ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ

Περιληπτική αναδιήγηση ραψωδιών Κ, Λ, Μ, Ν, Ξ, Ο, Π

  ΡΑΨΩΔΙΑ: Κ «ΔΟΛΩΝΕΙΑ»

Η άρνηση του Αχιλλέα να επιστρέψει στη μάχη και να βοηθήσει έχει προκαλέσει μεγάλη ανησυχία στους Αχαιούς. Αποφασίζεται να σταλούν ως κατάσκοποι ο Διομήδης κι ο Οδυσσέας στο στρατόπεδο των Τρώων ενώ κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τους Τρώες που στέλνουν το Δόλωνα ως κατάσκοπο στο αχαϊκό στρατόπεδο. Ο Δόλωνας, όμως, χάνει τη ζωή του αφού συλλαμβάνεται από τους Αχαιούς.

  ΡΑΨΩΔΙΑ: Λ «ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΟΣ ΑΡΙΣΤΕΙΑ»

Η εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ Αχαιών και Τρώων συνεχίζεται και αρχικά νικούν οι πρώτοι ενώ διακρίνεται για τις στρατηγικές του ικανότητες ο Αγαμέμνονας (αριστεία). Όμως κάποια στιγμή τραυματίζεται τόσο ο Αγαμέμνονας όσο και κάποιοι άλλοι σημαντικό Αχαιοί (Οδυσσέας, Διομήδης), γεγονός που «ρίχνει» το ηθικό τους. Ο Αχιλλέας -παρακολουθώντας τις εξελίξεις- στέλνει το φίλο του, Πάτροκλο, στο Νέστορα κι εκεί γίνεται μια δεύτερη προσπάθεια είτε για να μεταπειστεί ο Αχιλλέας να γυρίσει στη μάχη είτε να οδηγήσει ο Πάτροκλος τους Μυρμιδόνες στη μάχη φορώντας την πανοπλία του Αχιλλέα.

  ΡΑΨΩΔΙΑ: Μ «ΤΕΙΧΟΜΑΧΙΑ»

Στο πεδίο της μάχης οι Αχαιοί συνεχίζουν να χάνουν έδαφος και να υποχωρούν. Οι Τρώες απειλητικά προσεγγίζουν την προστατευτική τάφρο των Αχαιών και λίγο αργότερα ο Έκτορας ρίχνει μια τεράστια πέτρα και γκρεμίζει μια πύλη του αντίπαλου στρατοπέδου. Οι Τρώες εισβάλλουν και απωθούν τους Αχαιούς στα πλοία.

  ΡΑΨΩΔΙΑ: Ν «ΜΑΧΗ ΕΝ ΤΑΙΣ ΝΑΥΣΙΝ»

Οι Αχαιοί πλέον πιέζονται ιδιαίτερα ενώ παράλληλα ο Έκτορας καυχιέται ότι θα κάψει τα καράβιά τους. Στην κρίσιμη αυτή στιγμή παρεμβαίνει ο θεός Ποσειδώνας που προσπαθεί να ενισχύσει τους Αχαιούς και να τους αναπτερώσει το ηθικό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι Έλληνες να εξακολουθούν να βρίσκονται σε άσχημα θέση, όμως αμύνονται με σθένος και δεν σταματούν να αγωνίζονται.

  ΡΑΨΩΔΙΑ: Ξ «ΔΙΟΣ ΑΠΑΤΗ»

Η κατάσταση για τους Αχαιούς τείνει να γίνει απογοητευτική. Ο Αγαμέμνονας προτείνει ως μόνη λύση να φύγουν μέσα στη νύχτα, πρόταση που απορρίπτεται από τους άλλους αχαιούς ηγέτες. Τότε παρεμβαίνει η θεά Ήρα που κοιμίζει το Δία κι αμέσως ο Ποσειδώνας συνεχίζει να παροτρύνει τους Αχαιούς και να τους ρίχνει με ορμή στον πόλεμο. Τέλος, έρχεται ο τραυματισμός του Έκτορα από τον Αίαντα, κάτι που έχει ως συνέπεια την απομάκρυνσή του από τη μάχη. Εύκολα τότε οι Αχαιοί τρέπουν τους Τρώες σε φυγή.

