσεις την κάθε στιγμή (χωρίς να αλληθωρίζουμε προς το μέλλον), σύμφωνα με τις προσπάθειες που καταβάλλουν, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και τις υπόλοιπες «επιδόσεις» σε άλλους τομείς της ζωής τους.

Η καλύτερη «συνταγή»

Μιλώντας λοιπόν γι’ αυτό τον πιο «διευρυμένο» καλό μαθητή, μπορούμε να δούμε τι χρειάζεται και τι μπορεί να βοηθήσει ένα παιδί να τα πηγαίνει καλά στο σχολείο.

Η ενθάρρυνση για την αυτονομία. Το σχολείο είναι δουλειά του παιδιού. Μια σχολική σταδιοδρομία που αρχίζει με τη λογική: «έχουμε να κάνουμε μαθήματα» και με συνεχείς παραινέσεις των γονιών στο παιδί για να μελετήσει, μπαίνει σε κακές βάσεις. Η αυτονομία μαθαίνεται σιγά-σιγά, πριν και μετά την αρχή του σχολείου, όταν οι γονείς εμπιστεύονται τα παιδιά τους και τα ενθαρρύνουν να κάνουν πράγματα μόνα τους, να συμμετέχουν ανάλογα με την ηλικία τους σε δουλειές του σπιτιού, να έχουν φίλους και να διαχειρίζονται τις σχέσεις τους.

Η αναγνώριση και η εκτίμηση αυτού που προσπαθεί ένα παιδί είναι κάτι το οποίο χρειάζεται μεγάλη γενναιοδωρία εκ μέρους των γονιών και, ίσως, κάτι παραπάνω. Πρέπει να είναι όσο πιο ειλικρινείς γίνεται. Ένα καθήκον των γονιών είναι να αναγνωρίσουν μέσα τους και να μετριάσουν, όσο γίνεται, την τελειομανία και την υπέρμετρη φιλοδοξία τους σε σχέση με τα παιδιά τους, γιατί δεν υπάρχει το τέλειο παιδί, όπως δεν υπάρχουν οι τέλειοι γονείς. Σχετικά με τα μαθήματα του σχολείου, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εμπιστευτούμε το παιδί ότι θα βρει το δικό του ρυθμό και τρόπο, ενώ ας έχουμε υπόψη ότι όσο περισσότερη πίεση ασκούμε, τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες να συμβεί αυτό.

Η βοήθεια στην οργάνωση της δουλειάς

Αυτό φυσικά δεν είναι εύκολο, γιατί η ανησυχία των γονιών βάζει σε δοκιμασία την υπομονή τους. Επειδή, όμως, οι φωνές και ο θυμός τελικά δεν έχουν κανένα θετικό αποτέλεσμα, έχει πιο ουσιαστική σημασία το να βοηθήσουν το παιδί τους να βρει τρόπους να είναι πιο συστηματικό. Να βρει πού του αρέσει να διαβάζει, ποια ώρα, να μην το αφήνουν περισσότερο από ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, ανάλογο της ηλικίας του (π.χ. όχι παραπάνω από μισή με μία ώρα στην πρώτη τάξη, μία με μιάμιση στη δευτέρα και στην τρίτη κ.ο.κ.), να κοιτάει πρώτα τι έχει και μετά να αρχίζει, να κάνει μικρά ενδιάμεσα διαλείμματα, να εναλλάσσει γραπτές με προφορικές ασκήσεις, για να μένει συγκεντρωμένο. Όλα αυτά έχουν μεγάλη σημασία και πολλά παιδιά πελαγώνουν γιατί δεν μπορούν να οργανώσουν τη μελέτη τους και όχι τόσο γιατί δυσκολεύονται με το περιεχόμενο.

Τα παιδιά χρειάζονται τη στήριξη των γονιών

Προσοχή όμως: Όχι για να τους υπενθυμίζουν συνέχεια ότι έχουν κι άλλα μαθήματα, ότι δεν τα πήγαν αρκετά καλά στο τεστ και για να τα κρατάνε καθισμένα 4 ώρες στην καρέκλα μέχρι να τελειώσουν τη μελέτη τους. Χρειάζονται τους γονείς για βοήθεια σε ό,τι δεν καταλαβαίνουν και δυσκολεύονται. Για να έχουν κάποιον που θα τα ακούσει, όταν έστω και μικροπροβληματάκια με τη συμμαθήτρια, τη δασκάλα, το γυμναστή, τον καλύτερο φίλο, τον καθηγητή της Χημείας τους προκαλούν ανησυχία, ένταση, λύπη.

Μην μπερδεύετε το μαθητή με το παιδί 

O ρόλος των γονιών είναι να μη συγχέουν το μαθητή με το παιδί και να δίνουν στο παιδί τους να καταλαβαίνει ότι μια αποτυχία στο σχολείο δεν σημαίνει γι’ αυτούς ότι απογοητεύονται ή ότι κλονίζεται η αγάπη τους γι’ αυτό. Αυτό μπορεί πολλοί γονείς να το θεωρούν αυτονόητο («Αλίμονο, εγώ το παιδί μου το αγαπάω ό,τι κι αν κάνει, ό,τι μαθητής κι αν είναι»), πολύ συχνά, όμως, του δίνουν άλλα μηνύματα. Με την πρόθεση να του δείξουν ότι «πρέπει να το πάρει στα σοβαρά», το τιμωρούν, το μαλώνουν ή δείχνουν μόνο τη δυσαρέσκεια και την απογοήτευσή τους, χωρίς να προσπαθήσουν καν να το καταλάβουν και να το βοηθήσουν. Για να ξεπεράσουν όμως τις δυσκολίες τους, τα παιδιά χρειάζονται ανθρώπους που ενδιαφέρονται να ακούσουν και να καταλάβουν. Με τον τρόπο αυτό, μαθαίνουν να ζητούν βοήθεια όταν τη χρειάζονται και να μην εγκαταλείπουν όταν κάτι δεν πάει καλά. Χρειάζονται γονείς που καταλαβαίνουν ότι πραγματικά καλός μαθητής είναι μόνο αυτός που είναι καλά και στην υπόλοιπη ζωή του.

