Οπές ελπίδας

Οι λέξεις ακούστηκαν σαν κοφτερά λεπίδια,

κάρφωσαν την πονεμένη καρδιά,

αύξησαν τους χτύπους.

Το αίμα ρέει ασάλευτο,

αναρωτιέται

ποια βαριά κατάρα μας έχει πυρπολήσει…

Δεν θέλω να βλέπω θλίψη στο πρόσωπό σου,

θέλω να χαμογελάς.

Το ξέρω πως έχεις πονέσει αρκετά,

τα βάσανά σου αδιάλειπτα.

Η σκληρή μάγισσα ζήλεψε τα γέλια μας,

τα όνειρά μας εγκλώβισε,

τις ζωές μας ανέτρεψε.

Και να σκεφτείς

πως μόλις χθες φωτίστηκε το πρόσωπό μου,

οι ελπίδες έλαβαν παράταση,

οι κόρες των ματιών ζωντάνεψαν.

Πόσο δίκιο είχε αυτός ο μεγάλος δημιουργός

όταν σημείωνε ότι δεν έχουν τελειωμό

τα πάθη κι οι καημοί του κόσμου…

       

     Έστω για λίγο

     Όπου κι αν βρίσκεσαι, στάσου λίγο.

Θυμήσου τα κρύα βράδια του χειμώνα,

τότε που η αγάπη μας ζέσταινε το σύμπαν.

Θυμήσου τις σταγόνες της βροχής

που έρρεαν στο πρόσωπό σου.

Τα λουλούδια των ματιών

μύριζαν αγιόκλημα.

Τα μάγουλά σου πολύχρωμα από τα φιλιά μου.

Το βλέμμα σου μικρού νεογέννητου παιδιού

στην ολόθερμη μητρική αγκαλιά.

Τα χέρια μικρές περικοκλάδες,

στον κήπο της προσμονής αναρριχώνται.

Ανάσα γεμάτη φως, όνειρα αδιάκοπα.

Ο χρόνος τα πήρε όλα μαζί του,

στο έδαφος κείτονται οι θερμές αγκαλιές,

γυμνές χωρίς ερείσματα φωτός.

Έστω για λίγο, γύρισε πίσω,

σκέψου το κόκκινο ρόδο των χειλιών μου,

αγάπησέ με μέσα στα όνειρά μου…

Πώς να μεγαλώσετε ένα ανεξάρτητο παιδί

Η απεριόριστη ελευθερία μπορεί να κάνει ένα παιδί ανεξέλεγκτο, ενώ η περιορισμένη μπορεί να το κάνει εξαρτημένο και ανασφαλές. Η ισορροπία είναι το κλειδί για να μεγαλώσουμε ένα αληθινά ανεξάρτητο παιδί.

Ποιος γονιός δεν έχει νιώσει αυτήν την ενδόμυχη ανασφάλεια όταν το παιδί του κοιμάται για πρώτη φορά στον κολλητό του, χάνεται τρέχοντας στην παιδική χαρά ή όταν για πρώτη φορά διασχίζει μόνο του το δρόμο; Το μόνο σίγουρο γεγονός είναι πως όλα τα παιδιά κάποια στιγμή θα μεγαλώσουν και θα φύγουν από την προστατευμένη μας φωλίτσα. Αυτό όμως χρειάζεται δουλειά από πολύ νωρίς μας λέει η ψυχοθεραπεύτρια Gael Lindenfield στο βιβλίο της Confident Children: Help children feel good about themselves. Το να δείχνουμε στο παιδί μας την αγάπη μας και να προσπαθούμε να του διδάξουμε την εμπιστοσύνη δεν είναι αρκετό. Χρειάζεται οπωσδήποτε να του μάθουμε και πως θα γίνει ανεξάρτητο, μαθαίνοντας του παράλληλα τα όρια του. 

1. Διδάξτε του την υπευθυνότητα 

Η ανεξαρτησία συνδέεται άμεσα με την υπευθυνότητα. Τα υπεύθυνα παιδιά συνεργάζονται με τους άλλους ανεξάρτητα από την αντίδραση του ατόμου απέναντι τους, ή την αποδοχή. Συνεργάζονται γιατί είναι περίεργα, για την ικανοποίηση ότι τελείωσαν μία δουλειά, για τη χαρά της μάθησης, ή για να έχουν πρόσβαση σε κάποια σημαντική δραστηριότητα ή πλεονέκτημα μέσα από αυτό που κάνουν. Τα υπεύθυνα παιδιά έχουν εμπιστοσύνη στο ένστικτο τους και στην ικανότητά τους να φροντίσουν τον εαυτό τους χωρίς να θέσουν τον εαυτό τους σε κίνδυνο, απλά να αποφύγουν κάποιος ή κάποιοι να τους γελοιοποιήσουν ή να τους εγκαταλείψουν αβοήθητους. Με λίγα λόγια, τα υπεύθυνα παιδιά μπορούν να ελέγξουν την ζωή τους. Και βέβαια αυτό είναι και το πρώτο μάθημα ανεξαρτησίας. 

2. Δείξτε υπομονή 

Η υπομονή είναι η λέξη κλειδί για την ανεξαρτησία του νηπίου, τόσο σε σχέση με σας, όσο και με εκείνο. Όσες φορές και να προσπαθήσει να ανεβεί στην καρέκλα, άλλες τόσες θα πρέπει να προσπαθήσετε να το αφήσετε μόνο του. Σε αυτό το δύσκολο κύκλο της επανάληψης κι εκείνο αντίστοιχα δοκιμάζει τη δική σας υπομονή τα δικά σας όρια. Ίσως χρειαστεί να πείτε δεκάδες εκατοντάδες φορές όχι και τις αντίστοιχες να το ακούσετε και από αυτό. Το όχι άλλωστε είναι η πιο συνηθισμένη και δημοφιλής λέξη στο λεξιλόγιο των νηπίων. 

3. Δώστε του επιλογές αλλά όχι και πολλές 

Όταν το ρωτάτε αν πεινάει θα πρέπει ήδη να έχετε προαποφασίσει πως έχει μόνο δύο επιλογές. Οι περισσότερες μπορούν να το μπερδέψουν, αλλά και να το κάνουν να πιστεύει πως μπορεί να –σας- κάνει ότι θέλει. 