  ΡΑΨΩΔΙΑ: Ο «ΠΑΛΙΩΞΙΣ ΠΑΡΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ»

Όταν ο Δίας ξυπνά από το βαθύ ύπνο του, αρχικά καυγαδίζει με την Ήρα, όμως μετά της αποκαλύπτει όλο το σχέδιό του και ζητά τη συνεργασία της. Απομακρύνεται ο Ποσειδώνας ενώ παράλληλα στέλνεται ο Απόλλωνας στο πλευρό τον Τρώων. Η παρέμβαση του Απόλλωνα είναι καταλυτική. Γκρεμίζει ένα ακόμη μέρος του τείχους και οι Τρώες εισβάλλουν ξανά στο αχαϊκό στρατόπεδο. Τότε ο Πάτροκλος σπεύδει στον Αχιλλέα και προσπαθεί να τον πιέσει να επιστρέψει στη μάχη.

  ΡΑΨΩΔΙΑ Π «ΠΑΤΡΟΚΛΕΙΑ»

Ο Πάτροκλος εκθέτει τη σοβαρότητα της κατάστασης στον Αχιλλέα και του ζητάει να επιτρέψει τουλάχιστον σ’ αυτόν να οδηγήσει τους Μυρμιδόνες στον πόλεμο. Ο Αχιλλέας, βλέποντας τα πρώτα αχαϊκά καράβια να καίγονται, επιτρέπει τελικά στο φίλο του να φορέσει την πανοπλία του συμβουλεύοντάς τον όμως να μην απομακρυνθεί από τα πλοία. Η εξόρμηση των Μυρμιδόνων γίνεται με ασυγκράτητη σφοδρότητα και μανία. Ο Πάτροκλος φθάνει σε επίπεδο «αριστείας», λησμονεί όμως τη συμβουλή του Αχιλλέα και «μεθυσμένος από τις επιτυχίες του» συνεχίζει την καταδίωξη έως τις Σκαιές Πύλες. Τότε έρχεται η παρέμβαση του Απόλλωνα, ο οποίος ανακόπτει την πετυχημένη πορεία του…

Αίας ο Σαλαμίνιος: ο μόνος ήρωας του Τρωικού πολέμου που θάφτηκε

Του Γιώργου Β. Μιχαήλ  

Φωτό: Ο Αίας μεταφέρει το σώμα του νεκρού Αχιλλέα στο στρατόπεδο των Ελλήνων υπό την προστασία του Ερμή και της Αθηνάς /Ο ζωγράφος του Αντιμένη /Jastrow

Ο Αίας, γιος του βασιλιά της Σαλαμίνας Τελαμώνα και της Ερίβοιας, ήταν ένας από τους γενναιότερους ήρωες του Τρωικού πολέμου. Ριχνόταν στη μάχη δίχως προστατευτικό θώρακα και με το μακρύ του δόρυ, την τεράστια ασπίδα του και την επιβλητική του εμφάνιση έσπερνε τον τρόμο στις τάξεις των εχθρών.

Οι αφηγητές θεωρούσαν τον Αίαντα άτρωτο επειδή όταν ήταν μικρός τον σκέπασε με τη λεοντή του ο Ηρακλής. Τρωτές ήταν μόνον οι μασχάλες του, που δεν ήρθαν σ’ επαφή με το μαγικό δέρμα. Αλλά η μεγαλύτερη αδυναμία του Αίαντα ήταν η ανικανότητά του να αυτοσυγκρατηθεί.

Τόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά συναισθήματά του τον έσπρωχναν στα άκρα. Αυτή η έλλειψη εγκράτειας στοίχισε τελικά στον ήρωα την ίδια του τη ζωή.

Μετά τον θάνατο του Αχιλλέα, η Θέτις θέλησε να χαρίσει την (καμωμένη από τον Ήφαιστο) πανοπλία του γιου της σ’ αυτόν που πρόσφερε τα μέγιστα στην πολιορκία της Τροίας. Υποψήφιοι για το πολύτιμο δώρο ήταν ο πολυμήχανος Οδυσσέας και ο παντοδύναμος γιος του Τελαμώνα.

