Ανάσα ως παρόρμησις

Κάθιδρη συνομιλώ κοιτώντας εσένα

είναι μια ημέρα του Ιουλίου

αλλόκοτη, θερμή, εκκωφαντική

Η Άνοιξη άργησε

πλάγιασε μ' έναν απόκοσμο Χειμώνα

δίπλα μόνο το Θέρος επελαύνει

Εξαϋλώνεται σαν πύρινη λαίλαπα

η αγάπη που χάνεται

η αγάπη που ποτέ δεν υπήρξε

Πολύ μου αρέσει που άλλαξα

που αγάπησα επιτέλους εμένα

περιπλανώμενη στου απείρου τη μέθη

 Υδάτινη ευλογία

Έχει περάσει χρόνος πολύς (;)

αν μετριέται η εναλλαγή στιγμών

που ήμουν ένας άλλος άνθρωπος,

των παραισθήσεων και των ψευδαισθήσεων

με χαρακιές και γέλια

το ποτάμι κύλησε σαν κλεψύδρα

άδειασε το πράσινο χώμα

έπλευσε με εσένα χορηγό 

σε ένα ατέρμονο κι ατελεύτητο ταξίδι,

ταξίδι μοναχικό

το Δέλτα άγγιξε τη Μεσόγειο

καυτή αλμύρα πότισε το κορμί

- το τυραννισμένο -

η θάλασσα πιο βαθιά 

πιο κοντά στην κάθαρση

τα ρείθρα κυλούν

τη μνήμη εξαϋλώνουν

το πρόσωπο φωτίζουν

τις ψυχές θεραπεύουν

όλοι εμείς, μαζί και χωριστά!

ΘΕΏΡΗΣΙΣ

Είναι ακόμη νωπά τα λόγια οργής

μια θαλασσόβρεχτη επέλαση

ανοίγω τις κόρες των ματιών

από έκπληξη, από αποτροπιασμό, από πόνο...

Απαράλλαχτες εικόνες

θαμμένες στου ονείρου το ποτήρι

λησμόνησα τα δάκρυα 

το δηλητήριο της προσβολής γεύτηκα.

Είμαστε ψυχές από κατάρα καμωμένες

έρμαια μιας ανείπωτης καταδίκης

βουλιάζουμε στου χρόνου το απάνθισμα

πληγωμένοι από τα παιχνίδια της νιότης μας!

Είναι αργά για όνειρα

είναι αργά για προσδοκίες...

Κοιμήσου...

 

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β’ ΛΥΚΕΙΟΥ

Λατινικές φράσεις που είναι σε χρήση στο νεοελληνικό λόγο

•       A.C. (ante Christum) προ Χριστού (π.Χ.)

•       A.D. Anno Domini (κατά λέξη: έτος Κυρίου) μετά Χριστόν (μ.Χ.)

•       ad hominem (argumentum) επιχείρημα που απευθύνεται επιθετικά 

εναντίον του προσώπου και όχι εναντίον της θέσης που το πρόσωπο αυτό εκφράζει, 

η προσωπική επίθεση, η απάντηση/επίθεση στο πρόσωπο που εξέφρασε 

μια άποψη με την οποία διαφωνούμε, αντί η απάντηση να αφορά την άποψη αυτή

•       ad populum (argumentum) επιχείρημα που αποτελεί μια ψευδή θέση αλλά αντλεί

τη βαρύτητά του από την ευρεία απήχηση της θέσης αυτής

•       altera pars η άλλη πλευρά, η άλλη άποψη

•       alter ego το άλλο Εγώ, το δεύτερο Εγώ, το πρόσωπο με το οποίο ταυτίζεται κανείς, το συμπλήρωμά του, ο άλλος του εαυτός

•       A.M. (Ante Meridiem) προ μεσημβρίας (π.μ.)