4. Δώστε του ευθύνες 

Αν από μικρά μάθουν να ακολουθούν οδηγίες, να βοηθούν σε μικροδουλειές του σπιτιού και να αναλαμβάνουν τη φροντίδα του κατοικίδιου σίγουρα θα μπορούν να αναπτύξουν γρήγορα ένα ανεξάρτητο και δομημένο χαρακτήρα 

5. Προτρέψτε το σε δημιουργικές δραστηριότητες 

Αφήστε τα να εκτονώσουν την ενεργητικότητα τους στο παιχνίδι, στη ζωγραφική, σε ένα σπορ. Αφήστε τα να νιώσουν ελεύθερα χωρίς να ξεχνάτε να τους υπενθυμίζετε πως δεν είναι ίδιοι όλοι οι χώροι ούτε και όλες οι ώρες. 

6. Ενθαρρύνετε την κοινωνικότητα και τις φιλίες 

Οι φίλοι είναι ο πιο άμεσος τρόπος για να περάσει ένα παιδί στη φάση της ανεξαρτησίας. Η συνενοχή, η τρυφερότητα, η αγάπη, το δέσιμο είναι χαρακτηριστικά που συνθέτουν την ανεξάρτητη φύση ενός ανθρώπου. Από τα δύο και μετά το παιδί αισθάνεται έντονη την ανάγκη να ανήκει κάπου. Τους φίλους του τους επιλέγει με βάση τα κοινά τους ενδιαφέροντα, ενώ πολλές φορές επιδιώκει να κάνει παρέα με παιδιά τα οποία θαυμάζει και θέλει να τους μοιάσει. Με αυτά συνάπτει πιο στενές και ουσιαστικές σχέσεις κι αρχίζει να συνειδητοποιεί ποιες συμπεριφορές το κάνουν δημοφιλές και ποιες προκαλούν αρνητικά σχόλια. 

7. Αφήστε το να φοβηθεί 

Η ανεξαρτησία πάντα πάει μαζί με νέους φόβους. Ο φόβος είναι ένα προστατευτικό συναίσθημα. Το παιδί πρέπει να το βγάλει κι ο γονιός να παρέμβει όταν χρειαστεί. Αυτό που δεν πρέπει να κάνετε είναι να κοροιδέψετε τους φόβους του. Κλισέ όπως «οι άντρες δεν κλαίνε» ή «τα παιδιά δε φοβούνται», είναι όχι μόνο περιττά, αλλά μπορούν να δώσουν και αντίστροφα αποτελέσματα. Για ένα παιδί πάντα υπάρχει ένα τέρας στη ντουλάπα. Το θέμα δεν είναι να του αποδείξετε πως δεν υπάρχει, αλλά να το εξαφανίσει από μόνο του. 

8. Διδάξτέ του την αισιοδοξία 

Επειδή καθώς το παιδί μεγαλώνει, δε μπορούμε να είμαστε κάθε στιγμή δίπλα του για να το προστατεύουμε από προβλήματα και στεναχώριες, είναι σημαντικό από μικρή ηλικία να το μάθουμε να βλέπει από μόνο του την ζωή με θετικό μάτι. Γιατί με αυτόν τον τρόπο θα καταφέρνει να τα ξεπερνά πιο εύκολα και γρήγορα. Και σε αυτήν την περίπτωση ισχύει η θεωρία της μίμησης του παιδιού προς τον γονιό. Είναι δεδομένο πως όσο πιο χαμογελαστοί, φιλικοί και πρόσχαροι είναι οι γονείς, άλλο τόσο θα είναι και το παιδί αν μάθει έτσι από μικρό. 

9. Υποστηρίξτε τα ενδιαφέροντά του 

Όσο παράξενα και να μας φαίνονται, χωρίς να ασκούμε κριτική. Ένα ανεξάρτητο και υγιές παιδί θα μπορέσει να αποκρούσει τα πειράγματα των συμμαθητών του επειδή π.χ. κάνει μαθήματα μαγειρικής ή χορού. 

10. Δείξτε διακριτικότητα 

Όσο κι αν σας φαίνεται παράλογο, το νήπιο έχει κι αυτό «προσωπική ζωή», μια που μεγαλώνοντας διαμορφώνει ανεξάρτητο πλέον από εσάς τις δικές του σχέσεις με άλλα παιδιά. Όταν λοιπόν καλεί φίλους στο δωμάτιό του για να παίξουν, θέλει την πόρτα κλειστή και όσο κι αν σας φαίνεται παράξενο. Το δωμάτιό τους είναι η δική τους επικράτεια. Θυμηθείτε να χτυπάτε πάντα την πόρτα πριν μπείτε στο δωμάτιό του και μην εισβάλλετε αδιάκριτα. Παράλληλα, μην έχετε την απαίτηση να έχει την πόρτα συνεχώς ανοιχτή. 

ΠΗΓΗ: imommy.gr

Ο δάσκαλος είναι “ηθο-ποιός”! 

Γράφει η Θεοδώρα Αναγνωστοπούλου

Ο δάσκαλος εύλογα μπορεί να χαρακτηριστεί ηθοποιός, καθώς έχει έναν λειτουργικό ρόλο, «ποιεί  ήθος». Χάριν την ιδιότητάς του αυτής έχει μια μεταστατική ιδιότητα, πρέπει δηλαδή να μεθίσταται από αυτό που είναι σε αυτό που απαιτεί ο ρόλος του, ώστε να είναι η συνάντηση δημιουργική. Επιπλέον, κρίνεται αναγκαίο να υποδύεται την πραγματικότητα αλλά να έχει και τη δυνατότητα της ανταπόκρισης. 

Δεδομένου, λοιπόν, ότι διαπλάθει ανθρώπινους χαρακτήρες και διαμορφώνει ήθος πρέπει να διαπνέεται από κάποιες αρετές, οι οποίες μετατρέπουν σε ζωντανή υπόθεση τη συνάντηση με τους μαθητές.             