Όταν νικητής αναδείχτηκε ο Οδυσσέας, ο Αίας δεν μπόρεσε να συγκρατήσει την οργή και τη θλίψη του. Την ίδια νύχτα, με γυμνό το ξίφος στο χέρι του, επιτέθηκε εναντίον των Αχαιών, που εκείνη την ώρα κοιμόντουσαν στις σκηνές τους.

Τότε επενέβη η Αθηνά και, συσκοτίζοντας το μυαλό του, τον έστρεψε προς τα κοπάδια. Νομίζοντας πως είναι στρατιώτες, ο μανιασμένος ήρωας έσφαξε όλα τα ζωντανά και τους άτυχους βοσκούς.

Όταν αργότερα συνήλθε και συνειδητοποίησε τις πράξεις του, ο Αίας στράφηκε εναντίον του ίδιου του του εαυτού και αυτοκτόνησε. Ο Αγαμέμνων απαγόρευσε την καύση του σώματός του, με αποτέλεσμα ο γιος του Τελαμώνα να είναι ο μόνος νεκρός ήρωας του Τρωικού πολέμου που η σορός του θάφτηκε στο χώμα.

Η ακράτεια εθεωρείτο σοβαρότατο αμάρτημα και γι’ αυτό η τιμωρία του Αίαντα από τους θεούς ήταν παραδειγματική.

http://www.egriechen.info/

ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ

ΡΑΨΩΔΙΑ Ι’ (Ανακεφαλαίωση) / Ερωτήσεις

1) Στίχ. 227: «… στο ισόμοιρο τραπέζι»: να παρουσιάσετε και να σχολιάσετε την ομηρική συνήθεια που προβάλλεται σ’ αυτήν την πρόταση.

2) Ποιο σχήμα λόγου υπάρχει στις φράσεις «ευφραντικό τραπέζι» και «μεγάλην συμφοράν»;

3) Να παρουσιάσετε τα τέσσερα επιχειρήματα με τα οποία προσπαθεί ο Οδυσσέας να πείσει τον Αχιλλέα να επιστρέψει στην μάχη:

α)…………………………………………………………………………………………………………………………..

β)…………………………………………………………………………………………………………………………..

γ)…………………………………………………………………………………………………………………………..

δ)…………………………………………………………………………………………………………………………..

4) Να επιλέξετε την ορθή απάντηση απ’ αυτές που σας δίνονται μέσα στην παρένθεση:

·  Το λιγότερο πειστικό από τα τέσσερα επιχειρήματα του Οδυσσέα είναι το …………………………. (το πρώτο, το δεύτερο, το τρίτο, το τέταρτο).

·  Ο Πηλέας συμβουλεύει το γιο του να δείχνει ………………………………….. (γενναιότητα, αυτοσυγκράτηση, εντιμότητα).

·  Τα δώρα που υπόσχεται ο Αγαμέμνονας για τον Αχιλλέα είναι …………………………….. (φτωχά, φυσιολογικά, υπερβολικά).

·  Ο στίχος 313 αποτελεί υπαινιγμό για την ανειλικρίνεια του ………………………………………… (Αγαμέμνονα, Οδυσσέα, Έκτορα).

·  Η απόφαση του Αχιλλέα για αναχώρηση λαμβάνεται …………………………………………….. (ως αποτέλεσμα ώριμης σκέψης, με νηφαλιότητα και ψυχραιμία, εν βρασμώ ψυχής).

·  Ο Αχιλλέας προτείνει στους Αχαιούς να ……………………………………… (επιτεθούν άμεσα στους Τρώες, να επιστρέψουν πίσω στην πατρίδα, να ανατρέψουν τον Αγαμέμνονα).

5) Να σημειώσετε ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ στις παρακάτω προτάσεις:

·  Το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Οδυσσέα είναι πως θεωρείται «ευρετικός».

ΣΩΣΤΟ                                                 ΛΑΘΟΣ

·  Ο Αχιλλέας χρησιμοποιεί μια παρομοίωση στους στίχους 323-327 για να δείξει το πνεύμα αυτοθυσίας που τον περιβάλλει.

ΣΩΣΤΟ                                                  ΛΑΘΟΣ

· Ο Αχιλλέας δεν υποχωρεί γιατί δεν του αρκούν τα προσφερόμενα δώρα.