Αρθογράφος: Λουίζα Bογιατζή, συμβουλευτική ψυχολόγος.

vita.gr

     

 Άυλη επιθυμία

Αμύνομαι διαρκώς να σε λησμονήσω,

οι αναμνήσεις με στοιχειώνουν,

φαντάζουν τόσο απόκοσμες.

Μάχομαι την πληγωμένη καρδιά,

έχει  ραγίσει χρόνια τώρα πια.

Αναδεύεται μέσα στην παλίρροια,

την καταπίνουν τα νοτισμένα φύκια.

Δυο γλάροι πετούν ψηλά,

με προσκαλούν,

θέλουν να με πάρουν μαζί τους.

Δε μου μιλούν, μονάχα με κοιτάζουν.

Πόσο θα ήθελα να σας ακολουθήσω, να σας αγγίξω…

Είναι όμορφο να βρίσκεσαι στον ουρανό,

να νιώθεις ελεύθερος και ζωντανός.

Να κάνεις όνειρα,

 όνειρα μεγάλα κι απατηλά.

Οι 15 φράσεις του Φρόυντ που θα σας αλλάξουν τη ζωή!!!

Ο Σίγκμουντ Φρόυντ είναι ο θεμελιωτής της ψυχαναλυτικής σχολής στον τομέα της ψυχολογίας.

Αναγνωρίζεται ως ένας από τους πλέον βαθυστόχαστους αναλυτές του 20ου αιώνα που μελέτησε και προσδιόρισε έννοιες όπως το ασυνείδητο, η απώθηση και η παιδική σεξουαλικότητα.

Η επίδραση του Φρόυντ δεν περιορίστηκε μόνο στην ψυχολογία και την ψυχιατρική, αλλά απλώθηκε σε πολλούς τομείς της επιστήμης (ανθρωπολογία, κοινωνιολογία, φιλοσοφία) και της τέχνης.

Παρακάτω σας παραθέτουμε 15 γνωμικά του Ζίγκμουντ Φρόυντ που θα σας κάνουν να αναθεωρήσετε πράγματα από τη ζωή σας!

1. Το πραγματικό αρσενικό είναι μονογαμικό.

2. Ο άνθρωπος είναι το προϊόν των τραυμάτων της παιδικής του ηλικίας.

3. Η μεγαλύτερη ερώτηση που δεν έχει απαντηθεί ποτέ και που κι εγώ δεν έχω κατορθώσει να απαντήσω μετά από τριάντα χρόνια έρευνας, είναι: «τι θέλει μια γυναίκα;»

4. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θέλουν πραγματικά ελευθερία, επειδή η ελευθερία προϋποθέτει ανάληψη ευθύνης, και οι περισσότεροι άνθρωποι τρέμουν την ανάληψη ευθύνης.

5. Κάποια μέρα κοιτάζοντας πίσω, τα χρόνια που αγωνίστηκες θα σου φαίνονται τα πιο ωραία.

6. Πίσω από κάθε ισχυρή γυναίκα, κρύβεται ένας τυραννικός πατέρας.

7. Πού πάει μια σκέψη όταν έχει ξεχαστεί; (σ.σ: στο υποσυνείδητο)

8. Ο διάβολος παραμένει πάντα η καλύτερη δικαιολογία για να απενοχοποιήσουμε το Θεό.

9. Αν ένας άνθρωπος υπήρξε το αδιαμφισβήτητα αγαπημένο παιδί της μητέρας του, διατηρεί σε όλη του τη ζωή το αίσθημα θριάμβου, την πίστη στην επιτυχία, που συχνά οδηγεί πραγματικά στην επιτυχία.

10. Σε αποφάσεις δευτερευούσης σημασίας, είναι χρήσιμο να εξετάζουμε τα υπέρ και τα κατά. Σε κρίσιμα ζητήματα όμως, η απόφαση πρέπει να προέρχεται από την καρδιά.

11. Από λάθος σε λάθος, ανακαλύπτει κανείς ολόκληρη την αλήθεια.

12. Όπου και αν με πήγαν οι θεωρίες μου, βρήκα ότι ένας ποιητής ήδη είχε πάει εκεί.

13. Η ερμηνεία των ονείρων είναι η βασιλική οδός για την εξερεύνηση του υποσυνείδητου.

14. Οι δύο θεμέλιοι λίθοι της ευτυχίας: αγάπη και δουλειά.

15. Η θρησκεία είναι νεύρωση.

Πηγή: Newsitamea

Πώς ένας καλός δάσκαλος μπορεί να γίνει καλύτερος

Οι πολύ καλοί δάσκαλοι είναι καταπληκτικοί, αλλά σπάνιοι…

Άννα Παππά, δασκάλα συγγραφέας παιδαγωγικών βιβλίων

Βασισμένο στο How Α Good Teacher Becomes Great

Η άγνοια μερικών δασκάλων, που δεν είναι σε θέση να εφαρμόσουν τις βασικές οδηγίες διδακτικής, είναι τρομακτική. Το να είσαι σπουδαίος δάσκαλος, είναι μία απίστευτη πρόκληση ώστε να είσαι συνεπής με το λειτούργημα.

Οι προικισμένοι δάσκαλοι εντοπίζουν τα αδύνατα και τα δυνατά σημεία της διδακτέας ύλης, κάνοντας λεπτομερείς εκτιμήσεις ξανά και ξανά ώστε να εντοπίσουν την «ουσία του πράγματος» πάνω στην οποία θα βασίσουν τη διδασκαλία.

Προτρέπουν τους μαθητές τους στην αυτο-κατευθυνόμενη μάθηση, γνωρίζουν καλά πώς η τεχνολογία συμβάλλει στη μάθηση και έχουν το χάρισμα που κάνει τους μαθητές να ανυπομονούν να μάθουν από αυτούς, να περιμένουν πώς και πώς το μάθημά τους.