Πρώτα απ’ όλα, ο δάσκαλος πρέπει να είναι αυθεντικός. Με τον όρο αυτό δεν εννοείται βέβαια ότι ο δάσκαλος πρέπει να είναι «αφέντης» και παντογνώστης, που επιβάλλει την πειθαρχία και απορρίπτει την κριτική και την αμφισβήτηση, αλλά αντιθέτως, να βλέπει τη σχέση του με το μαθητή ως μια σχέση συγκοινωνούντων δοχείων και να είναι δηλαδή γνήσιος. Κρίνεται αναγκαίο, λοιπόν, να αναγνωρίζει το σφάλμα του και να παραδέχεται τις ελλείψεις του. Με τη στάση του αυτή αναγνωρίζει πως ως άνθρωπος και αυτός μπορεί να μην ξέρει κάποια πράγματα της ειδίκευσης του, γίνεται αληθινός και πιο προσιτός στους μαθητές. Επομένως, ενθαρρύνει όλους τους μαθητές να μη νιώθουν μειονεκτικά αν τυχόν διαπράξουν κάποιο σφάλμα ή αγνοούν οτιδήποτε. 

Αντίθετα, τους παροτρύνει να μη διστάζουν να «σηκώνουν το χέρι τους» για να ζητήσουν το λόγο, επειδή φοβούνται ότι θα δώσουν μια λανθασμένη απάντηση κι έτσι θα δεχτούν το χλευασμό των συμμαθητών τους και του δασκάλου. Αναδεικνύεται, λοιπόν, το πρόσωπο των μαθητών και εκδιπλώνονται οι δυνατότητές τους.             

Παράλληλα, κρίνεται αναγκαίο να διαπνέεται από παιδαγωγικό τακτ. Με τη έννοια αυτή υπονοείται η ευγένεια του ήθους και η διακριτικότητα που παραπέμπει σε μια ισόρροπη αντίδραση απέναντι στις ευαισθησίες των μαθητών. Προσδιορίζει την προθετικότητα του δασκάλου και τη θετική του στάση απέναντι στο μαθητή και προσφέρει τη δυνατότητα για άνοιγμα και εκμυστήρευση. Με τη στάση αυτή παροτρύνει τον εξαρτημένο μαθητή να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και προσφέρει στον αδιάφορο μαθητή ένα δημοκρατικό και ενθαρρυντικό περιβάλλον. Η αρετή αυτή κάνει το δάσκαλο και το μαθητή να συνυπάρχουν μέσα από μια πορεία συνεργασίας και αγάπης.            

Επιπρόσθετα, στο σύνδρομο των παιδαγωγικών αρετών συμπεριλαμβάνεται και το παιδαγωγικό χιούμορ, το οποίο παραπέμπει στη λεπτότητα και στην ευρηματικότητα του δασκάλου. Συγκεκριμένα, ο δάσκαλος κάνει διαλείμματα για να φαιδρύνει η ατμόσφαιρα, συνδέει το φαιδρό με το ωφέλιμο και δίνει μια ψυχαγωγική πλευρά στα πράγματα, με την προϋπόθεση ότι χρησιμοποιεί λεξιλόγιο που δεν προκαλεί, δε στρέφεται ποτέ με το χιούμορ εναντίον κάποιου μαθητή. Με τη στάση του αυτή αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση καθώς υποδεικνύει στους μαθητές  ότι δεν πρέπει να χλευάζουν τους άλλους, φαινόμενο αρκετά έντονο εντός και εκτός σχολικής τάξης. Όχι μόνο αυτό αλλά ο δάσκαλος δε διστάζει και να αυτοσαρκαστεί, παροτρύνοντας τους μαθητές που γίνονται αντικείμενο σαρκασμού να μη νιώθουν μειονεκτικά.              

Ταυτόχρονα, σύμφωνα με το διδασκαλικό πρότυπο, ο δάσκαλος χρειάζεται να είναι ειρωνικός. Δηλαδή, να προσποιείται την άγνοια, ώστε να παρακολουθεί μαζί με τους μαθητές τη σκέψη πάνω στα πράγματα. Ως αποτέλεσμα, φέρνει τον εαυτό του στην ίδια μοίρα με τους μαθητές και τους  μεταλαμπαδεύει την έννοια της ισότητας, την αμοιβαιότητα και τη συνεργασία, αναγνωρίζει την ευρηματικότητα του μαθητή και γονιμοποιεί την κριτική του σκέψη.  

Βιβλιογραφική Πηγή: Δανασσής – Αφεντάκης Α. (1992).Θεματικής της Παιδαγωγικής Επιστήμης. Τόμος Α’. Αθήνα: αυτοέκδοση           

Η κ. Θεοδώρα Αναγνωστοπούλου είναι Eκπαιδευτικός – Συγγραφέας – Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού (MSc) και αρθρογραφεί στο: http://theodoranagnostopoulou.blogspot.gr/ e-mesara.gr

     

Ημέρα αντιφάσεων

 

Ξημέρωσαν Χριστούγεννα…

Μια ημέρα γεμάτη νόημα, γεμάτη ελπίδα.

Χαίρονται τη σχολική ανάπαυλα

χαρούμενα παιδικά προσωπάκια,

αδημονούν για τα δώρα που κοντοζυγώνουν.

Στις εκκλησιές οι άνθρωποι συρρέουν,

παρακαλούν το νεογέννητο Χριστό

για το δικό τους θαύμα…

Το γιορτινό τραπέζι, τα πλούσια εδέσματα,

τα φανταχτερά ρούχα, οι αγκαλιές, οι ευχές.

Όλα φαίνονται τόσο μακάρια…

Δεν είναι όμως για όλους.

Πεινασμένοι άνθρωποι ονειρεύονται ένα πιάτο φαγητό φτωχικό.

Στον ψυχρό θάλαμο ενός νοσοκομείου η αγωνία κυριαρχεί.

Στο γειτονικό οίκο ευγηρίας ένας ρυτιδιασμένος παππούς

χαζεύει νοσταλγικά μια παλιά φθαρμένη φωτογραφία.

Στα πολύχρωμα φανάρια

ένα παιδάκι αδύναμο επαιτεί για λίγο φως.

Πού κρύβεται το Φως των Χριστουγέννων;

Γιατί δεν αγγίζει όλους τους ανθρώπους;

Πώς θα επιστρέψει η ελπίδα στην ψυχή;

Μονάχα μια λέξη μπορεί ν’ αλλάξει τη ροή…

Αγάπη, αγάπη, αγάπη…

… Όχι για σένα και τους δικούς σου ανθρώπους.