ΣΩΣΤΟ                                                  ΛΑΘΟΣ

· Η φράση «πριν μου πληρώσει ολόκληρον το μέγ’  αδίκημά του» αφήνει ένα ενδεχόμενο υποχώρησης του Αχιλλέα.

ΣΩΣΤΟ                                                  ΛΑΘΟΣ

· Ο Αχιλλέας εμφανίζεται άλλοτε ευσεβής κι άλλοτε ασεβής προς τους θεούς.

ΣΩΣΤΟ                                                   ΛΑΘΟΣ

6) Να εξηγήσετε το γνωμικό περιεχόμενο του στίχου 320:

7) Με ποια λόγια ειρωνεύεται ο Αχιλλέας τον Αγαμέμνονα και τους άλλους Αχαιούς στους στίχ. 347-351;

8) Στους στίχους 401-409 και 414-415 διατυπώνεται από τον Αχιλλέα η αξία της ειρηνικής ζωής. Ποιο επιχείρημα χρησιμοποιεί;

9) Να υπογραμμίσετε και να δικαιολογήσετε ποιοι από τους παρακάτω χαρακτηρισμούς ισχύουν:

ΟΔΥΣΣΕΑΣ: ικανός ομιλητής, εγωιστής, ρήτορας, πειστικός, επιθετικός, αμείλικτος, σκληρός, ευγενικός, διπλωματικός, ασεβής.

ΑΧΙΛΛΕΑΣ: ευθύς και ειλικρινής, στοχαστικός, φιλόξενος, μετριοπαθής, είρωνας, αλαζόνας, αξιοπρεπής και περήφανος, πιστός σε ηθικές αξίες και αρχές, υποχωρητικός, παρορμητικός, αντιηρωικός.

ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ

ΡΑΨΩΔΙΑ Ζ’ (Ανακεφαλαίωση) / Ερωτήσεις

1) Ν’ αναλύσετε τα παρακάτω χαρακτηριστικά επίθετα:

λοφοσείστης Έκτωρ (στίχ. 369)
λευκόχερην Ανδρομάχην (στίχ. 371)
πολύδωρη (στίχ. 395)
θείος Πηλείδης (στίχ. 414-415)
του Διός αιγιδοφόρου (στίχ. 420)
των ιπποδάμων Τρώων (στίχ. 460)

2) Να συμπληρώσετε τα κενά στις ακόλουθες προτάσεις:

Ø Η ιστορία της πατρικής οικογένειας της Ανδρομάχης από άποψη τεχνικής λειτουργεί ως ………………………………………….. και ……………………………….....

Ø Το όνομα «Σκαμάνδριος» το έδωσαν στο γιό τους ο Έκτορας και η Ανδρομάχη, για να τιμήσουν ……………………………………………………………………………………………………………………....

Ø Το όνομα «Αστυάνακτας» το έδωσαν οι Τρώες στο γιο του Έκτορα, για να τιμήσουν …………………………………………………………………………………………………………………….....

Ø Ο λόγος της Ανδρομάχης στηρίζεται κυρίως στο …………………………………………………………………….............................................................

Ø Ο Έκτορας δεν πείθεται από την Ανδρομάχη να εγκαταλείψει τον πόλεμο, επειδή α)………………………………………………………………………………………………………………………. και β)………………………………………………………………………..........................................................

Ø Για τους ήρωες της Ιλιάδας η θεμελιώδης αξία είναι η ……………………………………………………………......................................................................

3) Πώς ονομάζονται τα ερωτήματα (στίχ. 377-380); Γιατί τα χρησιμοποιεί ο Όμηρος και πώς λειτουργούν από άποψη αφηγηματικής τεχνικής;

4) Ποιο μέρος επιλέγεται από τον Όμηρο ως τόπος συνάντησης των δύο συζύγων και γιατί;

5) Ποια επιχειρήματα χρησιμοποιεί η Ανδρομάχη για να πείσει τον Έκτορα να μην ξαναπάει στη μάχη; Ποια πρόταση του κάνει τελικά;

6) Ποιο στοιχείο αφηγηματικής τεχνικής υπάρχει στους στίχους 407-408 και 432;

7) Το ήθος ποιου προσώπου εξαίρει(=αναδεικνύει) η Ανδρομάχη στο λόγο της; Γιατί σ’ αυτό το σημείο υπάρχει «επική ειρωνεία»;

8) Ν’ αναπτύξετε την ορθολογιστική αλλά και συνάμα μοιρολατρική θεωρία του Έκτορα για την αντιμετώπιση του θανάτου (στίχ. 488-489).