Γνωρίζουν καλά ποια πράγματα είναι για το «θεαθήναι» και ποια για το «δημιουργείν». Ποια δηλαδή είναι ορατά από τα 3 μέτρα και ποια δίνουν στο δάσκαλο και στο μαθητή το φως για την ανακάλυψη.

Οι χαρισματικοί δάσκαλοι δημιουργούν θετικό περιβάλλον, όπου κάθε μαθητής αισθάνεται ασφαλής όταν μοιράζεται τις σκέψεις του με τους συμμαθητές του, κάνει ερωτήσεις και συμμετέχει σε συζητήσεις.

Η ύλη που διδάσκουν και τα εποπτικά μέσα που χρησιμοποιούν, επιλέγουν να είναι μέσα στις μαθησιακές δυνατότητες των μαθητών τους παράλληλα όμως να διεγείρουν και τις Ζώνες Επικείμενης Ανάπτυξής τους, ώστε κάθε φορά να κάνουν ένα βήμα εμπρός. Φροντίζουν κάθε τι νέο να έρχεται στην κατάλληλη στιγμή, ώστε να προκαλεί εύστοχες ερωτήσεις και ομαδικούς προβληματισμούς.

Η μετάδοση της γνώσης πρέπει να είναι σαφής και καθαρή, σχεδιασμένη για αμφίδρομη δράση και για δημιουργία περίπλοκων ακολουθιών συλλογισμών.

Οι γονείς να είναι πλήρως ενήμεροι για ό,τι συμβαίνει στην τάξη, όχι μόνο μέσω των ενημερωτικών σημειωμάτων ή της βαθμολογίας των παιδιών τους, αλλά και με τη χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας. Συνιστάται η τακτική, εκ του σύνεγγυς, ενημέρωση των γονέων γιατί τους κάνει να αισθάνονται μέλη της σχολικής κοινότητας, πράγμα που το εκτιμούν πολύ.

Οι αποδοτικοί δάσκαλοι συνεδριάζουν συχνά, συνεισφέρουν ενεργά στις συνεδριάσεις, πηγαίνουν προετοιμασμένοι και ενδιαφέρονται για τον συνάδελφό τους που έχει πραγματική ανάγκη τη βοήθειά τους ή απλά θέλει να ακούει τη γνώμη τους.

Δε «σπάζουν» το φωτοτυπικό μηχάνημα με τόνους φωτοτυπιών. Δανείζονται τις φόρμες των συναδέλφων τους και δανείζουν σε αυτούς με προθυμία το δικό τους διδακτικό υλικό. Το σχολείο είναι ο κοινός τους τόπος και η προσπάθεια είναι ομαδική.

Κατά την καθημερινή πρακτική, οι προικισμένοι δάσκαλοι δεν έχουν στεγανά ούτε με τους μαθητές, ούτε με τους συναδέλφους τους, ούτε με την κοινότητα των γονέων. Η πρακτική αυτή είναι ωφέλιμη για όλους, περισσότερο όμως για τα παιδιά.

Αλλά για το δάσκαλο, που είναι σπουδαίος, τα παραπάνω δεν είναι αρκετά, διότι, εν τέλει, για να θεωρείται πράγματι σπουδαίος πρέπει να σπάσει πολλούς ακόμη από τους κώδικες του λεγόμενου καλού δασκάλου.

Αλλά, πώς ένας καλός δάσκαλος γίνεται «Μεγάλος»; Θα επιχειρήσουμε, όσο πιο επιγραμματικά μπορούμε, να κωδικοποιήσουμε τα βήματα:

1. Δημιουργείστε στερεές σχέσεις

Η μάθηση επιφέρει προσωπικές και κοινωνικές αλλαγές. Παρομοίως, η δημιουργία προσωπικών και κοινωνικών σχέσεων συνεισφέρει στην ακαδημαϊκή βελτίωση του δασκάλου. Οι προσωπικές σχέσεις πρέπει να αναπτύσσονται μεταξύ όλων των μελών της σχολικής κοινότητας, συμπεριλαμβανομένων και των γονέων.

2. Συνεχής προσπάθεια για βελτίωση

Ως δάσκαλος παίζεις πολλούς ρόλους: συνάδελφος, προϊστάμενος, εκπονητής σχεδίων, αναμεταδότης κουτσομπολιών, φίλος. Καταϊδρωμένος από την προσπάθεια να βελτιώσεις την απόδοσή σου, έχεις την προσδοκία να γίνεις καταξιωμένος λειτουργός, με προσήκουσα εμπειρία. Τα περισσότερα πανεπιστημιακά προγράμματα, πέρα από βασικές γνώσεις δεν σου προσφέρουν καμία εμπειρία, καθώς στοχεύουν στο πώς θα σταθείς στη σχολική τάξη αποκτώντας τις βασικές γνώσεις, οι οποίες πιθανόν να έχουν, εν τω μεταξύ, απαξιωθεί, καθώς δεν αντικαταστάθηκαν από άλλες σύγχρονες. Οι Μεγάλοι Δάσκαλοι ψάχνουν ακατάπαυστα, όχι για πιο αποτελεσματικούς και ανατρεπτικούς τρόπους διδασκαλίας, αλλά για να κατανοήσουν τις αποχρώσεις, τις μικροδιαφορές, που θα έκαναν τη διδασκαλία τους αποδοτικότερη.

3. Προσπάθεια για εξατομίκευση

Η διαφοροποίηση από τις κλασικές φόρμες, από τα βαλτωμένα ισχύοντα, είναι μία εξαιρετική τακτική που θα σε κάνει διαφορετικό, σπουδαίο και καινοτόμο. Οι μαθητές δεν είναι όλοι όμοιοι και ισοδύναμοι. Συνεπώς έχουν διαφορετικές ανάγκες, όχι μόνο στους όρους μάθησης αλλά και στο ρυθμό, στο περιεχόμενο και στην ακολουθία. Σε ένα παραδοσιακό περιβάλλον οι μαθητές πρέπει να ασκηθούν στα ίδια πρότυπα, στα ίδια επίπεδα επάρκειας, που όμως είναι αταίριαστα και για μερικούς ανεπαρκή. Συνεπώς μία προσπάθεια για εξατομικευμένη μάθηση, μέσα στην τάξη, μπορεί να γίνει πραγματικότητα από έναν σπουδαίο δάσκαλο. Οι μεγάλοι δάσκαλοι καταφέρνουν να εξατομικεύσουν την εμπειρία της μάθησης.