Αγάπη του άλλου, του ξένου, του μοναχικού, του πονεμένου…    

Σκέψεις πάνω στην επιθετικότητα και βία στα σχολεία

1. Θετικό κλίμα στο σχολείο και πιο ανθρώπινη προσέγγιση των παιδιών

Αυτή η πρόταση αναφέρθηκε και ως μια βασική τομή (paradigm shift) του τρόπου που σχετίζονται οι παιδαγωγοί με τους μαθητές και η διοίκηση με τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς. Στόχος θα πρέπει να είναι να βελτιωθούν οι ανθρώπινες σχέσεις στο σχολείο και να αλλάξει το κλίμα και σταδιακά να γίνει πιο θετικό, πυροδοτώντας θετικά συναισθήματα σε όλους τους εμπλεκόμενους στη διαδικασία της εκπαίδευσης.

Οι έρευνες έχουν αναδείξει ότι το κλίμα του σχολείου (school climate) είναι μια βασική μεταβλητή που θα πρέπει να προσεχθεί, καθώς προσπαθούμε να κατανοήσουμε τις προβληματικές συμπεριφορές των μαθητών στα σημερινά σχολεία. Υπάρχουν μερικές μεταβλητές που έχουν υποστηριχθεί εμπειρικά και βοηθούν στη βελτίωση του κλίματος στο σχολείο.

Αυτές οι μεταβλητές είναι οι ακόλουθες:

(α) Προσδοκίες για υψηλές επιδόσεις των μαθητών (achievement motivation)

(β) Συνεργατική ατμόσφαιρα στη λήψη αποφάσεων

(γ) Ισότητα και δικαιοσύνη

(δ) Τάξη και πειθαρχία

(ε) Γονική εμπλοκή

(στ) Αγαστές σχέσεις σχολείου-κοινότητας

(ζ) Αφοσίωση διδασκόντων στη εξέλιξη μαθητών

(η) Προσδοκίες δασκάλων

(θ) Ηγεσία

(ι) Σχολικό κτήριο

(κ) Μοίρασμα και πρόσβαση σε διαθέσιμους πόρους

(λ) Φροντίδα και ευαισθησία

(μ) Διαπροσωπικές σχέσεις μαθητών μεταξύ τους

(ν) Διαπροσωπικές σχέσεις μαθητών και διδασκόντων

Δεν θα πρέπει να παραβλεφθεί το γεγονός ότι τα διάφορα προβλήματα συμπεριφοράς, επιθετικότητας και παραβατικότητας των μαθητών στα σημερινά σχολεία έχουν συνήθως και έναν επικοινωνιακό χαρακτήρα.

Με άλλα λόγια, τα παιδιά κάτι θέλουν να μας πουν. Εμείς ως ενήλικοι θα πρέπει να αναρωτηθούμε τι θέλουν να μας πουν. Θα πρέπει να προβληματιστούμε ποιες βαθύτερες ανάγκες των μαθητών εμείς ως παιδαγωγοί και εκπαιδευτικοί δεν ικανοποιούμε ή τι λάθη κάνουμε που μπορεί να εξηγούν εν μέρει ή εν όλω την προβληματική συμπεριφορά τους. Οι γονείς ίσως θα πρέπει να αναλογιστούν τι λάθη ενδεχομένως κάνουν που μπορεί να δημιουργούν έντονο στρες και ψυχική πίεση στα παιδιά τους και έτσι να «δημιουργούν» γόνιμο κλίμα για προβληματικές και παραβατικές συμπεριφορές.

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι ο στόχος θα πρέπει να είναι η βελτίωση των σχέσεων μαθητών – καθηγητών και των μαθητών μεταξύ τους. Το πρόβλημα της βίας και της επιθετικότητας στα σχολεία είναι κατεξοχήν θέμα προβληματικών σχέσεων. Οι σχέσεις αυτές εντάσσονται και καλλιεργούνται σε ένα συγκεκριμένο ψυχολογικό και παιδαγωγικό κλίμα.

Ο Carl Rogers (1969) τονίζει πολύ εύστοχα «το σχολείο δεν μιλά στην ψυχή του μαθητή, τα προγράμματα του δεν ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα και στις ανάγκες τους και μάλιστα μερικές φορές είναι ανιαρά».

Μήπως λοιπόν είναι για μερικούς μαθητές αυτή η αρχή της προβληματικής συμπεριφοράς και αργότερα πιο εύκολα και με την παρουσία άλλων επιβαρυντικών παραγόντων μπορεί αυτοί οι μαθητές να επιλέγουν προβληματικές και παραβατικές συμπεριφορές;

Το ελληνικό σχολείο πρέπει να ακούσει τις σοφές οδηγίες του πρωτοπόρου ψυχολόγου Carl Rogers και να αρχίσει να δίνει έμφαση στις ανθρώπινες σχέσεις και στην ποιότητα της εκπαίδευσης. Ποιότητα στην εκπαίδευση σημαίνει ποιότητα στη διδασκαλία και βελτίωση των συνθηκών του κλίματος της σχολικής τάξης, ώστε όλοι οι μαθητές να συμμετέχουν και να μαθαίνουν.

Εκείνο που θα πρέπει να θυμόμαστε όλοι οι εκπαιδευτικοί και οι ψυχολόγοι, καθώς και εκείνοι που ασχολούνται με την εκπαιδευτική πολιτική, είναι ότι η μάθηση προωθείται διαμέσου σχέσεων. Ανθρωπίνων σχέσεων. Σχέσεων με το δάσκαλο και το νηπιαγωγό, σχέσεων με τα άλλα παιδιά. Θα πρέπει να ξανασκεφτούμε πως το σημερινό δημόσιο σχολείο και νηπιαγωγείο, θα πρέπει να γίνει ένα σχολείο και ένα νηπιαγωγείο που θα στηρίζεται στην δυναμική των σχέσεων και των προσώπων.

2. Κουλτούρα συνεργασίας και επίλυσης προβλημάτων στο σχολικό πλαίσιο

Αυτή η πρόταση σχετίζεται άμεσα με το ευρύτερο σχολικό κλίμα που μόλις αναλύθηκε ως μια σημαντική μεταβλητή. Τα ελληνικά σχολεία έχουν ανάγκη από εκπαιδευμένους παιδαγωγούς και διευθυντές που κάθε τους πράξη και λόγος να συντείνουν στο να χτιστεί μια ευρύτερη σχολική κουλτούρα που θα ενθαρρύνει και θα επιβραβεύει τη συνεργασία για την επίλυση προβλημάτων με τα λόγια και όχι με την βία.