9) Να παρουσιάσετε αναλυτικά την εκτενή παρομοίωση στους στίχους 505-514.

10) Να περιγράψετε τη συναισθηματική κατάσταση της Ανδρομάχης και του Έκτορα σ’ αυτή τη σκηνή.

11) Η Ανδρομάχη παρουσιάζεται ως αφοσιωμένη σύζυγος αλλά και «εξαρτημένη» από τον Έκτορα. Είναι συναισθηματική, εκδηλωτική, και διακριτικά τρυφερή ενώ παράλληλα τη διακρίνει επινοητικότητα και ευστροφία. Η έντονη επιθυμία να τον κρατήσει κοντά της την κάνει παρεμβατική ενώ τέλος ως μητέρα είναι στοργική κι αφοσιωμένη στο παιδί της.

Ο Έκτορας προβάλλεται ως γενναίος πολεμιστής που διακατέχεται από ηρεμία και ψυχραιμία. Είναι αποφασιστικός, προσηλωμένος στις αρχές του και διορατικός. Επιπλέον προβάλλεται αφοσιωμένος σύζυγος με διακριτική τρυφερότητα καθώς και πατέρας στοργικός και τρυφερός. Φαίνεται, εξάλλου, αισιόδοξος και στοχαστικός ενώ στο τέλος ως αδελφός στέκεται καλός συμπαραστάτης.

Να αιτιολογήσετε τους πιο πάνω χαρακτηρισμούς της Ανδρομάχης και του Έκτορα με βάση τη συγκεκριμένη σκηνή.

Το ευρύτερο περιεχόμενο και το θέμα της Ιλιάδας

Του Γιώργου Β. Μιχαήλ

Το ευρύτερο περιεχόμενο της Ιλιάδας είναι οι μάχες που διεξάγονται γύρω από τα τείχη της Τροίας, ανάμεσα στους Τρώες και στους Αχαιούς. Δηλαδή η Ιλιάδα έχει να κάνει με τον Τρωικό Πόλεμο και τον τρωικό μύθο. Συνεπώς, για να κατανοήσουμε καλύτερα το ομηρικό έπος, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας, έστω σε συντομία, τον τρωικό μύθο.

Ο Joachim Latacz (στο βιβλίο του Όμηρος, Ο Θεμελιωτής της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, εκδόσεις Παπαδήμα, 2000, σ. 122 – 124) δίνει μια συνοπτική περιγραφή της πρωτογενούς μορφής αυτού του μύθου:

 «Στην πλούσια οχυρωμένη πόλη της Τροίας, στη Μικρά Ασία, κοντά στον Ελλήσποντο, κυβερνά ένας ισχυρός βασιλιάς, ο Πρίαμος. Ένας από τους γιους του, ο Πάρης, εκτελώντας μια φιλική αποστολή, ταξιδεύει με πλοίο στη χώρα των Αχαιών, στην Πελοπόννησο, και φτάνει στη Σπάρτη, όπου βασιλεύει ο Ατρείδης Μενέλαος. 

Ο Πάρης καταχράται τη φιλοξενία που του προσφέρουν εκεί, απάγει την Ελένη, τη σύζυγο του Μενέλαου, και την οδηγεί στην Τροία. Ο Μενέλαος ζητάει τότε τη βοήθεια του αδερφού του, Αγαμέμνονα από το Άργος/Μυκήνες.

Μία αντιπροσωπεία των Αχαιών μεταβαίνει στην Τροία για να απαιτήσει την επιστροφή της Ελένης, αλλά γυρίζει άπρακτη. Τότε ο Μενέλαος και ο Αγαμέμνονας αποφασίζουν να εκβιάσουν την παράδοση της Ελένης με στρατιωτικά μέσα. 

Ο Αγαμέμνονας καλεί όλα τα σημαντικά κέντρα εξουσίας της ηπειρωτικής και της νησιωτικής Ελλάδας να στείλουν στρατεύματα για μια κοινή εκστρατεία κατά της Τροίας. Η πρόσκληση αυτή βρίσκει πλατιά απήχηση. 