4. Αναζήτηση της ουσίας

Οι σπουδαίοι δάσκαλοι αναζητούν κίνητρα στο νου των μαθητών τους. Αναζητούν τι τους ικανοποιεί, τι τους ευχαριστεί. Εντοπίζουν τη θέση τους και την επιρροή τους στη σχολική τάξη και προσπαθούν να ισχυροποιήσουν την αυτοπεποίθηση όλων των μαθητών, κυρίως όμως αυτή των αδυνάτων. Οι σπουδαίοι δάσκαλοι δίνουν μεγάλη σημασία στη δύναμη της κοινής γνώμης και ενδιαφέρονται για τη φήμη τους, όχι κυρίως για δική τους προβολή, αλλά γιατί η φήμη τους είναι αλληλένδετη με το επίπεδο της τάξης τους. Η ουσία είναι ότι το συμφέρον του δασκάλου δεν είναι διαφορετικό από το συμφέρον του μαθητή.

5. Η σημασία της περιέργειας

Η περιέργεια είναι η αρχή και το τέλος της μάθησης. Οι σπουδαίοι δάσκαλοι την αξιοποιούν κατά κόρον. Το ότι ο δάσκαλος είναι πιο έμπειρος από το μαθητή δεν πρέπει να τον καθιστά αλαζόνα. Το σημείο που τέμνεται η περιέργεια του μαθητή με την περιέργεια του δασκάλου είναι αυτό που πυροδοτεί τη διαδικασία της μάθησης. Είναι η θρυαλλίδα. Οι σπουδαίοι δάσκαλοι ερεθίζοντας την περιέργεια των μαθητών στην πραγματικότητα δημιουργούν θρυαλλίδες επιταχυνόμενης μάθησης, η οποία μάλιστα βασίζεται στην ανακάλυψη. Οι δάσκαλοι αυτοί όχι μόνον εμφυσούν στο μαθητή τον καθοριστικό ρόλο της περιέργειας, αλλά αλλάζουν και την ατμόσφαιρα στο εσωτερικό της τάξης τους.

6. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας

Πιθανόν κάτι τέτοιο να ακούγεται φτηνό και τετριμμένο, αλλά ας διευκρινίσουμε τι πραγματικά αυτό σημαίνει. Το να ενσωματώσουμε την τεχνολογία, σημαίνει απλά ότι ‘’αυτό δεν γίνεται καλά χωρίς την τεχνολογία’’. Δηλαδή μπορεί μεν να γίνει, αλλά δεν θα έχει αρτιότητα και πολυπλοκότητα. Εννοείται σε αυτό το σημείο ότι αναφερόμαστε όχι στη απλή χρήση, αλλά στη λειτουργική ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στη διαδικασία της μάθησης. Εξάλλου στη σημερινή, ψηφιακή, εποχή ο αλφαβητισμός και ο αναλφαβητισμός έχουν να κάνουν και με την γνώση της σύγχρονης τεχνολογίας. Το διαγενεακό ηλικιακό χάσμα τείνει να υποκατασταθεί από το χάσμα που δημιουργείται στις ηλικιακές ομάδες, ανάλογα με την ικανότητα και την ταχύτητα ενσωμάτωσης στον τρόπο ζωής που επιβάλλουν οι νέες τεχνολογίες. Το χρονικό χάσμα μεταξύ δύο διαδοχικών γενεών είναι τα 30 χρόνια. Το ψηφιακό χάσμα μεταξύ δύο γενεών είναι λιγότερο από 5 χρόνια. Συνεπώς ένας δάσκαλος που δεν έχει εισαγάγει στην καθημερινή του πρακτική την ψηφιακή τεχνολογία, θα δημιουργήσει κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του τουλάχιστον δέκα γενεές ψηφιακώς αναλφάβητους μαθητές.

7. Συνεργασία με άλλους σπουδαίους δασκάλους.

Ξεκινήστε τη συνεργασία μέσα στο δικό σας σχολείο. Επεκταθείτε και σε σχολεία της περιοχής σας. Ανοίξτε νέα μονοπάτια μέσα από το twitter, το facebook και τα blogs. Τα πουλιά δεν έχουν σύνορα…

8. Αξιοποιείστε την κατανόηση με ποικίλους τρόπους

Η κατανόηση είναι περίπλοκη υπόθεση. Είναι αδύνατον να διερμηνευτεί με τι ακριβώς μοιάζει. Δύο δάσκαλοι, που στο ίδιο σχολείο, διδάσκουν το ίδιο αντικείμενο μπορεί να διαφωνούν ριζικά σχετικά με το τι οι μαθητές μπορούν να μάθουν και πώς. Διαφωνούν επίσης και στη μέθοδο αξιολόγησης με την οποία θα διαπιστώσουν πόσα πράγματι έμαθαν οι μαθητές ενός εκάστου. Το πρώτο βήμα, για την μεταξύ τους κατανόηση, είναι ότι δεν πρέπει να μεγιστοποιούν τη σημασία των λέξεων. Οι λέξεις και οι φράσεις ‘’το κατανόησαν, το αφομοίωσαν, έγινε κτήμα τους’’ δεν έχουν μέτρο και σημείο αναφοράς να συγκριθούν. Η διερεύνηση των διαφορών, η κατανόησή τους και η αξιοποίησή τους όχι μόνο θα γκρεμίσουν τα τείχη διαφωνίας, αλλά θα γίνουν γέφυρες εποικοδομητικής αλληλοσυμπλήρωσης. Όταν η κατανόηση είναι παρούσα οι διαφωνίες είναι ασήμαντες και παροδικές.