Αυτή η κουλτούρα θα περνάει το μήνυμα ότι κάθε πράξη βίας και επιθετικότητας για την επίλυση διαφορών στο σχολείο δεν είναι απαράδεκτη και άρα είναι απορριπτέα και συστηματικά θα αποθαρρύνεται καθώς οι μαθητές θα υφίσταται αρνητικές συνέπειες, αν χρησιμοποιούν βία.

Θα μπορούσαν ενδεχομένως να δημιουργηθούν «επιτροπές» για την επίλυση διαφορών που θα είναι ευκαιρίες για τις αντιμαχόμενες πλευρές να συζητήσουν με τη βοήθεια ενός «διαιτητή» τις διαφορές τους και να βρουν κοινά αποδεκτές λύσεις, ώστε να επιλύονται οι διαφορές ειρηνικά και πολιτισμένα.

Το διδακτικό προσωπικό θα πρέπει να εκπαιδευτεί και να επενδύσει σε μια τέτοια φιλοσοφία και να προσπαθεί να την εφαρμόζει καθημερινά στη σχολική τάξη και σ’ όλο το σχολείο. Η κουλτούρα των σχολείων όπως και το κλίμα τους, είναι κάτι που θέλει χρόνο για να αλλάξει, αλλά εν τέλει μπορούν να επέλθουν αλλαγές που άμεσα θα επηρεάσουν τη συμπεριφορά των μαθητών.

Μέσα στο πλαίσιο αυτής της πρότασης, θα πρέπει η διοίκηση του σχολείου να ξανασκεφτεί το θέμα των ποινών και των τιμωριών που επιβάλλονται στους μαθητές και να βρεθούν τρόποι που να μην χρειάζεται να καταλήξουμε σε αυτές τις ακραίες αρνητικές τιμωρητικές λύσεις που δεν είναι αποτελεσματικές έτσι κι αλλιώς.

3. Ποιοτική Διδασκαλία

Ποιότητα στην εκπαίδευση σημαίνει βασικά ποιότητα στη διδασκαλία και στη παιδαγωγική προσέγγιση. Αυτή η πρόταση είναι η λυδία λίθος όπου «πατάει» ένα σωστά συγκροτημένο εκπαιδευτικό σύστημα. Κεντρική προτεραιότητα θα πρέπει να γίνει η εντατική και συστηματική επιμόρφωση των διευθυντών και εκπαιδευτικών σε θέματα εξελικτικής ψυχολογίας και αποτελεσματικών ψυχοπαιδαγωγικών παρεμβάσεων σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας.

Αυτή η εκπαίδευση θα τους καταστήσει επιδέξιους στον χειρισμό των διαφορετικοτήτων των μαθητών και στη προσαρμογή του διδακτικού τους στυλ στις ανάγκες των μαθητών τους είτε αυτοί είναι αλλοδαποί μαθητές, είτε είναι παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, είτε είναι παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς κ.α. Η ποιοτική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού γίνεται άμεσα και ποιοτική αναβάθμιση της ίδιας της εκπαίδευσης. Η ποιοτική διδασκαλία είναι η βάση μιας αποτελεσματικής μάθησης και βοηθά ώστε πολλά από τα προβλήματα συμπεριφοράς να προληφθούν.

Στο πλαίσιο της αναβάθμισης της ποιότητας της εκπαίδευσης και εκτός από τη σημαντικότατη διάσταση της βελτίωσης της διδακτικής και παιδαγωγικής ικανότητας των εκπαιδευτικών, θα πρέπει να ενταχθούν στα δημόσια σχολεία και νηπιαγωγεία ειδικοί της ψυχικής υγείας όπως σχολικοί ψυχολόγοι, λογοπεδικοί, κοινωνικοί λειτουργοί και άλλοι ειδικοί ανάλογα των εκπαιδευτικών αναγκών των μαθητών. Το υποστηρικτικό πλαίσιο υπηρεσιών που θα προσφέρουν οι ειδικοί, θα λειτουργήσει θετικά ώστε να ελαφρυνθεί το άγχος και ο κόπος των μαχόμενων εκπαιδευτικών και να ενδυναμωθούν οι δεξιότητες τους, ώστε να αντιμετωπίζουν με αποτελεσματικότητα προβλήματα συμπεριφοράς και μάθησης των μαθητών τους. Αυτό θα έχει ως άμεσο αποτέλεσμα να γίνουν πιο αποτελεσματικοί εκπαιδευτικοί.

4. Αναστοχαζόμενοι Παιδαγωγοί

Οι εκπαιδευτικοί και όσοι επαγγελματίες εμπλέκονται με παιδιά θα πρέπει να στοχάζονται και να αναστοχάζονται τις διδακτικές και παιδαγωγικές τους προσεγγίσεις, γιατί έτσι θα μπορέσουν να βελτιωθούν οι ίδιοι και επομένως να αναβαθμιστεί η εκπαίδευση.

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις για τα προβλήματα συμπεριφοράς και επιθετικότητας των παιδιών. Αντιθέτως, θα πρέπει οι εκπαιδευτικοί να κάνουν συστηματική δουλειά με τον εαυτό τους, να βελτιώσουν τις δεξιότητες επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης με τους μαθητές και τους συναδέλφους τους. Υπάρχει επιτακτική ανάγκη οι εκπαιδευτικοί να κοιτάξουν τη συμπεριφορά τους, γιατί πολλές φορές οι άστοχοι παιδαγωγικοί χειρισμοί τους αποτελούν τη βάση για να αναπτυχθούν και να χειροτερεύσουν διάφορα ήπιας μορφής προβλήματα συμπεριφοράς.

Ξέρουμε ότι οι αυταρχικοί χειρισμοί σε θέματα συμπεριφοράς των παιδιών τείνουν να δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από αυτά που πάνε να λύσουν. O τελικός μας στόχος είναι να γίνουμε όλοι όσοι ασχολούμαστε με την εκπαίδευση αυτό που πολύ εύστοχα λένε οι αγγλοσάξωνες «reflective practitioners» ή στα ελληνικά «αναστοχαζόμενοι εκπαιδευτικοί».

5. Συνεργασία με την οικογένεια

Τέλος, η συνεργασία με την οικογένεια, με απώτερο σκοπό να κατανοηθεί συνολικά η συμπεριφορά του παιδιού, είναι σημαντική προυπόθεση προτού αποφασιστούν οι δράσεις για την επίλυση προβλημάτων συμπεριφοράς, επιθετικότητας και παραβατικότητας.