Τα πλοία συγκεντρώνονται στο λιμάνι της Αυλίδας στη Βοιωτία· κάθε στράτευμα έχει τον δικό του αρχηγό. Ο Αγαμέμνονας τίθεται επικεφαλής της επιχείρησης. Ο στόλος περνάει από τη Λήμνο και την Τένεδο στον Ελλήσποντο και αγκυροβολεί στην ακτή της Τρωάδας. 

Οι πρώτες απόπειρες να κυριευθεί η πόλη με έφοδο ή να γίνουν διαπραγματεύσεις αποτυγχάνουν. Οι Αχαιοί ξεκινούν την πολιορκία, η σθεναρή όμως αντίσταση των κατοίκων της πόλης και των συμμάχων τους από τους γειτονικούς λαούς της Μικράς Ασίας προκαλεί την απροσδόκητη παράταση των επιχειρήσεων για χρόνια.

Οι πολιορκητές προσπαθούν συνεχώς να αποκόψουν την Τροία από τις πηγές ανεφοδιασμού της, και με τον τρόπο αυτό να κάμψουν την αντίστασή της, με την άλωση, τη λεηλασία και την καταστροφή γειτονικών πόλεων, νησιωτικών οικισμών και κοινοτήτων στα περίχωρά της. Το σχέδιο δεν ευοδώνεται, κυρίως επειδή οι θεοί είναι διχασμένοι για τη μοίρα της Τροίας.

Μόλις τον δέκατο χρόνο του πολέμου, όταν επιτέλους η ομάδα των θεών που τάσσονται υπέρ της Τροίας δεν προβάλλει πλέον αντίσταση, οι Αχαιοί κατορθώνουν να κυριεύσουν την πόλη με δόλο.

Ύστερα από προτροπή του δαιμόνιου Οδυσσέα κατασκευάζουν έναν πελώριο δούρειο ίππο και τον γεμίζουν με επίλεκτους στρατιώτες. Οι υπόλοιποι Αχαιοί, δήθεν αποθαρρημένοι, επιβιβάζονται στα πλοία και αποπλέουν. Στην πραγματικότητα όμως περιμένουν, έξω από το οπτικό πεδίο των Τρώων, ένα νυχτερινό σύνθημα από την πόλη. Οι Τρώες θεωρούν ότι ο ίππος αποτελεί προσφορά προς τους θεούς και, παρά την προειδοποίηση του ιερέα Λαοκόοντα, τον σύρουν μέσα στην πόλη τους, για να επωφεληθούν από την υποτιθέμενη προστατευτική του δύναμη. Κατά τη διάρκεια της νύχτας οι Αχαιοί ήρωες βγαίνουν από την κοιλιά του δούρειου ίππου και στέλνουν το φωτεινό σήμα στον στόλο που βρίσκεται κοντά στην Τένεδο.

Σύντομα, ενισχυμένοι και από το κύριο στρατιωτικό σώμα που σπεύδει να επιστρέψει, οι Έλληνες πυρπολούν την Τροία. Ο βασιλιάς Πρίαμος και ο αντρικός πληθυσμός φονεύονται, οι γυναίκες και τα παιδιά οδηγούνται αιχμάλωτοι στην Ελλάδα».

Από αυτό το μυθικό πλαίσιο, ο Όμηρος απομονώνει 51 ημέρες του δέκατου χρόνου του πολέμου και κάνει θέμα της Ιλιάδας του το κεντρικό επεισόδιο αυτής της ολιγοήμερης περιόδου. Το επεισόδιο αυτό δεν είναι άλλο από τον τρομερό θυμό (τη μῆνιν) του Αχιλλέα, αποτέλεσμα της σύγκρουσής του με τον Αγαμέμνονα.

Ο Αχιλλέας συγκρούστηκε με τον Αγαμέμνονα και αποσύρθηκε, μαζί με τον στρατό του, από τον πόλεμο. Αφορμή για τη σύγκρουση ανάμεσα στους δύο ισχυρούς άντρες ήταν μια απαίτηση του Αγαμέμνονα, την οποία ο Αχιλλέας έκρινε προσβλητική και για τον ίδιο και για τους άλλους Αχαιούς.