9. Η αίθουσα

Η αίθουσα διδασκαλίας ενός σπουδαίου δασκάλου δεν είναι γεμάτη με τις φωνές του, αλλά με τις φωνές των μαθητών. Δεν ακούγεται ο μονόλογός του, αλλά ο διάλογος με τα παιδιά. Η αίθουσα διδασκαλίας δεν είναι ο χώρος επίδειξης του δασκάλου, αλλά ο χώρος εκδήλωσης των μαθητών. Οι μαθητές εκδηλώνονται όταν δημιουργούν, όταν συμμετέχουν, όταν αισθάνονται απαραίτητοι. Η αίθουσα διδασκαλίας πρέπει να είναι το ίδιο ζωντανή και ευχάριστη, για το παιδί, όσο ζωντανό και ευχάριστο είναι το προαύλιο κατά τη διάρκεια του διαλείμματος.

10. Η επιβράβευση

Οι σπουδαίοι δάσκαλοι μεταφέρουν στους ώμους τους βαρύτερο φορτίο προσδοκιών από τους λιγότερο σπουδαίους. Και σπάνια καρπώνονται περισσότερα από τους δεύτερους. Γιατί συμβαίνει αυτό; Η απάντηση δεν είναι ένα ακόμη άρθρο για μία άλλη μέρα. Η απάντηση δόθηκε σε προηγούμενο άρθρο μου που έχει τον τίτλο

«Ευτυχώς που υπάρχουν αυτοί…»

iPaideia.gr

Δέκα σημαντικές φράσεις ψυχολογίας...

Οι παρακάτω φράσεις είναι μια εξαιρετική πηγή σοφίας, έμπνευσης, αλλά και πρακτικών συμβουλών.

1. «Ξέρουμε τι είμαστε, αλλά δεν ξέρουμε τι θα μπορούσαμε να είμαστε." Οφηλία στον Άμλετ

Ο Σαίξπηρ έγραψε την παραπάνω φράση. Τι θα μπορούσαμε να είμαστε; Γνωρίζουμε τη σημερινή ταυτότητά μας, αλλά θα μπορούσαμε να γίνουμε όπως θα θέλαμε να είμαστε. Η άποψη ότι δεν υπάρχουν όρια για τις δυνατότητές μας είναι πράγματι θαυμάσια και θα μπορούσε να είναι οδηγός στην ζωή μας.

2. «Δεν απέτυχα. Έχω βρει 10.000 πράγματα που δεν λειτουργούν." Thomas Edison 1847-1931

Η επιμονή, αντί για την απογοήτευση, είναι το κλειδί της επιτυχίας. Θεωρώντας την αποτυχία σαν μία προσπάθεια που "δεν πέτυχε", θα μας βοηθήσει να μην τα παρατήσουμε μέχρι να βρούμε μια λύση στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε.

3.«Τα μεγάλα πνεύματα πάντα αντιμετωπίζουν βίαιες αντιδράσεις από υποδεέστερα μυαλά». Άλμπερτ Αϊνστάιν, (1879-1955)

Η φράση του Αϊνστάιν μας θυμίζει να μένουμε σταθεροί στο όραμά μας, ακόμα και όταν συναντούμε αντίσταση και αντιδράσεις.

4. «Είμαστε έτσι φτιαγμένοι, ώστε να λαμβάνουμε έντονη απόλαυση από την αντίθεση, και πολύ μικρή απόλαυση από την τρέχουσα κατάσταση των πραγμάτων."  Sigmund Freud (1856-1939)

Αυτή η πολύτιμη φράση από τον Φρόιντ αναφέρεται στην ανθρώπινη επιθυμία για καινοτομία. Σύμφωνα με τον Φρόιντ, η καθημερινότητα είναι βαρετή, η αλλαγή μας κρατά ζωντανούς, .

5. «Δεν είμαι υποχρεωμένος να πετύχω, αλλά είμαι υποχρεωμένος να ανταποκριθώ σε όσο φως έχω." Αβραάμ Λίνκολν (1809-1865)

Σύμφωνα με τη θεωρία αυτοπραγμάτωσης του Μάσλοου, προσπαθούμε να επιτύχουμε το μέγιστο του εσωτερικού δυναμικού μας, για να αυξήσουμε τις πιθανότητες για επιτυχία. Το "φως που έχουμε" είναι η μοναδική ικανότητά μας να φτάνουμε στα όρια των δυνατοτήτων μας.

6. "Η μεγαλύτερη ανακάλυψη της γενιάς μου είναι ότι οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν τη ζωή τους, αλλάζοντας τις απόψεις που έχουν διαμορφώσει στο μυαλό τους" William James (1842-1910)

Μπορούμε να αλλάξουμε τη ζωή μας αλλάζοντας τον τρόπο που ερμηνεύουμε και αντιμετωπίζουμε τα γεγονότα στη ζωή μας.

7. "Δεν είναι τίποτα από μόνο του καλό η κακό, αλλά η σκέψη μας το κάνει τέτοιο" Σαίξπηρ (Άμλετ)

Αν αλλάξουμε τις σκέψεις μας σχετικά με μια πιθανώς επικίνδυνη ή κακή κατάσταση, μπορούμε να μειώσουμε το άγχος που νιώθουμε.

8. "Εκπαίδευση είναι ό,τι επιβιώνει όταν όλα όσα έχουμε μάθει έχουν ξεχαστεί" B.F. Skinner (1904-1990)

Οι δάσκαλοι μπορούν να μας διδάξουν τις λεπτομέρειες οποιουδήποτε αντικειμένου, αλλά αυτό που έχει σημασία είναι  να μας εμπνεύσουν να ψάχνουμε διαρκώς την γνώση. Την αγάπη για τη μάθηση για χάρη της μάθησης.

9. «Η πολυμάθεια δεν διδάσκει φρόνηση." Ηράκλειτος (544-483 B.C).