•       a posteriori εκ των υστέρων

•       a priori εκ των προτέρων

•       ca., cir., circ. (circa) περί, περίπου

•       carpe diem εκμεταλλεύσου τη μέρα (Οράτιος, Ωδ. 1.11.8)

•       casus belli κατά λέξη: περίπτωση πολέμου. Συχνότερα χρησιμοποιείται 

με την έννοια «αιτία πολέμου»

•       Curriculum Vitae, CV (κατά λέξη: η πορεία του βίου), το βιογραφικό σημείωμα

•       de facto εκ των πραγμάτων, αυτό που προκύπτει από τα πράγματα, 

από την πραγματικότητα, στην πράξη. Πολιτικός και διπλωματικός όρος που 

δηλώνει ότι πράξη, ενέργεια, κατάσταση, κ.λπ., 

που προέκυψε από την εξέλιξη των γεγονότων, αναγνωρίζεται ως πραγματική, 

παρόλο που η νομιμότητά της αμφισβητείται ή δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί

•       de jure εκ του δικαίου, εκ του νόμου, νομίμως, αυτό που προκύπτει από την εφαρμογή του δικαίου, νομικά.

•       erga omnes έναντι όλων

•       et alii, et al. και άλλοι, και άλλα, κ.ά.

•       et cetera, etc. και λοιπά, κ.λπ.

•       ex cathedra «από καθέδρας». Λέγεται για ομιλητή που εκφράζεται με ύφος αυθεντίας ή από θέση που του δίνει το δικαίωμα να θεωρείται αυθεντία

•       exempli gratia, e.g. παραδείγματος χάριν (π.χ.)

•       ex officio αυτό που προκύπτει από τη θέση καθήκοντος κάποιου, από τη θέση κάποιου, από το αξίωμα κάποιου

•       in medias res στο μέσο της υπόθεσης ή της πλοκής

•       in memoriam εις μνήμην, στη μνήμη κάποιου

•       lapsus linguae γλωσσικό λάθος, λάθος εκ παραδρομής στην ομιλία

•       lapsus calami λάθος της γραφίδας, λάθος εκ παραδρομής στον γραπτό λόγο

•       mea culpa λάθος μου

•       memorandum μνημόνιο, υπόμνημα

•       modus operandi (M.O.) τρόπος ενέργειας

•       modus vivendi τρόπος ζωής

•       moratorium καθυστέρηση

•       mutatis mutandis τηρουμένων των αναλογιών, μετά τις απαραίτητες αλλαγές

•       passim σποράδην, σποραδικά, εδώ κι εκεί, σε διάφορα σημεία του κειμένου

•       persona grata πρόσωπο επιθυμητό, ευπρόσδεκτο

•       persona non grata πρόσωπο ανεπιθύμητο

•       placebo (κατά λέξη: θα προσφέρω ευχαρίστηση, ικανοποίηση) φάρμακο που χορηγείται στον ασθενή για ψυχολογική του στήριξη παρά για τη θεραπεία της αρρώστιας του

•       P.M. (Post Meridiem) μετά μεσημβρίαν (μ.μ.)

•       primus inter pares πρώτος μεταξύ ίσων

•       prima facie εκ πρώτης όψεως

•       scripta manent τα γραπτά μένουν

•       (sic) έτσι ακριβώς (γραμμένο, διατυπωμένο κ.λπ.). Βρίσκεται πάντα σε παρένθεση και δίνει 

έμφαση σε ένα στοιχείο του λόγου που πρέπει να προσέξει ο αναγνώστης, επειδή αυτό είναι εσφαλμένο, παράδοξο ή αδόκιμο

•       sine qua non (συχνά μαζί με τις λέξεις conditio, causa) (κατάσταση, αιτία) εκ των ων ουκ άνευ, αναγκαία προϋπόθεση

•       s.o.s. (si opus sit) αν χρειάζεται, αν υπάρχει ανάγκη

•       status quo (κατά λέξη: η κατάσταση στην οποία…) η ισχύουσα κατάσταση

•       sui generis (κατά λέξη: του δικού του γένους) ιδιόμορφος, ιδιότυπος. 