Αλλά ας δούμε τα πράγματα με τη σειρά:

Κατά τη διάρκεια των πολεμικών τους επιχειρήσεων, οι Αχαιοί συνήθιζαν να μοιράζονται μεταξύ τους τα λάφυρα που έπαιρναν από τις πόλεις που κατακτούσαν. Το ίδιο έκαναν και με τις πόλεις που κυρίευσαν γύρω από την Τροία.

Ανάμεσα στα άλλα λάφυρα, ο Αγαμέμνονας πήρε ως παλλακίδα του τη Χρυσηίδα, κόρη του Χρύση, ιερέα του Απόλλωνα. Αντίστοιχα, ο Αχιλλέας πήρε τη Βρισηίδα, κόρη του Βρισέα. Ο Χρύσης ήρθε στο στρατόπεδο των Αχαιών και προσπάθησε να εξαγοράσει την ελευθερία της κόρης του, προσφέροντας πλούσια λύτρα.

Αλλά ο Αγαμέμνονας αρνήθηκε την ανταλλαγή κι έδιωξε βάναυσα τον ιερέα. Τότε αυτός ζήτησε από τον Απόλλωνα να τιμωρήσει τους Αχαιούς για την άπρεπη συμπεριφορά τους. Ο θεός εισάκουσε τις παρακλήσεις του ιερέα του κι έστειλε στο στρατόπεδο των Αχαιών φοβερό λοιμό, που αποδεκάτιζε ζώα κι ανθρώπους.

Με παρότρυνση του Αχιλλέα, ο μάντης Κάλχας αποκάλυψε την αιτία του λοιμού και είπε ότι η μόνη λύση είναι να επιστραφεί στον Χρύση η κόρη του. Ο Αγαμέμνονας δήλωσε πως θα απελευθέρωνε τη Χρυσηίδα μόνον αν έπαιρνε από τους Αχαιούς ισάξιο αντάλλαγμα.

Ακολούθησε η σφοδρή σύγκρουση ανάμεσα στον Αγαμέμνονα και στον Αχιλλέα. Ο Ατρείδης δήλωσε ότι θα πάρει τη Βρισηίδα στη θέση της κόρης του Χρύση και ο Αχιλλέας ανακοίνωσε την απόφασή του να αποσυρθεί από τον πόλεμο.

Οι προσπάθειες του Νέστορα να συμφιλιώσει τους δύο άντρες έπεσαν στο κενό. Η Χρυσηίδα απελευθερώθηκε, ο λοιμός έπαψε, ο Αγαμέμνονας πήρε από τον Αχιλλέα τη Βρισηίδα και ο Αχιλλέας απέσυρε τα στρατεύματά του από το πεδίο των μαχών.

Η μητέρα του Αχιλλέα, η Θέτις, ζήτησε από τον Δία να τιμωρήσει τον Αγαμέμνονα και τους Αχαιούς, γέρνοντας την πλάστιγγα του πολέμου υπέρ των Τρώων. Ο Δίας εισάκουσε την παράκλησή της.

Ο Θυμός του Αχιλλέα και οι επιπτώσεις του στην εξέλιξη του πολέμου είναι λοιπόν το θέμα της Ιλιάδας. Παρ’ ότι το ευρύτερο περιεχόμενο (δηλαδή ο Τρωικός Πόλεμος) είναι διαρκώς παρόν, η Ιλιάδα έχει τον δικό της πόλεμο (τον ιλιαδικό πόλεμο) και η μῆνις του Αχιλλέα είναι αυτή που διατρέχει ολόκληρο το έπος και καθορίζει αποφασιστικά τη δομή και την εξέλιξή του.

Τα πάντα κρίνονται όταν ο Αχιλλέας αποφασίζει να επιστρέψει στις μάχες, ύστερα από τον θάνατο του Πάτροκλου. Ο θυμωμένος ήρωας εκδικείται τον χαμό του φίλου του σκοτώνοντας τον Έκτορα και βεβηλώνοντας το πτώμα του.

Όταν όμως ο Πρίαμος έρχεται στο στρατόπεδο των Αχαιών (όπως έκανε στην αρχή του έπους ο Χρύσης) και ικετεύει τον Αχιλλέα να του παραδώσει τη σορό του γιου του, ο Αχιλλέας εισακούει τις παρακλήσεις του βασιλιά της Τροίας και συμφωνεί για ανακωχή έντεκα ημερών.