Στη Λειτουργική Ανάλυση της Συμπεριφοράς (Functional Behavioral Assessment) που γίνεται στο αρχικό στάδιο της κατανόησης της προβληματικής συμπεριφοράς του κάθε μαθητή, σαφώς μπορεί να «γεννήσουν» υποθέσεις εργασίας που άμεσα συνδέονται με την οικογενειακή δυναμική για την καλύτερη κατανόηση της προβληματικής συμπεριφοράς του παιδιού.

Είναι σημαντικό (και εδώ οι γονείς θέλουν συμβουλευτική και υποστήριξη) να επιμορφωθούν οι γονείς για να μάθουν να χειρίζονται προκλητικές ή και προβληματικές συμπεριφορές των παιδιών τους και να διδαχτούν εναλλακτικούς τρόπους θετικής πειθαρχίας με την αποφυγή ακραίων τιμωρητικών λύσεων, όπως είναι η σωματική βία, μια επιλογή που δυστυχώς αρκετοί γονείς χρησιμοποιούν και συνήθως συνδέεται με την αυξημένη επιθετική συμπεριφορά στο σχολείο αργότερα.

Εν κατακλείδι, θα πρέπει να ξανασκεφτούμε σοβαρά το θέμα της προβληματικής συμπεριφοράς, της επιθετικότητας και της παραβατικότητας των μαθητών μέσα από ένα νέο πρίσμα που επικεντρώνεται στο όλο σύστημα και στην κάθε τάξη ξεχωριστά και θα απομακρύνεται από το ιατρικό μοντέλο, το οποίο πρεσβεύει ότι κάθε ψυχοπαθολογία βρίσκεται μέσα στο μαθητή.

Θα πρέπει να δούμε το θέμα της προβληματικής συμπεριφοράς των μαθητών ευρύτερα και πιο σφαιρικά. Θα πρέπει να μελετήσουμε το περιβάλλον που εμφανίζονται οι προβληματικές συμπεριφορές, να μελετήσουμε τις αλληλεπιδράσεις μαθητών και εκπαιδευτικών, να μελετήσουμε τις επικοινωνιακές δεξιότητες και δεξιότητες διαχείρισης δύσκολων συμπεριφορών των εκπαιδευτικών και τέλος να μελετήσουμε (και αν χρειαστεί να δράσουμε δημιουργικά) για να αναβαθμίσουμε την ποιότητα της διδασκαλίας που προσφέρεται στα ελληνικά σχολεία.

Αν μελετήσουμε συστηματικά όλους αυτούς τους παράγοντες, σίγουρα θα έχουμε κάνει ένα σημαντικό βήμα για την κατανόηση των προβληματικών συμπεριφορών των μαθητών ξεκινώντας από τις πιο ήπιες μορφές και μέχρι τις πιο ακραίες μορφές όπως επιθετικότητα, βία και παραβατικότητα. Εξαιτίας αυτού του βήματος, θα έχουμε περισσότερες πιθανότητες να αναλάβουμε αποτελεσματικές δράσεις για τη μείωση αυτών των φαινομένων στα σχολεία μας.

Απόσπασμα από άρθρο του Αναστάσιου Ματσόπουλου, επίκουρου καθηγητή Σχολικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης

Ο Έρωτας στα χιόνια

Kαρδιά του χειμώνος. Xριστούγεννα, Άις-Bασίλης, Φώτα.

Kαι αυτός εσηκώνετο το πρωί, έρριπτεν εις τους ώμους την παλιάν πατατούκαν του, το μόνον ρούχον οπού εσώζετο ακόμη από τους προ της ευτυχίας του χρόνους, και κατήρχετο εις την παραθαλάσσιον αγοράν, μορμυρίζων, ενώ κατέβαινεν από το παλαιόν μισογκρεμισμένον σπίτι, με τρόπον ώστε να τον ακούη η γειτόνισσα:

― Σεβτάς είν’ αυτός, δεν είναι τσορβάς…· έρωντας είναι, δεν είναι γέρωντας.

Tο έλεγε τόσον συχνά, ώστε όλες οι γειτονοπούλες οπού τον ήκουαν του το εκόλλησαν τέλος ως παρατσούκλι: «O μπαρμπα-Γιαννιός ο Έρωντας».

Διότι δεν ήτο πλέον νέος, ούτε εύμορφος, ούτε άσπρα είχεν. Όλα αυτά τα είχε φθείρει προ χρόνων πολλών, μαζί με το καράβι, εις την θάλασσαν, εις την Mασσαλίαν.

Eίχεν αρχίσει το στάδιόν του με αυτήν την πατατούκαν, όταν επρωτομπαρκάρησε ναύτης εις την βομβάρδαν του εξαδέλφου του. Eίχεν αποκτήσει, από τα μερδικά του όσα ελάμβανεν από τα ταξίδια, μετοχήν επί του πλοίου, είτα είχεν αποκτήσει πλοίον ιδικόν του, και είχε κάμει καλά ταξίδια. Eίχε φορέσει αγγλικές τσόχες, βελούδινα γελέκα, ψηλά καπέλα, είχε κρεμάσει καδένες χρυσές με ωρολόγια, είχεν αποκτήσει χρήματα· αλλά τα έφαγεν όλα εγκαίρως με τας Φρύνας εις την Mασσαλίαν, και άλλο δεν του έμεινεν ειμή η παλιά πατατούκα, την οποίαν εφόρει πεταχτήν επ’ ώμων, ενώ κατέβαινε το πρωί εις την παραλίαν, διά να μπαρκάρη σύντροφος με καμμίαν βρατσέραν εις μικρόν ναύλον, ή διά να πάγη με ξένην βάρκαν να βγάλη κανένα χταπόδι εντός του λιμένος.

Kανένα δεν είχεν εις τον κόσμον, ήτον έρημος. Eίχε νυμφευθή, και είχε χηρεύσει, είχεν αποκτήσει τέκνον, και είχεν ατεκνωθή.

Kαι αργά το βράδυ, την νύκτα, τα μεσάνυκτα, αφού έπινεν ολίγα ποτήρια διά να ξεχάση ή διά να ζεσταθή, επανήρχετο εις το παλιόσπιτο το μισογκρεμισμένον, εκχύνων εις τραγούδια τον πόνον του:

Σοκάκι μου μακρύ-στενό, με την κατεβασιά σου,

     κάμε κ’ εμένα γείτονα με την γειτόνισσά σου.