Λέγεται συνήθως ως χαρακτηρισμός προσώπων ή καταστάσεων που έχουν κάτι το ιδιαίτερο, ιδιότητα χαρακτηριστική των ίδιων και μόνο

•       tabula rasa (κατά λέξη: άγραφη πλάκα, αποξεσμένος, σβησμένος πίνακας). Λέγεται για τον νου, που θεωρείται ως κάτι άγραφο, κενό, 

πριν γεμίσει με εντυπώσεις, γνώσεις, εμπειρίες

•       terra incognita άγνωστη γη, άγνωστος τόπος, άγνωστο θέμα, αντικείμενο

•       urbi et orbi στην πόλη και στην οικουμένη, στην πόλη και σε ολόκληρο τον κόσμο, δηλαδή παντού

•       verbatim κατά λέξη, ακριβώς

•       vs. (versus) εναντίον (κάποιου)

 

 

Συνήθεις λατινικές φράσεις στη νέα ελληνική γλώσσα

ad calendas Graecas	στις ελληνικές καλένδες, δηλαδή ποτέ
ad hoc	γι’ αυτόν το σκοπό
alter ego	το άλλο εγώ, ο σωσίας
anno Domini (a.D.)	έτος κυρίου· π.χ.: 1991 a.D., δηλαδή 1991 μ.Χ.
ante Cristum (a.C.)	προ Χριστού· π.χ.: 1500 a.C., δηλαδή 1500 π.Χ.
ante meridiem (a.m.)	πριν το μεσημέρι
ante portas	προ των πυλών
a posteriori	εκ των υστέρων
a priori	εκ των προτέρων
ave, Caesar, morituri te salutant	χαίρε, Καίσαρ, οι μελλοθάνατοι σε χαιρετούν
Ave, Maria	χαίρε, Μαρία
carpe diem	άδραξε την ημέρα· απόλαυσε την σημερινή ημέρα· εκμεταλλεύσου το παρόν.
casus beli	αιτία πολέμου
citius, altius, fortius	ταχύτερα, ψηλότερα, δυνατότερα· (έμβλημα των Ολυμπιακών Αγώνων).
cogito ergo sum	σκέφτομαι άρα υπάρχω (Καρτέσιος).
corpus	συλλογή έργων
curriculum	πρόγραμμα σπουδών
curriculum vitae (c.v.)	βιογραφικό σημείωμα
de facto	έμπρακτα
de iure	με νόμο
de profundis	εκ βαθέων
directiva	διάταξη, κανονιστική οδηγία
dum spiro spero	όσο ζω ελπίζω
dura lex sed lex	σκληρός νόμος αλλά νόμος
errare humanum est	το να πλανάσαι είναι ανθρώπινο
errata	σφάλματα· παροράματα
et cetera (etc.)	και λοιπά
ex libris	1. Κατά λέξη σημαίνει: από τα βιβλία, από τη βιβλιοθήκη, και συνοδεύεται από το όνομα του κατόχου του βιβλίου.2. Η επιγραφή που τίθεται πάνω σ’ ένα βιβλίο και δηλώνει τον κάτοχο του βιβλίου. 3. Καλλιτεχνική σφραγίδα, που φέρει το όνομα, το έμβλημα του βιβλιόφιλου.
ex officio	από θέσεως
exampli gratia (e.g.)	για παράδειγμα
fama volat	η φήμη πετά
gratis	δωρεάν
grosso modo	με αδρό τρόπο· χοντρικά· πρόχειρα
habeas corpus	1. (κυριολεκτικά: έχε το σώμα). Θεσμός του αγγλοσαξονικού δικαίου, που αποσκοπεί στην προστασία της ατομικής ελευθερίας του πολίτη έναντι της αυθαίρετης σύλληψης και κράτησης του· το habeas corpus ψηφίστηκε το 1679, την περίοδο του Καρόλου Β’.2. σύνταγμα· συνταγματικός χάρτης