Με την παύση των εχθροπραξιών (= τέλος του ιλιαδικού πολέμου) και την ταφή του Έκτορα ολοκληρώνεται και η Ιλιάδα.

http://www.egriechen.info

ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ

ΡΑΨΩΔΙΑ Γ’ (Ανακεφαλαίωση)/Ερωτήσεις

1)  Η παρεμβολή της μονομαχίας του Μενελάου και του Πάρη καθώς και της τειχοσκοπίας πώς λειτουργούν από άποψη αφηγηματικής τεχνικής και πού αποσκοπούν;

2)   Ο Όμηρος γιατί παρουσιάζει την Ελένη να υφαίνει και μάλιστα να κεντάει στο υφαντό της μοτίβα από τον πόλεμο που γίνεται για χάρη της;

3)  Γιατί η εμφάνιση της Ίριδας με τη μορφή της θνητής Λαοδίκης αποτελεί «ενανθρώπιση» του θείου;

4)  Να αναλύσετε το ιδεολογικό στοιχείο στους στίχους 164-165.

5)  Γιατί στους στίχους 181-183 υπάρχει ειρωνεία;

6) Έχει διατυπωθεί η άποψη πως η παρέμβαση του πρωτογέροντα Αντήνορα θεωρείται «ποιητικό εύρημα της ανάμνησης». Να την επισημάνετε και να παρουσιάσετε το σκοπό της.

7)  Ν’ αναλυθούν οι δύο παρομοιώσεις στους στίχους 197-198 και το στίχο 222.

8)  Ποιος είναι ο στόχος του Ομήρου με την παρουσίαση της συνάντησης Πριάμου-Ελένης;

9)  Ο Πρίαμος σ’ αυτήν την ενότητα παρουσιάζεται φιλικός προς την Ελένη, της απευθύνεται με πατρική τρυφερότητα και την απενοχοποιεί από τις συνέπειες που προκάλεσε η άφιξή της στην Τροία. Η πείρα της ζωής τον έχει εφοδιάσει με σοφία και πραότητα ενώ παράλληλα διαθέτει διαίσθηση αναφορικά με τις σημαντικές ηγετικές μορφές του εχθρικού στρατοπέδου. Να αιτιολογήσετε τους παραπάνω χαρακτηρισμούς επικαλούμενοι στίχους ή φράσεις της ραψωδίας.

10)  Η Ελένη στο απόσπασμα αυτό προβάλλεται ως εξής:

· έχει ήπιο χαρακτήρα, είναι ευπροσάρμοστη και καταδεκτική ενώ παράλληλα έχει κερδίσει τη συμπάθεια της βασιλικής οικογένειας των Τρώων (στίχ. 130, 162)

·   προκομμένη, επιδέξια και χρυσοχέρα (στίχ. 125)

· διαθέτει εξαίσια, εκθαμβωτική και απερίγραπτη εξωτερική ομορφιά (στίχ. 157-158)

· θαρραλέα γυναίκα, γεμάτη αυτοπεποίθηση που βγαίνει στα τείχη και εμφανίζεται με άνεση μπροστά στους πρωτογέροντες (στίχ. 141, 145, 154)

·  αισθάνεται ενοχές για τα δεινά που έχει προκαλέσει στα δύο στρατόπεδα, εκφράζει συντριβή και μεταμέλεια. Δεν είναι όμως ένα άβουλο πλάσμα αλλά μια υπεύθυνη γυναίκα που ξέρει ν’ αναγνωρίζει τα λάθη της και συμπεριφέρεται με αξιοπρέπεια και άνεση (στίχ. 172-177)

· πρόθυμη να ικανοποιήσει τη λογική περιέργεια του Πριάμου. Συμπεριφέρεται και μιλά σ’ αυτόν με σεβασμό (στίχ. 177)

· επαινετική προς τους Αχαιούς, γεγονός που καταδεικνύει την υπερηφάνεια για την καταγωγή της (στίχ. 178-180, 200-203, 229-230)

·  στοργική αδερφή (στίχ. 236-242)

Με βάση τα παραπάνω σχόλια να ηθογραφήσετε την Ελένη.