Πιθανώς να έχετε ακούσει για την θεωρία του Sternberg για την "πρακτική νοημοσύνη», ή για την  «συναισθηματική νοημοσύνη» του Goleman ή για τις «πολλαπλές νοημοσύνες" του Gardner, οι οποίες συμμερίζονται την άποψη  ότι δεν αρκεί το υψηλό IQ για να πετύχουμε στη ζωή. Έτσι και ο Ηράκλειτος είχε πει από τα αρχαία χρόνια ότι το να τα πηγαίνει κάποιος καλά στο σχολείο δεν αποτελεί το μοναδικό μέτρο της νοημοσύνης μας.

10. "Πρέπει να μάθουμε να ζούμε μαζί ως αδέλφια ή θα χαθούμε μαζί ως ανόητοι."Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ (1929-1968)

Θα "χαθούμε μαζί σαν ηλίθιοι" αν δεν μπορέσουμε να αποφύγουμε την παγίδα της αυτοκαταστροφής που προκαλείται από τον διχασμό που δημιουργούμε με βάση χαρακτηριστικά όπως η φυλή, το φύλο, η θρησκεία, η ηλικία, κλπ.

by Αντικλείδι , http://antikleidi.com

Ποιος πρέπει να είναι ο δάσκαλος; 

Δάσκαλος δεν είναι εκείνος πού μαθαίνει στα παιδιά μας τα σχολικά "γράμματα", καλούς τρόπους ή μουσική, κολύμπι, ξιφασκία και άλλα αθλητικά ή ψυχαγωγικά παιγνίδια.

 

Αυτά τα "μαθήματα" είναι εξωτερικά, μένουν στην επιφάνεια, σαν τα ρούχα πού φορούμε (και τ’ αλλάζουμε ή τα πετούμε).

Δεν εισχωρούν παραμέσα, στην ψυχή μας, δεν μας πλάθουν, δεν διαμορφώνουν αυτό πού ονομάζουμε προσωπικότητά μας: το πνεύμα, το ήθος, το χαρακτήρα μας. (Πόσο εύκολα λέγονται άλλα δύσκολα εννοούνται αυτές οι κομψές λέξεις...).

Εκτός εάν εκείνοι πού τα προσφέρουν δεν περιορίζονται στην απλή μετάδοση εξωτερικών, επιδερμικών γνώσεων, άλλα αποβλέπουν σ’ αυτό το σκοπό και μεταχειρίζονται τα μαθήματα πού διδάσκουν ως μέσα για να τον επιτύχουν. Τότε πραγματικά ό φιλόλογος ή ό μαθηματικός, ό μουσικός ή ό γυμναστής είναι δάσκαλος και το έργο του αξίζει να λέγεται παιδευτικό. Διαφορετικά μοιάζουν με τούς ανύποπτους «βοηθούς» πού τούς παίρνει μαζί του ό «τεχνίτης», για να τού κουβαλούν τα υλικά, να τού δίνουν στο χέρι τα εργαλεία, ή και να εκτελούν μικροδουλειές, χωρίς πρωτοβουλία και ευθύνη, αφού άλλωστε δεν έχουν σαφή και πλήρη γνώση ούτε τού τελικού σκοπού ούτε της μεθόδου πού οδηγεί στην πραγμάτωσή του.

Τέτοια έργα, δευτερεύοντα και χωρίς βαθύτερη σημασία για την αγωγή των νέων ανθρώπων, οι αρχαίοι ’Αθηναίοι τα ανάθεταν σε δούλους — όπως και τα οικιακά, τα έργα του νοικοκυριού... Από το «δάσκαλο» περιμένουμε κάτι άλλο: ώριμος αυτός, γεμάτος από την πείρα της ζωής πού αποκτάται με κόπο και με πόνο, να σταθεί κοντά στον νέο, τον άπλερο άνθρωπο και να τον βοηθήσει να ωριμάσει, να ενηλικιωθεί πνευματικά, να γίνει ένας αυθύπαρκτος άνθρωπος.

Υπάρχει όμως και μια άλλη, πολύ σημαντική διαφορά πού χωρίζει το Δάσκαλο από τούς άλλους Επαγγελματίες, και τον πλησιάζει προς όσους ασκούν μέσα στην κοινωνία ευγενή, σοβαρά και για τούτο ευαίσθητα λειτουργήματα, όπως π.χ. είναι ό ιερέας, ό δικαστής, ό πολιτικός. "Όταν καλούμε ένα αρχιτέκτονα να μας σχεδιάσει το σπίτι πού θα χτίσουμε, ή πηγαίνουμε σ’ ένα γιατρό να μας χειρουργήσει ή διαπραγματευόμαστε ένα ζωγραφικό πίνακα πού μας αρέσει, δεν ρωτούμε (θα ήταν ανόητο να ρωτήσουμε) για το ήθος του αρχιτέκτονα, του γιατρού, του ζωγράφου, τί είδος άνθρωπος είναι, τι χαρακτήρα έχει, αν μπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη στην ευσυνειδησία, στην ευγένεια των αισθημάτων, στην αρετή του. Όλα αυτά — πιστεύουμε — αφορούν την ιδιωτική ζωή, είναι άσχετα με το έργο πού του ζητούμε, και επομένως δεν μας ενδιαφέρουν. Κι ένας ακόλαστος αρχιτέκτων, κι ένας υποκριτής ή αναξιόπιστος χειρουργός, κι ένας άτακτος στη ζωή του καλλιτέχνης μπορεί να κάνει άριστα τη δουλειά του.