homo homini lupus	ο άνθρωπος για τον άνθρωπο είναι λύκος
homo sapiens	σοφός άνθρωπος
id est (i.e.)	δηλαδή
imperium	ηγεμονία· κοσμοκρατορία
incognito	κρυφά· μυστικά· καμουφλαρισμένα
in memoriam	εις μνήμην
in situ	επί τόπου, στην αρχική θέση· στη φυσική του θέση, στο φυσικό του χώρο
in vitro	κατά λέξη, σε γυάλα· πείραμα στο εργαστήριο· σε μη ζωντανή κατάσταση
in vivo veritas	στο κρασί η αλήθεια
in vivo	σε ζωντανή κατάσταση· πείραμα σε ζωντανούς οργανισμούς
ipso facto	με αυτό καθαυτό το γεγονός
libido	επιθυμία· ηδονή· γενετήσιο ένστικτο
mare nostrum	η θάλασσά μας· για τους Ρωμαίους η Μεσόγειος.
mea culpa	δικό μου φταίξιμο· δικό μου σφάλμα
memorandum	υπόμνημα
modus vivendi	τρόπος ζωής· συμβιβασμός
moratorium	αναστολή εχθροπραξιών
mutatis mutandis	τηρουμένων των αναλογιών
nexus	σύνδεση· διαπλοκή (σε λογοτεχνικό έργο)
nota	σημείωση· μήνυμα· διακοίνωση· οδηγία
occasione data	ευκαιρίας δοθείσης
o tempora  o mores!	ω καιροί! ω ήθη!
pax	ειρήνη· η λέξη συνοδεύεται συνήθως, με επίθετο για να δηλώσει την κυρίαρχη επιρροή κάποιου: pax Romana, pax Americana κτλ.
per se	καθ’ εαυτόν
persona	πρόσωπο· προσωπείο
persona non grata	ανεπιθύμητο πρόσωπο
post scriptum (p.s.)	υστερόγραφο
primus inter pares	πρώτος μεταξύ ίσων
post meridiem (p.m.)	μετά το μεσημέρι
quo vadis	που πηγαίνεις
ratio	λόγος· αιτία
requiem	νεκρώσιμη ακολουθία
res	πράγμα· αντικείμενο
scripta manent, verba volant	τα γραπτά μένουν, τα λόγια πετούν. Πολλές φορές χρησιμοποιείται μόνο το scripta manent.
sic	έτσι
sic et non	ναι και όχι
sine qua non	εκ των ων ουκ άνευ
status quo	παγιωμένη κατάσταση· καθεστηκυία τάξη· καθεστώς
sui generis	ιδιόρρυθμος
tabula rasa	άγραφη πλάκα
terra incognita	άγνωστη γη
terminus ante quem	χρονολογικό όριο (όχι πριν απ’ αυτό)
terminus post puem	χρονολογικό όριο (όχι μετά απ’ αυτό)
time hominem unius libri	να φοβάσαι τον άνθρωπο του ενός βιβλίου
urbi et orbi	στην πόλη και στην οικουμένη· παντού
vae victis	ουαί τοις ηττημένοις
veni, vidi, vici	ήλθα, είδα, νίκησα
veto	βέτο· προβάλω ένσταση
vice versa	και αντίθετα· και αντίστροφα
viva voce	δια ζώσης· προφορικά
Vulgata	η μετάφραση της Βίβλου στα Λατινικά

 

Πηγές:

Μαρκαντωνάτος, Γ.Α., Λεξικό Αρχαίων Βυζαντινών και Λογίων Φράσεων της Νέας Ελληνικής, Αθήνα, εκδόσεις Gutenberg,1998 (4η έκδοση).

Μείζον Ελληνικό Λεξικό (ηλεκτρονική έκδοση)