Άλλοτε παραπονούμενος ευθύμως:

     Γειτόνισσα, γειτόνισσα, πολυλογού και ψεύτρα,

     δεν είπες μια φορά κ’ εσύ, Γιαννιό μου έλα μέσα.

Xειμών βαρύς, επί ημέρας ο ουρανός κλειστός. Eπάνω εις τα βουνά χιόνες, κάτω εις τον κάμπον χιονόνερον. H πρωία ενθύμιζε το δημώδες:

Bρέχει, βρέχει και χιονίζει,

     κι ο παπάς χειρομυλίζει.

Δεν εχειρομύλιζεν ο παπάς, εχειρομύλιζεν η γειτόνισσα, η πολυλογού και ψεύτρα, του άσματος του μπαρμπα-Γιαννιού. Διότι τοιούτον πράγμα ήτο· μυλωνού εργαζομένη με την χείρα, γυρίζουσα τον χειρόμυλον. Σημειώσατε ότι, τον καιρόν εκείνον, το αρχοντολόγι του τόπου το είχεν εις κακόν του να φάγη ψωμί ζυμωμένον με άλευρον από νερόμυλον ή ανεμόμυλον, κ’ επροτίμα το διά χειρομύλου αλεσμένον.

Kαι είχεν πελατείαν μεγάλην, η Πολυλογού. Eγυάλιζεν, είχε μάτια μεγάλα, είχε βερνίκι εις τα μάγουλά της. Eίχεν ένα άνδρα, τέσσαρα παιδιά, κ’ ένα γαϊδουράκι μικρόν διά να κουβαλά τα αλέσματα. Όλα τα αγαπούσε, τον άνδρα της, τα παιδιά της, το γαϊδουράκι της. Mόνον τον μπαρμπα-Γιαννιόν δεν αγαπούσε.

Ποίος να τον αγαπήση αυτόν; Ήτο έρημος εις τον κόσμον.

Kαι είχε πέσει εις τον έρωτα, με την γειτόνισσαν την Πολυλογού, διά να ξεχάση το καράβι του, τας Λαΐδας της Mασσαλίας, την θάλασσαν και τα κύματά της, τα βάσανά του, τας ασωτίας του, την γυναίκα του, το παιδί του. Kαι είχε πέσει εις το κρασί διά να ξεχάση την γειτόνισσαν.

Συχνά όταν επανήρχετο το βράδυ, νύκτα, μεσάνυκτα, και η σκιά του, μακρά, υψηλή, λιγνή, με την πατατούκαν φεύγουσαν και γλιστρούσαν από τους ώμους του, προέκυπτεν εις τον μακρόν, στενόν δρομίσκον, και αι νιφάδες, μυίαι λευκαί, τολύπαι βάμβακος, εφέροντο στροβιληδόν εις τον αέρα, και έπιπτον εις την γην, και έβλεπε το βουνόν ν’ ασπρίζη εις το σκότος, έβλεπε το παράθυρον της γειτόνισσας κλειστόν, βωβόν, και τον φεγγίτην να λάμπη θαμβά, θολά, και ήκουε τον χειρόμυλον να τρίζη ακόμη, και ο χειρόμυλος έπαυε, και ήκουε την γλώσσαν της ν’ αλέθη, κ’ ενθυμείτο τον άνδρα της, τα παιδιά της, το γαϊδουράκι της, οπού αυτή όλα τα αγαπούσε, ενώ αυτόν δεν εγύριζε μάτι να τον ιδή, εκαπνίζετο, όπως το μελίσσι, εσφλομώνετο, όπως το χταπόδι, και παρεδίδετο εις σκέψεις φιλοσοφικάς και εις ποιητικάς εικόνας.

― Nα είχεν ο έρωτας σαΐτες!… να είχε βρόχια… να είχε φωτιές… Nα τρυπούσε με τις σαΐτες του τα παραθύρια… να ζέσταινε τις καρδιές… να έστηνε τα βρόχια του απάνω στα χιόνια… Ένας γερο-Φερετζέλης πιάνει με τις θηλιές του χιλιάδες κοτσύφια.

Eφαντάζετο τον έρωτα ως ένα είδος γερο-Φερετζέλη, όστις να διημερεύη πέραν, εις τον υψηλόν, πευκόσκιον λόφον, και ν’ ασχολήται εις το να στήνη βρόχια επάνω εις τα χιόνια, διά να συλλάβη τις αθώες καρδιές, ως μισοπαγωμένα κοσσύφια, τα οποία ψάχνουν εις μάτην, διά ν’ ανακαλύψουν τελευταίαν τινά χαμάδα μείνασαν εις τον ελαιώνα. Eξέλιπον οι μικροί μακρυλοί καρποί από τας αγριελαίας εις το βουνόν του Bαραντά, εξέλιπον τα μύρτα από τας ευώδεις μυρσίνας εις της Mαμούς το ρέμα, και τώρα τα κοσσυφάκια τα λάλα με το αμαυρόν πτέρωμα, οι κηρομύται οι γλυκείς και αι κίχλαι αι εύθυμοι πίπτουσι θύματα της θηλιάς του γερο-Φερετζέλη.

Tην άλλην βραδιάν επανήρχετο, όχι πολύ οινοβαρής, έρριπτε βλέμμα εις τα παράθυρα της Πολυλογούς, ύψωνε τους ώμους, κ’ εμορμύριζεν:

― Ένας Θεός θα μας κρίνη… κ’ ένας θάνατος θα μας ξεχωρίση.

Kαι είτα μετά στεναγμού προσέθετε:

― K’ ένα κοιμητήρι θα μας σμίξη.

Aλλά δεν ημπορούσε, πριν απέλθη να κοιμηθή, να μην υποψάλη το σύνηθες άσμα του:

Σοκάκι μου μακρύ-στενό, με την κατεβασιά σου,

     κάμε κ’ εμένα γείτονα με την γειτόνισσά σου.

Tην άλλην βραδιάν, η χιών είχε στρωθή σινδών, εις όλον τον μακρόν, στενόν δρομίσκον.

― Άσπρο σινδόνι… να μας ασπρίση όλους στο μάτι του Θεού… ν’ ασπρίσουν τα σωθικά μας… να μην έχουμε κακή καρδιά μέσα μας.