Στο δάσκαλο όμως πού έχει αμφίβολο ήθος, εμπαθή και διαστρεμμένο χαρακτήρα, πως να παραδώσουμε το παιδί μας να το μορφώσει; Σ’ αυτόν (καθώς λέγει ό Πλάτων στο περίφημο προοίμιο του "Πρωταγόρα" με το στόμα του Σωκράτη) πάμε και δίνουμε όχι το σώμα, αλλά την ψυχή μας· είναι λοιπόν δυνατόν να αδιαφορήσουμε για τον ψυχικό του κόσμο, για το ποιόν της προσωπικότητάς του; —Μα είναι λαμπρός μαθηματικός, εξαίρετος φιλόλογος, θαυμάσιος γυμναστής... — Παρ’ όλες όμως αυτές τις ιδιότητες του μπορεί να μην είναι «άνθρωπος» στις ηθικές διαστάσεις του, οπότε κάνει για ερευνητής, για συγγραφέας, για συνδικαλιστής, άλλα δεν κάνει για δάσκαλος. Κάτι περισσότερο, κάτι πιο πέρα από τα προσόντα αυτά χρειάζεται ό δάσκαλος· μέταλλο ψυχής γνήσιο και υψηλής ποιότητας. (Ό αναγνώστης θα έχει, πιστεύω, καταλάβει άτι στη σειρά τούτων των σκέψεων η "αρετή" δεν εννοείται με στενή έννοια, ούτε προσδιορίζεται με τα κοινά μέτρα).

Ποια ακριβώς είναι, μέσα στον χαρακτηρολογικό πίνακα, η ιδιομορφία του δασκάλου; Πολλά γνωρίσματά της έχουν επισημάνει όσοι έχουν συστηματικά μελετήσει το θέμα. Θα περιοριστώ σε τρία, τα κατά τη γνώμη μου σπουδαιότερα.

Στόφα δασκάλου έχει εκείνος πού παραμένοντας ενήλικος μπορεί να γίνεται παιδί — και κάθε χρόνο, με τα νέα παιδιά πού έρχονται στα χέρια του, να γίνεται ένα νέο παιδί. Τούτο μπορούμε να το διατυπώσουμε και αλλιώς: o αληθινός δάσκαλος ενηλικιώνεται παραμένοντας παιδί στην ψυχή άνθρωπος δηλαδή αγνός, δροσερός, εύπλαστος.

Αδύνατο να φαντασθεί κανείς πόσο δύσκολο, υπεράνθρωπο σχεδόν, είναι αυτό πού του ζητούμε: να συνθλίψει μέσα του το χρόνο, να γερνάει φυσιολογικά και όμως να μένει νέος στην ψυχή, για να μπορεί να έχει εύκολη την πρόσβαση στα αισθήματα, στις σκέψεις, στις επιθυμίες του νέου ανθρώπου πού θα διαπαιδαγωγήσει, να τον «καταλαβαίνει», να χαίρεται και να διασκεδάζει μαζί του, να σκέπτεται τις σκέψεις του, να επιθυμεί τις επιθυμίες του, να πονάει τον πόνο του. Να κατορθώνει δηλαδή εκείνο πού δεν μπορούν να επιτύχουν οι γονιοί (πιο πολύ ό πατέρας παρά ή μητέρα) όταν ή ηλικία έχει υπέρμετρα μεγαλώσει την απόσταση πού τούς χωρίζει από τα παιδιά τους. «Μιλούν» παραπονούνται «μιαν άλλη γλώσσα, ακατανόητη για μας».

Ο δάσκαλος λοιπόν πρέπει ακριβώς να καταλαβαίνει, να μιλεί αυτή τη γλώσσα, για να συνεννοείται με τούς νέους, για να μπορεί να έρχεται πολύ κοντά τους και να τούς παραστέκεται στις δυσκολίες πού θα βρουν πορευόμενοι την (ανώμαλη και επικίνδυνη) οδό της ζωής.

Όσοι βλέπουν με σκεπτικισμό τούτο το «πλησίασμα» και κάποτε ανησυχούν για τις συνέπειές του, θα αναθεωρήσουν τη στάση τους άμα σκεφτούν ότι, εάν δεν πάμε κοντά στο παιδί, δεν θα το φέρουμε ποτέ κοντά μας, και όσο μακριά του στεκόμαστε, τόσο κι εκείνο θα σταθεί ακόμα πιο μακριά από μας. Με αυτό το πρίσμα θεωρούμενο το έργο του δασκάλου είναι σήμερα πολύ πιο δύσκολο από όσο ήταν στις άλλες εποχές. Γιατί με τον ιλιγγιώδη ρυθμό πού εξελίσσονται σήμερα οι κοινωνίες μας,  η απόσταση (όχι χρόνου, αλλά αντιλήψεων και διαθέσεων, «νοοτροπίας») πού χωρίζει τη μια γενεά από την άλλη έχει γίνει εκπληκτικά μεγάλη. Ό κόσμος μας δεν είναι πια ό δικός τους και για να μετατεθεί κανείς στη δική τους «πραγματικότητα», όπως μόνο ό αληθινός δάσκαλος μπορεί να το κάνει, είναι σωστός άθλος. Ποτέ δεν ήταν το παιδευτικό λειτούργημα τόσο δύσκολο όσο σήμερα.

Το δεύτερο πού ζητούμε από το δάσκαλο είναι: στις σχέσεις του με το μαθητή σ’ ένα στόχο να βλέπει πάντοτε σταθερά — πώς να αχρηστέψει τον εαυτό του. Ξέρετε άλλο επάγγελμα πού αποκλειστική επιδίωξή του έχει να αχρηστεύει τις υπηρεσίες του; Ό νους μας πηγαίνει στο ιατρικό' όταν μας θεραπεύσει, ό γιατρός παύει να μας είναι χρήσιμος. "Αν όμως καλοεξετάσουμε τα πράγματα, δεν θα εξαιρέσουμε ούτε το γιατρό, γιατί και το σώμα πού υπερνίκησε μια νόσο, φθείρεται διαρκώς με την ηλικία και έχει πάντοτε την ανάγκη του γιατρού. Με το δάσκαλο συμβαίνει το αντίθετο. Επιτυχημένος είναι εκείνος ο δάσκαλος πού έκανε με το έργο του τόσο ώριμο το μαθητή του, ώστε εκείνος να μη τον χρειάζεται πια. Αυτό είναι το μεγάλο κατόρθωμα, ο θρίαμβος του δασκάλου: να κάνει τον νέο άνθρωπο σε τέτοιο βαθμό αυθύπαρκτο και ανεξάρτητο — στον τρόπο πού μεθοδεύει τις παρατηρήσεις και τις σκέψεις του, πού κάνει τις εκτιμήσεις του, πού καταρτίζει το πρόγραμμα της δράσης του, πού βλέπει και σημασιολογεί τον κόσμο και τη ζωή — ώστε να μην έχει πλέον ανάγκη από τη χειραγώγηση κανενός άλλου, ούτε φυσικά τού δασκάλου του.

Πώς γίνεται όμως αυτός ο διανοητικός και ηθικός απογαλακτισμός;

Πρώτα πρέπει να τον θελήσει και να τον επιδιώξει ό δάσκαλος, πράγμα πολύ σπάνιο, άμα συλλογιστεί κανείς πόσο εγωιστής και ματαιόδοξος, δεσποτικός και αδιάλλακτος γίνεται ό άνθρωπος όταν συμπεριφέρεται προς τούς άλλους από «θέσιν ισχύος».

Και έπειτα πρέπει να μπορεί να τον επιτύχει, γιατί πολύ λίγοι είναι ικανοί για ένα τέτοιο λεπτό και δύσκολο έργο.

Κλασικό και απαράμιλλο υπόδειγμα δασκάλου απ’ αυτή την άποψη θα παραμείνει ό αρχαίος Σωκράτης (όπως μας τον παρουσιάζουν τα κείμενα των μαθητών του, του Πλάτωνα και του Ξενοφώντα). Αυτός — έλεγε στους νέους πού ζητούσαν τα φώτα του — δεν ξέρει τίποτα και όπως ή μητέρα του, ή Φαιναρέτη ή μαμή, ξεγεννούσε τις επίτοκες μητέρες, δεν γεννούσε τα παιδιά πού έφερνε στον κόσμο, το μόνο πού μπορούσε κι εκείνος να τούς προσφέρει, είναι να τούς παρασταθεί στον πνευματικό τοκετό, για να γεννήσουν υγιείς Ιδέες, όχι ανάπηρα πλάσματα. Η «μαιευτική» είναι λοιπόν ή μέθοδος και ή τέχνη του αληθινού δασκάλου· με αυτήν ότι μαθαίνει ο νέος είναι δική του κατάκτηση, όχι ξένη εισφορά. Κάτι περισσότερο: με αυτήν μαθαίνει το «πώς να μαθαίνει», μόνος και αυτοδύναμος. Το πώς επομένως θα πάψει να χρειάζεται το δάσκαλο.

Άφησα τελευταία την κύρια ιδιότητα (ορθότερα: την πρώτη αρετή) του δασκάλου: την Αγάπη του στο παιδί. Στο παιδί πού δεν είναι δικό του, άλλα γίνεται δικό του όταν συνδεθεί μαζί του με την παιδευτική σχέση. Στο παιδί ως παιδί, ως ένα δηλαδή νέο και τρυφερό βλαστάρι, πού δεν έχει ακόμα ξεδιπλώσει τα φύλλα του, άλλα κλείνει μέσα του τόσους θησαυρούς — νοημοσύνης, ευαισθησίας, δραστηριότητας — και περιμένει τη δική του στοργή και φροντίδα για ν’ ανθοβολήσει, ν’ αναπτυχθεί και να ολοκληρωθεί. Είναι απίστευτο με πόση αγάπη (ανιδιοτελή, θερμή, αφειδώλευτη) αφοσιώνεται ό αληθινός δάσκαλος στους μαθητές του. Το παιδί πού τού εμπιστεύτηκαν να διδάξει, γίνεται ό άξονας της ζωής του, αυτό της δίνει το περιεχόμενο και το νόημά της.

Έχουμε και στο κεφάλαιο τούτο της ψυχολογίας τού δασκάλου ένα κλασικό και απαράμιλλο υπόδειγμα: την άγια μορφή τού Pestalozzi. Σ’ ένα ατελείωτο έργο του («ο άρρωστος Pestalozzi προς το υγιές Κοινόν», 1812) εξομολογείται: «'Όταν μέσα στη συναίσθηση της μεγάλης καταστροφής, μέσα στην πιο μεγάλη 'αγανάκτησή μου για όσα με περιτριγύριζαν, έβρισκα ένα παιδί στο δρόμο και τόβαζα κοντά στο στήθος μου και το μάτι τού εσωτερικού του ουρανού μόλις έστω άγγιζε το σκληρό μου βλέμμα, τότε χαμογελούσε αμέσως το μάτι μου όπως το μάτι τού παιδιού και ξεχνούσα ουρανό και γη, ξεχνούσα ακόμη — θάλεγα — και τού Θεού και των ανθρώπων τη δικαιοσύνη και ζούσα μέσα στη μακαριότητα της ανθρώπινης φύσης και της άγιας αθωότητας της, έτσι καθώς χανόμουν κυριολεκτικά, ή μάλλον ξανάβρισκα τον εαυτό μου μέσα στο παιδί πού κρατούσα πάνω στο στήθος μου, ξαναχαιρόμουν τότε πάλι με βαθιά συγκίνηση για την ύπαρξή μου με την άγια χαρά πού έβαζε μέσα στην ερημωμένη μου ψυχή ή ύπαρξη του παιδιού πού καθόταν απάνω μου». ’Άς προσέξουμε σ’ αυτή τη θαυμάσια σελίδα τη φράση του μεγάλου Ελβετού: «Ξανάβρισκα τον εαυτό μου μέσα στο παιδί». Με την αγάπη πού διεγείρει ανεξάντλητα την παιδαγωγική ακτινοβολία, o αληθινός δάσκαλος ξαναβρίσκει τον εαυτό του μέσα στο παιδί.

Ευαγ. Παπανούτσος - Οι δρόμοι της ζωής

Πηγή: http://antikleidi.com