Eφαντάζετο αμυδρώς μίαν εικόνα, μίαν οπτασίαν, έν ξυπνητόν όνειρον. Ωσάν η χιών να ισοπεδώση και ν’ ασπρίση όλα τα πράγματα, όλας τας αμαρτίας, όλα τα περασμένα: Tο καράβι, την θάλασσαν, τα ψηλά καπέλα, τα ωρολόγια, τας αλύσεις τας χρυσάς και τας αλύσεις τας σιδηράς, τας πόρνας της Mασσαλίας, την ασωτίαν, την δυστυχίαν, τα ναυάγια, να τα σκεπάση, να τα εξαγνίση, να τα σαβανώση, διά να μη παρασταθούν όλα γυμνά και τετραχηλισμένα, και ως εξ οργίων και φραγκικών χορών εξερχόμενα, εις το όμμα του Kριτού, του Παλαιού Hμερών, του Tρισαγίου. N’ ασπρίση και να σαβανώση τον δρομίσκον τον μακρόν και τον στενόν με την κατεβασιάν του και με την δυσωδίαν του, και τον οικίσκον τον παλαιόν και καταρρέοντα, και την πατατούκαν την λερήν και κουρελιασμένην: Nα σαβανώση και να σκεπάση την γειτόνισσαν την πολυλογού και ψεύτραν, και τον χειρόμυλόν της, και την φιλοφροσύνην της, την ψευτοπολιτικήν της, την φλυαρίαν της, και το γυάλισμά της, το βερνίκι και το κοκκινάδι της, και το χαμόγελόν της, και τον άνδρα της, τα παιδιά της και το γαϊδουράκι της: Όλα, όλα να τα καλύψη, να τα ασπρίση, να τα αγνίση!

Tην άλλην βραδιάν, την τελευταίαν, νύκτα, μεσάνυκτα, επανήλθε μεθυσμένος πλειότερον παράποτε.

Δεν έστεκε πλέον εις τα πόδια του, δεν εκινείτο ουδ’ ανέπνεε πλέον.

Xειμών βαρύς, οικία καταρρέουσα, καρδία ρημασμένη. Mοναξία, ανία, κόσμος βαρύς, κακός, ανάλγητος. Yγεία κατεστραμμένη. Σώμα βασανισμένον, φθαρμένον, σωθικά λυωμένα. Δεν ημπορούσε πλέον να ζήση, να αισθανθή, να χαρή. Δεν ημπορούσε να εύρη παρηγορίαν, να ζεσταθή. Έπιε διά να σταθή, έπιε διά να πατήση, έπιε διά να γλιστρήση. Δεν επάτει πλέον ασφαλώς το έδαφος.

Hύρε τον δρόμον, τον ανεγνώρισεν. Eπιάσθη από το αγκωνάρι. Eκλονήθη. Aκούμβησε τις πλάτες, εστύλωσε τα πόδια. Eμορμύρισε:

― Nα είχαν οι φωτιές έρωτα!… Nα είχαν οι θηλιές χιόνια…

Δεν ημπορούσε πλέον να σχηματίση λογικήν πρότασιν. Συνέχεε λέξεις και εννοίας.

Πάλιν εκλονήθη. Eπιάσθη από τον παραστάτην μιας θύρας. Kατά λάθος ήγγισε το ρόπτρον. Tο ρόπτρον ήχησε δυνατά.

― Ποιος είναι;

Ήτο η θύρα της Πολυλογούς, της γειτόνισσας. Eυλογοφανώς θα ηδύνατό τις να του αποδώση πρόθεσιν ότι επεχείρει ν’ αναβή, καλώς ή κακώς, εις την οικίαν της. Πώς όχι;

Eπάνω εκινούντο φώτα και άνθρωποι. Ίσως εγίνοντο ετοιμασίαι. Xριστούγεννα, Άις-Bασίλης, Φώτα, παραμοναί. Kαρδιά του χειμώνος.

― Ποιος είναι; είπε πάλιν η φωνή.

Tο παράθυρον έτριξεν. O μπαρμπα-Γιαννιός ήτο ακριβώς υπό τον εξώστην, αόρατος άνωθεν. Δεν είναι τίποτε. Tο παράθυρον εκλείσθη σπασμωδικώς. Mίαν στιγμήν ας αργοπορούσε!

O μπαρμπα-Γιαννιός εστηρίζετο όρθιος εις τον παραστάτην. Eδοκίμασε να είπη το τραγούδι του, αλλ’ εις το πνεύμα του το υποβρύχιον, του ήρχοντο ως ναυάγια αι λέξεις:

«Γειτόνισσα πολυλογού, μακρύ-στενό σοκάκι!…»

Mόλις ήρθρωσε τας λέξεις, και σχεδόν δεν ηκούσθησαν. Eχάθησαν εις τον βόμβον του ανέμου και εις τον στρόβιλον της χιόνος.

― Kαι εγώ σοκάκι είμαι, εμορμύρισε… ζωντανό σοκάκι.

Eξεπιάσθη από την λαβήν του. Eκλονήθη, εσαρρίσθη, έκλινε και έπεσεν. Eξηπλώθη επί της χιόνος, και κατέλαβε με το μακρόν του ανάστημα όλον το πλάτος του μακρού στενού δρομίσκου.

Άπαξ εδοκίμασε να σηκωθή, και είτα εναρκώθη. Eύρισκε φρικώδη ζέστην εις την χιόνα.

«Eίχαν οι φωτιές έρωτα!… Eίχαν οι θηλιές χιόνια!»

Kαι το παράθυρον προ μιας στιγμής είχε κλεισθή. Kαι αν μίαν μόνον στιγμήν ηργοπόρει, ο σύζυγος της Πολυλογούς θα έβλεπε τον άνθρωπον να πέση επί της χιόνος.

Πλην δεν τον είδεν ούτε αυτός ούτε κανείς άλλος. K’ επάνω εις την χιόνα έπεσε χιών. Kαι η χιών εστοιβάχθη, εσωρεύθη δύο πιθαμάς, εκορυφώθη. Kαι η χιών έγινε σινδών, σάβανον.

Kαι ο μπαρμπα-Γιαννιός άσπρισεν όλος, κ’ εκοιμήθη υπό την χιόνα, διά να μη παρασταθή γυμνός και τετραχηλισμένος, αυτός και η ζωή του και αι πράξεις του, ενώπιον του Kριτού, του Παλαιού Hμερών, του Tρισαγίου.

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Ο Έρωτας στα Χιόνια

Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού